29-12-2016
Was eerste Tsjechoslowaakse president bastaard van keizer Frans Jozef I? DNA-test moet mysterie oplossen Frans Jozef I (links) en Tomas Mazaryk © Wikimedia Commons, Lomen Brothers.
Een Tsjechische wetenschapper voert momenteel DNA-tests uit op kledij die gedragen werd door Tomas Garrigue Masaryk, de eerste president van Tsjechoslowakije. Die moeten een antwoorden bieden op de vraag die historici al bijna een eeuw in de ban houdt: was hij de bastaardzoon van Frans Jozef I, de keizer van Oostenrijk?
Masaryks moeder was Theresia Kropaczek, een kokkin op het kasteel van Hodonin. In december 1849, toen de negentienjarige Frans Jozef er logeerde, viel dat binnen het Habsburgse rijk.
Kropaczek trouwde in augustus 1849 met haar collega Jozef Masaryk en beviel amper zeven maanden later van Tomas.
Speculaties
Tomas Mazaryk © Wikimedia Commons: Lomen Brothers.
De suggestie dat Frans Jozef in werkelijkheid de vader van Tomas is, is volledig gestoeld op speculatie. Er bestaat geen zekerheid dat Frans Jozef in de zomer van 1849 in Hodonin verbleef, al was het kasteel een vast buitenverblijf van de Habsburgers. Er is ook geen bewijs dat Theresia Kropaczek en de keizer elkaar ooit echt ontmoet hebben, maar dat kon de geruchten niet drukken.
Eerst en vooral was de Duitssprekende Theresia tien jaar ouder dan haar echtgenoot, een ongeletterde Slowaakse koetsier. Ze kwam ook uit een hogere sociale klasse. Daarbij komt nog dat Tomas - een jongetje van nederige komaf uit Moravië - schijnbaar zijn hele leven lang een hand boven het hoofd gehouden werd.
Aristocratie
Frans Jozef I © Wikimedia Commons.
De Tsjechische documentairemaker David Vondracek wil het mysterie nu voor eens en altijd oplossen. "Veel dingen kloppen niet helemaal", merkt hij op. "Zelfs als kind bewoog Mazaryk zich in aristocratische kringen. Hij was een leraar voor de rijkste Oostenrijkse families".
Vondracek vindt het verbazingwekkend dat Masaryk door de academie van Brno van school werd gestuurd omwille van een onenigheid met de directeur, maar dat hij dan wel werd opgenomen in het meest prestigieuze gymnasium in Wenen. "En een van zijn grootste weldoeners was de Weense politiechef Anton von Le Monnier, die een vertrouweling van Frans Jozef was," voegt hij eraan toe.
DNA-onderzoek
Vondracek laat nu DNA op kledij van Tomas Masaryk vergelijken met genetisch materiaal van zijn overleden zoon Jan, om er zeker van te zijn dat de kleren effectief van de president waren.
Indien dat zo is, zal dat DNA vergeleken worden met dat van een levende mannelijke nakomeling van Josef Masaryk, zijn officiële vader. Als er geen overeenkomst is, zal het DNA vergeleken worden met Habsburgs DNA - ofwel van levende Habsburgers of van artefacten in Tsjechische musea, zoals een bebloede zakdoek die toehoorde aan aartshertog Frans Ferdinand, wiens moord in Sarajevo de aanleiding vormde voor de Eerste Wereldoorlog.
(HLN)