Raadsels rond dood van MENTEN’s meedogenloze Meta
Vanaf vanavond kan Nederland er weer voor gaan zitten. Omroep MAX herhaalt de spraakmakende en alom geprezen dramaserie De Zaak Menten, het verhaal over oorlogsmisdadiger PIETER MENTEN en zijn vrouw, de meedogenloze META. De serie laat zien hoe journalist HANS KNOOP zich vastbijt in het oorlogsverleden van de vooraanstaande kunstverzamelaar uit Blaricum. Het vertelt hoe de Menten-jager de strijdlustige miljonair ten val brengt en later de klopjacht op hem opent, die leidt tot Mentens arrestatie in Zwitserland.
Anderhalf jaar geleden, in de nacht na de uitzending van de eerste aflevering, kreeg die zo’n verrassend en onverwacht vervolg toen een lijkwagen voorreed bij een chic appartementencomplex in Hilversum. Daar moest in alle vroegte het ontzielde lichaam van een oudere vrouw, zo onopvallend mogelijk, worden opgehaald en afgevoerd.
Een afscheidsdienst, een rouwannonce, het zou er allemaal niet van komen.
De overledene was namelijk niemand minder dan Meta Menten-Pauw, die uitgerekend in de uren na het uitzenden van de reeks - waarin zij door actrice CARINE CRUTZEN even kil als hartvochtig werd neergezet - het tijdige met het eeuwige verwisselde. Hans Knoop denkt er het zijne van.
U vindt het, ook nu nog, allemaal net even iets te toevallig?
,,Maar natuurlijk. Deze vrouw was negentig jaar oud. Heeft altijd met een verbetenheid, die ik lang van nabij heb meegemaakt, gestreden. En sterft dan een paar uur nadat een miljoen Nederlanders kijken naar de verfilming van – deels - ook haar levensverhaal?’’
U kunt dat niet los van elkaar zien?
,,Nee, die uitzending, en alle publiciteit eromheen, moeten op de een of andere manier iets met haar hebben gedaan. Wat, ik weet het niet. Zij leefde in grote afzondering van de buitenwereld. Zelfs het naambordje M. Pauw gaf weinig prijs van haar ware identiteit. De meeste bewoners van de flat wisten trouwens wel van meet af aan wie zij was. Toen zij daar kwam wonen is een joods echtpaar, vrienden van me, direct verhuisd omdat zij niet het risico wilde lopen met haar in de lift te staan. Uit die flat kreeg ik ook de eerste geluiden dat zij dood was.’’
Hoe ging dat toen?
,,Nou ja, die lijkwagen was natuurlijk gezien. En in zo’n flat met veel oudere mensen is dat een lopend vuurtje. Wie was er dood? Die mevrouw van nummer 82. De ochtend na de uitzending, vlak nadat JAN SLAGTER belde met de prachtige kijkcijfers, kreeg ik de eerste tip. Iemand vermoedde dat mij wel zou interesseren dat Meta Menten die nacht was overleden. Ik dacht: ’Wat is dit nu voor verhaal?’ Het viel ook bijna niet te checken. Zij ging vrijwel met niemand om. Alleen dat kleine groepje wat haar, de klok rond, professioneel verzorgde en een gezelschapje vertrouwelingen kwam in dat appartement over de vloer.’’
Als het de slotscène uit de serie was, hoe zou die dan zijn geweest?
,,Ik ben er niet bij geweest, maar ik denk dat zij zich de rest van de uitzendingen heeft willen besparen. Meta was al jaren hulpbehoevend, was misschien niet aan bed gekluisterd maar kwam de deur nog maar nauwelijks uit. Dan kan ik niet uitsluiten dat er een buisje aspirine aan te pas gekomen is. Dat zal niemand me ooit vertellen, maar ik vind het na dat lange leven van negentig jaar allemaal net even te toevallig dat je sterft, uitgerekend een paar úúr nadat je weer zo in het nieuws bent, en op tv je eigen leven aan je voorbij hebt zien trekken. Het is gewoon allemaal te eigenaardig om in toeval en een natuurlijke dood te geloven. Maar nogmaals, dat weten dus alleen die intimi en die haten mij waarschijnlijk net zoals Meta dat deed.’’
U weet wie dat zijn?
,,Deels. In elk geval de mysterieuze erfgename die in Frankrijk woont, een buitenechtelijke dochter van Menten, die met een voormalige president-directeur van de SNCF (de Franse Spoorwegen, ES) is getrouwd.’’
