De donkere dagen zijn wel zo'n beetje begonnen, toch?
Daarom hier aandacht voor iets wat bij de decembertradities is gaan horen.
De tv-avond van de laatste dag van het jaar is altijd een bijzondere geweest. Al decennia lang wordt er getracht een beschouwend en amuserend programma neer te zetten wat goed past bij het saamhorigheidsgevoel van de laatste uren van het jaar.
En er zit een behoorlijke traditie in, zo zal blijken. Ik heb de archieven van ruim 50 jaar oudejaarsavondtelevisie erop nageslagen om hier een beeld te geven wat U misschien allemaal gekeken heeft. Of juist gemist heeft, omdat U toch liever naar dat feest ging. Of spelletjes ging doen met de familie.
Er zijn ook oud & nieuw tv-klassiekers op buitenlandse zenders die vaak gekeken worden, zoals Jools'
Hootenanny of de
ZDF Kultnacht, maar ik concentreer me hier op de televisie van de grootste nederlandse zenders.
De prehistorie (<1965)Nog niet elk gezin had een televisie en die speelde in deze tijd nog niet zo'n heel grote rol. De radio was nog interessanter, met Wim Kan erop bijvoorbeeld.
Wat je wel kon zien in deze periode waren jaaroverzichten, lichte muziek of musicals en een toespraak door de minister-president.
1965-1974In deze periode kwam-ie voor het eerst op tv: de
Oudejaarsconference. Nu zul je denken dat dat met Wim Kan, de uitvinder, begon. Maar dat is niet zo.
Kan had een hekel aan de tv en zo was Seth Gaaikema in '69 de eerste die ermee op de tv kwam. Wim Kan overwon zijn angst in 1973 en volgde in Gaaikema's voetsporen. Met succes.
Andere terugkerende programma's in deze tijd waren
Voor de vuist weg met Willem Duys en na 12 uur hoogtepunten en bloopers uit het afgelopen tv-jaar in
Geprolongeerd. Een concept wat RTL4 vanaf 1990 jarenlang zou nadoen in haar
Knallende kurken.
Verder kwamen de omroepen NCRV, KRO en EO op oudejaaravond vaak met programma's met 'gewijde liederen', iets wat in de decennia erna nog steeds volgehouden werd met shows als
U zij de Glorie en
Nederland zingt.
1975-1984Wim Kan was nog steeds de grote man van de oudejaarsavond met zijn conferences. Seth Gaaikema maakte ze ook, maar die kwamen in deze periode vaker met kerst of op nieuwjaarsdag op tv.
Nadat Wim Kan in 1983 overleed, kwam
Seth terug naar de 31e.
Inmiddels was daar wel concurrentie bijgekomen, want vanaf 1982 was daar
Freek de Jonge, met in het begin vooral rechtstreekse uitzendingen van zijn oudejaarsconferences.
Ook debuteerde
Sonja Barend in 1982 met een oudejaarsuitzending, iets wat zij in '91 en '94 zou overdoen.
Tevens populair waren de uitzendingen van
AVRO's Sterrenslag in '81 en 84, waarbij allerlei omroepprominenten sportieve wedstrijden tegen elkaar doen.
In 1980 kwam de TROS met een peperduur groot liveprogramma met
André van Duin, met een waslijst aan artiesten.
Het was de bedoeling dat dit een jaarlijks gebeuren zou worden, maar het bleek toch te prijzig en kreeg slechts 1 vervolg, in 1983.
In deze uitzendingen werden ook Van Duin's nieuwste carnavalshits voor het nieuwe jaar gepresenteerd. Tevens die van Barry Hughes, U weet wel, van dat Kamerbreed tapijt.
1985-1994In de 2e helft van de jaren '80 waren er 2 programma's die even kort oudejaarstraditie waren:
Het Programma van het Jaar met Koos Postema en
Klap op de vuurpijl, rondom het Willem Breuker Kollektief, stonden een paar jaar achtereen op het affiche.
Seth Gaaikema en Freek de Jonge deden een aantal conferences, maar in 1989 kwam daar een nieuwe kaper op de kust.
De eerste van
Youp van 't Hek blijkt zo'n succes, dat 'ie in staat blijkt een merk alcoholvrij bier uit de markt te kunnen werken.
In 1990 verwelkomen we de
100.000 gulden show, met Marc Klein Essink. Dit wordt al snel de
Staatsloterijshow en die zal van de VOO via RTL4 en SBS6 nu nog steeds tot de oudjaaravondtraditie behoren.
Een andere voortgaande traditie start in 1991, de
Night of the Proms.
RTL4 houdt het in haar eerste jaren vooral bij André van Duin sketches en Hennie Huisman's
Surprise show. En na 12 uur het eerder genoemde Knallende kurken.
In 1993 is de 1e oudejaarsuitzending van
Paul de Leeuw. De volgende zou nog 13 jaar op zich laten wachten..
1995-2004Freek en Youp doen het cabaret in de 2e helft van de '90s. Seth is in 1994 voor het laatst te zien geweest.
Na de eeuwwisseling zullen
Lebbis & Jansen een paar jaar te zien zijn als de conferenciers van de avond. De andere helft van die VARA-avond gaat dan naar
Spijkers jaaroverzicht, met Jack Spijkerman.
In de eerste paar jaar van deze periode zien we de kortstondige tradities in de jaarbeschouwingen van
Willibrord Frequin en
Gert-Jan Dröge.
In 2002 zien we voor het eerst de
Top 2000 a Go Go, met de traditionele oudjaarsuitzending als laatste in de reeks.
Ook meermaals te zien zijn de
TV Show van Ivo Niehe en
Laat ze maar lachen met Ron Brandsteder.
2005-2014In deze periode komt
Paul de Leeuw weer terug met meerdere oudjaarsprogramma's. Vanaf 2007 kijken we jaarlijks naar de hoogtepunten uit
De TV Draait door en de
Top 2000 krijgt op NPO3 veel aandacht.
De Vrienden van Amstel krijgt op verschillende netten ook geregeld een plekje.
Vanaf 2008 krijgt
Ik Hou van Holland een vast stekkie op de RTL4 oudjaaravond.
Omroep MAX komt met de ouderwets gezellige kluchten, speciale
Tijd voor MAX-oud & nieuw specials en de
MAX Proms.
In de deze periode komen ook enkele nieuwe conferenciers op de buis, zoals
Jan Jaap van der Wal, Guido Weijers, Theo Maassen..en Beau van Erven Dorens..
In 2015 zal Herman Finkers debuteren.
MuziekMuziek krijgt altijd veel zendtijd met de jaarwisseling. Volledige concerten in de nacht, koorzangen, Grammy uitreiking, Top 2000 en concerten van biersponsoren zijn aan de orde van de dag.
FilmsKomedies doen het het beste met oudjaar. In de jaren '70 en '80 blijken
Louis de Funčs en
Peter Sellers de hofleverenciers van de oudjaarsfilm.
Ook films over treinen (
Titfield Thunderbolt en
Silver Streak) blijken goed bij deze avond te passen.
Midden jaren '90 zagen de 2 jaar achtereen
Indiana Jones en zowel in '95 als twee jaar later zagen we Patrick Swayze weer pottenbakken in
Ghost.
Andere bekende films op deze avond waren o.a
Hello Dolly, All About Eve, Ferris Bueller's Day Off en
Crocodile Dundee.
De klok.De allergrootse traditie natuurlijk. Van simpele klokken, via animaties naar beelden van hoogtepunten van 't afgelopen jaar.
Goed, iemand ooit iets vangezien?
Of wat keek jij?