Cultuur & Historie in het Nieuws #9

31-07-2014

Drieduizend jaar oude rokerij ontdekt in Duitsland

In Duitsland is een drieduizend jaar oude plek ontdekt waar vlees werd gerookt om het langer houdbaar te maken.


Foto: 123RF

''Hier werd op grote schaal varkensvlees houdbaar gemaakt met behulp van zout en rook’’, zegt een archeologe donderdag bij de opgraving bij het plaatsje Wörbzig in de deelstaat Saksen-Anhalt.
Er zijn 57 stookplaatsen onderzocht waar aardewerk en ongeveer duizend varkensbotten zijn opgegraven. Het is voor zover bekend de enige rokerij in zijn soort in Midden-Duitsland.

(HLN)

01-08-2014

Nieuwe vondst maakt 40.000 jaar oud beeldje compleet



Wetenschappers hebben een fragment van een 40.000 jaar oud ivoren beeldje ontdekt. Het laat het hoofd van een leeuw zien. In 1931 ontdekten archeologen al het bijbehorende lijf. Het hoofd verandert onze kijk op het beeldje sterk.

De onderzoekers ontdekten het fragment in de Vogelherd-grot in Duitsland. Hier werd in de jaren dertig van de vorige eeuw al uitgebreid onderzoek gedaan. In 1931 troffen archeologen er een beeldje aan dat het lijf van een leeuw laat zien. Tijdens nieuwe opgravingen troffen onderzoekers het hoofd aan.

“Dit is één van de beroemdste kunstwerken uit de ijstijd en tot voor kort dachten we dat het een reliëf was,” vertelt onderzoeker Nicholas Conard. “Maar het blijkt nu een driedimensionaal beeld te zijn.”

Ergens is dat jammer. In de Vogelherd-grot zijn al heel wat beeldjes teruggevonden. Stuk voor stuk zijn ze heel oud: tot wel 40.000 jaar. Daarmee stammen ze uit een periode waarin de figuratieve kunst nog in de KINDERSCHOENEN stond. Onder de teruggevonden kunstwerken zijn reliëffen zeldzaam.

(scientias.nl)

06-08-2014

badhuis blijkt beerput


Het 'badhuis' van Venlo. © Flickr/Limburgs Museum.

De stadsarcheoloog van het Nederlandse Venlo beging een archeologische blunder die hem nog lang zal achtervolgen. De man beleefde zijn beste dag niet toen bleek dat de fundamenten die in 2004 werden opgegraven de overblijfselen van een beerput waren. De archeoloog had eerder immers besloten dat het om restanten van een mikwe ging, een joods badhuis uit de middeleeuwen.

Het Limburgs Museum had al een aparte vleugel laten bouwen om het badhuis in onder te brengen, zo meldt de NOS. Maar nu blijkt het dus om een oude beerput te gaan.

De Rekenkamer in Venlo sprak na onderzoek van bedrog en tunnelvisie van de archeoloog. Volgens de gemeente zijn er fouten gemaakt, maar is er geen sprake van kwaad opzet en mag de archeoloog blijven.

(HLN)

12-08-2014

Griekse archeologen vinden graftombe uit tijd Alexander de Grote

Archeologen hebben bij de Griekse stad Amphipolis een eeuwenoude graftombe gevonden, die mogelijk stamt uit de late regeerperiode van Alexander de Grote.


Foto: Thinkstock
Dat zegt de Griekse premier Antonis Saùaras tegen AP.

Het zou gaan om de ingang van een graftombe die dateert uit 350 tot 300 jaar voor Christus. Die periode valt deels samen met de heerschappij van Alexander de Grote, die vanaf 336 voor Christus heerste over grote delen van Europa, Azië en Afrika

Samaras, die de vindplaats dinsdag bezocht, spreekt van een "extreem belangrijke vondst". Volgens de premier wordt de ingang van de tombe geflankeerd door twee uitgehakte sfinxen en beelden van vogels en leeuwen.

Het is niet bekend wie er in de tombe begraven ligt.

(nu.nl)

20-08-2014

'Plek oude Nederlandse vesting VS gevonden'

Een Amerikaanse historicus stelt dat hij de plek heeft gevonden van een Nederlands fort uit de zeventiende eeuw in de Verenigde Staten.


Foto: Wikipedia

Het zou gaan om Fort Nassau dat vierhonderd jaar geleden werd gebouwd bij de Hudson-rivier. Dat melden Amerikaanse media woensdag.

Historicus John Wolcott heeft nog geen spoor van de historische Nederlandse nederzetting uit 1614 gevonden. Maar door bestudering van oude kaarten, ook uit de zeventiende eeuw, denkt hij dat hij goed zit.

Het fort stond destijds op Castle Island in de Hudson, maar dat bestaat niet meer. Het terrein hoort tegenwoordig bij de haven van Albany. Wolcott hoopt dat archeologen op de door hem aangewezen plek onderzoek gaan doen.

Omdat fort Nassau geregeld overstroomde werd in 1624 een nieuw fort in gebruik genomen op een andere plek bij de Hudson. Dat was Fort Oranje, dichtbij het huidige centrum van Albany.
Door: ANP

(nu.nl)

28-08-2014

Duikers ontdekken 2.700 jaar oud scheepswrak nabij Malta



Duikers hebben kort bij kust van Malta het wrak ontdekt van een Fenicische boot die gebouwd werd in circa 700 voor Christus. Het gaat wellicht om het oudste scheepswrak dat in de Middellandse Zee ligt, zo heeft de minister van Cultuur van MALTA vandaag meegedeeld.

