Campingeigenaar wil Muur van Mussert slopen

'brandbrief' aan minister Van Engelshoven

Meer dan vijfentwintig vooraanstaande schrijvers, historici, kunsthistorici en hoogleraren op het gebied van de Tweede Wereldoorlog, onder wie de directeuren van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) en het Rijksmuseum, hebben woensdag een brandbrief naar minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) gestuurd.

Aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
Mr. drs. I.K. van Engelshoven,
Rijnstraat 50
2515 XP ‘s-Gravenhage

Ter kennisneming: aan de Leden van de Tweede Kamer der StatenGeneraal.

Betreft: De dreigende sloop van ‘De muur van Mussert’ en het dringende verzoek aan de minister dit historisch belangrijke object aan te wijzen als rijksmonument.

‘s-Gravenhage, 22 November 2017

Excellentie,

Begin deze maand heeft de gemeente Ede U geïnformeerd dat de eigenaar van de zogenaamde ‘muur van Mussert’ een sloopmelding heeft ingediend.

De muur van Mussert, een monumentaal bakstenen gebouw met spreekgestoelte van de architect Mart Jansen, maakte deel uit van een ‘Nationaal Tehuis’ dat de NSB vanaf 1936 op de Goudsberg te Lunteren voor haar partijdagen inrichtte. De muur leeft in het collectieve geheugen voort als de plek waar vanaf NSB-partijleider Anton Mussert tussen 1936 en 1940 zijn beruchte ‘Hagespraken’ hield, toogdagen die tienduizenden bezoekers trokken en waarvan de polygoonbeelden van zwarte uniformen, massazang en vlagvertoon, vele Nederlanders in de geest staan gegrift.

De muur van Mussert is, net als die paar ándere overgebleven bouwwerken uit de periode, de kampen Vught, Amersfoort en Westerbork, de herinnering aan een donkere tijd die nadrukkelijk deel uitmaakt van onze geschiedenis. In Nederland is de muur volstrekt uniek. Qua opzet en intentie is de muur schatplichtig aan het Reichsparteitagsgelände in Neurenberg; qua architectuur aan de Blut und Boden–filosofie. Ook dit maakt de muur van een hoge zeldzaamheid en, derhalve, tot een onmiskenbare aanvulling op de lijst van beschermde monumenten.

Zowel cultuurhistorisch als architectonisch voldoet de muur aan het toetsingscriterium voor rijksmonumenten: te zijn ‘van algemeen belang vanwege schoonheid, betekenis voor de wetenschap of cultuurhistorische waarde.’

Dat bevestigt uw voorganger de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in niet mis te verstane woorden, in haar antwoord op een initieel verzoek de muur aan te wijzen als beschermd monument. ‘Net als u ben ik van mening dat de ‘muur van Mussert’ van hoge cultuurhistorische en monumentale waarde is. Hoewel de muur refereert aan een donkere periode van onze vaderlandse geschiedenis en veel emoties oproept, is behoud aan te bevelen. De muur is te beschouwen als een icoon van een tijdperk waarmee aan toekomstige generaties het verhaal van de oorlogsjaren verteld kan worden,’ schrijft de minister op 21 juni 2015. ‘Ik heb besloten om in 2016 voor militaire en herinneringsobjecten een ‘verkenning’ te starten, waarin ik voor wat betreft de herinneringsobjecten wil verkennen hoe we in Nederland omgaan met herdenken en herinneren en hoe we erfgoed dat hiermee verbonden is willen beschermen. […] Vooruitlopend op deze verkenning wijs ik geen nieuwe monumenten aan. Wel kan ik u melden dat de muur van Mussert als ijkpunt voor herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog zeker wordt meegenomen.’

De door uw voorganger gewenste verkenning, die volgens haar mede ten doel heeft de muur te behouden, is met vertraging dit jaar gestart. Wanneer de verkenning is afgerond en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed met haar aanbevelingen komt, is onbekend. Voor het behoud van de muur van Mussert zal dit wel eens te laat kunnen zijn. Hoewel bouwkundig grotendeels intact, verkeert het gebouw in staat van snel verval. Hekken zijn geplaatst om ongelukken door vallend gesteente te voorkomen. De huidige eigenaar, een campinghouder, strekt de muur in
deze toestand niet tot nut. Een voornemen van sloop, als gezegd, is door hem eerder deze maand gemeld. De verkenning door de Rijksdienst verleent de muur geen status of voorlopige bescherming en er is op dit moment geen wet of maatregel van kracht die de sloop nog kan verhinderen. Binnen enkele weken kan de spade in de grond gaan en is dit potentiele rijksmonument voor eens en voor altijd weg.