Zijn bij haar nu de Menten-miljoenen gebleven?
,,Dat weet alleen de notaris. En die heeft zwijgplicht. Die dochter dateert uit Mentens jaren van vóór Meta. Maar zij hadden wel een goede band. Zij kwam veel in Blaricum over de vloer en was in de vier lange jaren dat haar vader voor de rechter stond, met Meta ook weleens bij een zitting. Daar heb ik haar wel gezien, en werd me ook verteld wie zij was…’’
Maar het ligt voor de hand dat het geld naar haar is?
,,Ja, en er is nog een dochter. Dat weet ik zowel van intimi als de huisknecht. Zij woont in Frankfurt en moet kort na de oorlog geboren zijn. Haar moeder is de weduwe van SS-generaal EBERHARD SCHOENGARTH. Die is na het laten executeren van enkele Britse piloten in Twente, na de oorlog, door de Britten terechtgesteld. Schoengarth was in Polen de beschermheer van Menten geweest, die hem in staat stelde al die kunst te roven. Na z’n dood ontfermde Pieter zich over zijn weduwe, met die vrouw in Frankfurt tot gevolg. Meta en Pieter Menten bleven kinderloos. Aanvankelijk heeft zij dus vrijwel zeker alles geërfd, maar ze woonde redelijk bescheiden in de Hilversumse flat die later voor vier ton op de markt kwam. En nu zal wat ervan over is naar Mentens dochters in Frankrijk en Duitsland zijn gegaan.’’
Kunt u de zaak nu, na veertig jaar, eindelijk laten rusten?
,,Ach jawel. De dood van Meta Menten sluit het hoe dan ook toch echt af. Laat ik voorop stellen, dat wijf – ik kan haar echt niet anders noemen, ook nu niet – was verschrikkelijk. Een notoire antisemiet. Wat ik in die vier jaar procederen, tijdens de schorsingen, bij de koffieautomaat niet allemaal naar mijn hoofd geslingerd heb gekregen… Maar ze had van mij niet dood gehoeven. Ik gunde haar zolang mogelijk een erbarmelijk leven. Echt. Let wel: zij heeft zich niet schuldig gemaakt aan de oorlogsmisdaden waarvoor haar man is veroordeeld. Maar hoe zij zich later naast hem heeft gemanifesteerd, het was verschrikkelijk.’’
Maar afsluiten?
,,Gek genoeg kan ik dat nu door de serie nog niet. De zaak Menten is inmiddels wereldwijd een enorm succes. De reeks is aan talloze landen verkocht, wordt vertoond op film- en televisiefestivals en valt daar bijna overal in de prijzen. Vaak word ik gevraagd daarbij te zijn om een inleidend verhaal te vertellen en dat doe ik graag. Het verhaal moet verteld blijven worden. Regisseur TIM OLIEHOEK won een Gouden Kalf, in Canada een Rockie Award, het TV-beeld, een nominatie voor de Nipkov-schijf. Vorige week waren we nog in Palm Beach en binnenkort volgen festivals in Dallas, Australië en Londen. Er is een bioscoopversie waarin alle afleveringen in 2,5 uur achter elkaar worden vertoond en waarbij je een speld kunt horen vallen. Hoogtepunt wat dit betreft: het filmfestival in Jeruzalem met veel Nederlandse immigranten in het publiek. Ik wist dat de zaak-Menten mijn leven zou veranderen. En dat heeft hij ook zeker gedaan. Maar ik had nooit kunnen denken dat ik in 2018 er nóg druk mee zou zijn.’’
Het blijft ook een fascinerende zaak.
,,Jan Slagter zei: ’Als je eens wist hoeveel verzoeken we hebben gekregen om de serie te herhalen.’ De vorige keer stond de eerste aflevering tegenover een wedstrijd van PSV in de Champions League, de mensen die de start toen hebben gemist krijgen nu een herkansing en kijken dan vast ook weer het vervolg.’’
Dat deed Meta anders niet.
,,Nee! Maar van mij had ze op haar flatje nog heel, héél lang mogen blijven leven. Gerouwd heb ik dan weer niet. Een Joods gebruik is dat je na een overlijden een week lang plaatsneemt op een laag stoeltje. Dat hebben we bij ons thuis na haar dood maar overgeslagen.’’
https://www.telegraaf.nl/(...)-s-meedogenloze-metaKijken dus vanavond
NPO 2 om 20:25 de eerste aflevering