De nieuwe Erfgoedwet van 2017 stelt in artikel 3.1 eerste lid: ‘Onze minister kan ambtshalve besluiten een monument dat van algemeen belang is vanwege zijn schoonheid, betekenis voor de
wetenschap of cultuurhistorische waarde aan te wijzen als rijksmonument.’

We vragen de minister dan ook, gelet op de thans reëel aanwezige dreiging van sloop, gebruik te maken van haar bevoegdheid en een spoedprocedure ter aanwijzing als rijksmonument te verordenen. We vragen de minister ons nog deze maand haar antwoord op ons dringende verzoek mee te delen.

Armando [beeldend kunstenaar en schrijver]
David Barnouw [historicus en publicist]
Hans Blom [voormalig directeur NIOD]
Taco Dibbits [hoofddirecteur Rijksmuseum]
Robert Dulmers [schrijver en journalist]
Sjarel Ex [directeur Museum Boijmans van Beuningen]
Hans Goedkoop [historicus en programmaker]
René van Heijningen [collectiespecialist NIOD, publicist]
Johannes Houwink ten Cate [hoogleraar Holocaust- en genocidestudies]
Ewoud Kieft [historicus en schrijver]
Jan Kijlstra [Stichting Erfgoed Ede]
Edwin Klijn [historicus en schrijver]
Meta Knol [directeur Museum De Lakenhal]
Bas Kromhout [historicus en schrijver]
Annemarie Lavèn [hoofdredacteur Historisch Nieuwsblad]
Ad van Liempt [schrijver en journalist]
Geert Mak [schrijver en journalist]
Nelleke Noordervliet [schrijver]
Frits van Oostrom [publicist en Universiteitshoogleraar Utrecht]
Henk van Os [kunsthistoricus en voormalig directeur Rijksmuseum]
Jos Palm [historicus en journalist]
Herman Pleij [Neerlandicus en publicist]
Joost Rosendaal [historicus, Netwerk Oorlogsbronnen]
Maarten van Rossem [historicus en schrijver]
Marjan Schwegman [Cleveringa-hoogleraar, voormalig directeur NIOD]
Jan Siebelink [schrijver]
Robin te Slaa [historicus en schrijver]
Frank van Vree [directeur NIOD]
Frank Westerman [schrijver en journalist]

https://cdn.gld.nl/data/u(...)ief_minister_def.pdf

Minister schoof Muur van Mussert op lange baan

De vervallen en bedreigde Muur van Mussert in Lunteren moet nog lang wachten op de monumentstatus, omdat oud-minister Jet Bussemaker (Cultuur) ervoor koos de beslissing op de lange baan te schuiven. Dit ondanks sterk aandringen van de gemeente Ede en de wens van de eigen experts om het unieke NSB-complex sneller te beschermen. De muur ligt politiek gevoelig.

Dat blijkt uit documenten die op verzoek van het ANP zijn vrijgegeven. Bussemaker besloot in augustus om niet te starten met de aanwijzing als rijksmonument, maar eerst een langdurige 'verkenning' te beginnen die pas eind 2018 klaar is. Het ministerie ontkende toen tegenover journalisten dat de beslissing voorlag.

Voor het vooroorlogse complex dreigt inmiddels de sloophamer. De eigenaar wil het afbreken. Historici willen het bouwwerk juist behouden. De muur herinnert aan een zwarte bladzijde. De NSB hield er massabijeenkomsten en NSB-leider Anton Mussert schaarde zich er in 1940 in zijn 'Hagespraak der Bevrijding' aan de kant van de Duitse bezetter.

Gevoelig

Al in 2015 schrijven experts van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat rijksbescherming nodig is. Erfgoedverenigingen hadden hierom verzocht. Ondanks "warme pleidooien" krijgen de ambtenaren het er echter "echt niet doorheen" bij hun bazen. Maar eind 2016 lijkt er een doorbraak te zijn, als de dienst de muur "eigener beweging" toch gaat aanwijzen.

Begin dit jaar loopt dat spaak. Directeur Susan Lammers wil het eerst voorleggen aan minister Bussemaker. "Dit ligt zeer gevoelig. Op alle commotie die erover ontstaat zal de minister bevraagd worden", aldus Lammers. Niet veel later volgt de beslissing dat het toch niet doorgaat.

Ultieme poging

Het bevreemdt de ambtenaren, die al veel voorwerk hebben gedaan. "Nou moe, ik vind dit lastig te verkopen. Ik denk ook niet dat de wethouder hier blij mee is", aldus een van hen over het ingrijpen van hogerhand. De Edese wethouder Johan Weijland (D66) heeft zich dan al jaren achter de schermen ingezet voor rijksbescherming. In juni doet hij nog een ultieme poging om Bussemaker over de streep te trekken. In de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum geeft hij haar een brandbrief.

Bussemaker zegt de kwestie niet te kennen. In augustus besluit ze met de ondertekening van een nota, waarin de politieke gevoeligheid nog een keer is benadrukt, het Edese verzoek niet te honoreren.

Het ministerie laat weten: "We zijn terughoudend in het aanwijzen van rijksmonumenten. Monumenten worden in de regel beschermd op basis van een programma, na een zorgvuldige verkenning."

(Frontpage)

Plan voor ondergronds museum bij Muur van Mussert wint ontwerpwedstrijd

Rick Abelen, student van de TU Eindhoven, heeft de prijsvraag Toekomst van de Muur van Mussert in Lunteren gewonnen. Bij de muur hield de NSB, de nationaal-socialistische partij in Nederland, voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog grote bijeenkomsten.

De student ontwierp een centrum met een ondergronds museum, een auditorium en een plek voor lezingen en debatten, schrijft Omroep Gelderland. De jury noemde zijn idee om ondergronds te gaan "vernieuwend en gedurfd", omdat het een sfeer van bedruktheid overbrengt.

De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap denkt erover na wat er met het vervallen complex moet gebeuren. Als het behouden blijft, ligt er nu in ieder geval een idee klaar voor de bestemming.

(NOS)

Muur van Mussert wordt rijksmonument

Minister Van Engelshoven (cultuur) heeft de aanwijzing van de Muur van Mussert als rijksmonument in gang gezet. Zij doet dit na advies van de Rijksdienst voor het Cultuur Erfgoed (RCE). Door de aanwijzing in gang te zetten, krijgt deze muur een beschermde status.

Minister Van Engelshoven: ‘De Muur van Mussert herinnert ons aan een donkere tijd die deel uit maakt van onze geschiedenis. We kunnen van deze zwarte bladzijde uit het verleden veel leren. De Muur is een overblijfsel van een tijdperk waarmee aan volgende generaties het verhaal van de oorlogsjaren verteld kan worden. Door de aanwijzing van de Muur als rijksmonument in gang te zetten, behouden we dit monument voor de toekomst en kunnen er scenario’s worden ontwikkeld om dat verhaal te vertellen.’

Verkenning
Op dit moment voert de RCE een verkenning naar herdenkingserfgoed. Deze verkenning is aan het einde van 2018 klaar. Uit deze verkenning volgt mogelijkerwijs een aanwijsprogramma voor rijksmonumenten. De Muur van Mussert is onder andere aanleiding voor de start van deze verkenning geweest. Experts van de RCE hebben de minister geadviseerd, vooruitlopend op de uitkomsten van de verkenning, om de aanwijzing van de Muur van Mussert als rijksmonument in gang te zetten. Minister Van Engelshoven heeft besloten om dit advies te volgen. Ook door de gemeente Ede is aangedrongen op aanwijzen. De Muur vormt een aanvulling op het huidige rijksmonumentenbestand.

Muur van Mussert
De Muur van Mussert is een monumentaal complex van een bakstenen muur met podium en een komvormig voorterrein, van de architect Mart Jansen. De Muur maakte deel uit van een ‘Nationaal Tehuis’ dat de NSB vanaf 1936 op de Goudsberg in Lunteren inrichtte. In het collectieve geheugen leeft deze muur voort als de plek waar vanaf NSB-partijleider Mussert tussen 1936 en 1940 toespraken hield.

(Persbericht)

[ Bericht 0% gewijzigd door Cobra4 op 27-02-2018 17:15:14 ]

quote:

Controversiële Muur van Mussert nu officieel Rijksmonument

DEN HAAG - Nederland is een omstreden Rijksmonument rijker. Het gaat om de muur van Mussert, een bouwwerk op een heuvel in het Gelderse Lunteren. NSB’ers gebruikten het vlak voor WOII als achtergrond voor toespraken voor hun aanhang.

Minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur) kwam vandaag naar Lunteren om het bij een Rijsmonument behorende oranje witte schildje te overhandigen.

(Telegraaf)