Volgens minister Owen Bonnici werd het wrak op een diepte van 120 meter aangetroffen, op ongeveer 1,6 kilometer van de Maltese kust. De duikers troffen daarnaast ook ongeveer 50 amfora's aan en 20 maalstenen, die elk zowat 35 kilogram wogen. Vermoed wordt dat die voorwerpen tot de lading van het 15 meter lange schip behoorden. Er werden stalen genomen en naar de oppervlakte gebracht voor onderzoek.

De Feniciërs leefden in een gebied dat in het hedendaagse Libanon ligt. Ze waren vooral gekend als handelaars en daarvoor reisden ze dan ook het grootste deel van de Middellandse Zee af.

(HLN)

25-08-2014

Oudste metalen object van het Midden-Oosten ontdekt



Wetenschappers hebben het oudste metalen object in het Midden-Oosten ontdekt. Het gaat om een koperen priem die uit het eind van het zesde of begin van het vijfde millennium voor Christus stamt.

De onderzoekers ontdekten de priem tijdens opgravingen in Tsel Tsaf (Israël). De vier centimeter lange priem bevond zich in het graf van een vrouw die op ongeveer veertigjarige leeftijd overleed. Waarschijnlijk behoorde de priem aan haar toe en werd deze toen ze naar haar laatste rustplaat werd gebracht als grafoffer aan haar meegegeven.

Bijzonder
De priem is voor archeologen heel interessant. Het koperen object stamt namelijk uit het einde van het zesde of het begin van het vijfde millennium voor Christus. Lang dachten onderzoekers dat mensen in dit gebied pas in de tweede helft van het vijfde millennium voor Christus met metalen gingen werken. De vondst van de priem spreekt dat tegen. Metalen werden er honderden jaren eerder dan gedacht al gebruikt.

Kaukasus
Maar dat is niet de enige reden waarom onderzoekers in hun nopjes zijn met de vondst. Een nauwkeurige analyse van de priem toont namelijk bovendien aan dat de priem afkomstig is uit de Kaukasus: een gebied dat zo’n 1000 kilometer van Tel Tsaf verwijderd is. Het bewijst dat deze nieuwe technologie van ver kwam. Dat is tamelijk uniek voor dit gebied en bewijst dat Tel Tsaf in die tijd een belangrijk gebied was.

Het graf
In het graf van de vrouw werd behalve de priem nog meer teruggevonden. Zo had de vrouw een riem rond haar middel die bestond uit meer dan 1660 stukjes van struisvogeleieren. De vrouw lag begraven in een silo en op haar graf lagen grote stenen. Waarschijnlijk werd zowel de vrouw als de silo door haar tijdgenoten als heel bijzonder gezien.

Tel Tsaf is een dorpje dat stamt uit de periode tussen 5200 en 4600 voor Christus. Het bevindt zich nabij de Jordaan. Het dorpje had grote gebouwen die bestonden uit lemen stenen en telde vele silo’s waarin enorme hoeveelheden tarwe en gerst werden opgeslagen.

(scientias.nl)

26-08-2014

Eeuwenoude slachterijen Nederlandse walvisvaarders ontdekt
Noorse eiland Jan Mayen opnieuw onderzocht

Archeoloog Louwrens Hacquebord reisde de afgelopen twee weken met een supersnel patrouilleschip van de Koninklijke Marine naar het Noorse eiland Jan Mayen. Hier ontdekte hij nieuwe sporen van Nederlandse walvisvaarders uit de 17e eeuw. Zojuist weer in Den Helder aangekomen, spreekt hij met Kennislink over zijn vondsten.

Hoe is de reis verlopen?
“Dat ging heel soepel. Het weer viel mee en het patrouilleschip is erg snel. We waren er binnen drie dagen, terwijl walvisvaarders er in de 17e eeuw weken over deden. Eenmaal aangekomen ging iedereen snel zijn eigen weg. We hadden maar vijf dagen om onderzoek te kunnen doen en om tijd te sparen, hebben we twee nachten op het eiland geslapen.”

Wat heeft u onderzocht?
“Enkele archeologische sites aan de noord- en zuidkant van het eiland. Ik had al meerdere malen archeologisch onderzoek gedaan in Kvalrossbukta, de noordbaai van het eiland. Maar twee jaar geleden kreeg ik een bericht van de Noren dat er een enorme storm had huisgehouden. Ik wilde graag weten wat er nog over was van de archeologische overblijfselen.”


Archeologisch onderzoek in Kvalrossbukta.
Louwrens Hacquebord

“Eenmaal hier aangekomen viel dat niet mee. Heel veel archeologische resten waren weggeslagen door de golven. We hebben snel een noodopgraving gedaan en we troffen nieuwe vondsten aan: resten van tabakspijpen en drinkkruiken. Er was wel eerder aardewerk gevonden, maar niet deze kenmerkende overblijfselen van walvisvaarders en zeelui. De materiële cultuur van een zeeliedengemeenschap is nu eenmaal anders dan die van gezinnen in de stad. We verwachtten hier niet alleen walvisbotten en resten van slachterijen, maar ook overblijfselen van de vrijetijdsbesteding van de mannen: drinken en roken. Nu dit naar boven is gekomen, is het beeld van de zeeliedengemeenschap op Jan Mayen compleet.”


Detail van een baardmankruik om drank in te bewaren.
Louwrens Hacquebord

Heeft u verder nog nieuwe vondsten gedaan?
“Ja, twee archeologische locaties in de zuidelijke baaien. Uit archiefonderzoek, naar onder andere reisjournalen, was al gebleken dat de Nederlandse walvisvaarders ook in het zuiden landstations hadden, maar die waren niet eerder ontdekt. Van de vijf dagen hadden we er nog maar twee dagen over, dus we moesten snel te werk gaan. Groene locaties wijzen op slachtafval van walvisvaarders. Het fosfaat dat hierbij in de grond terecht kwam, vormt namelijk een rijke voedingsbron voor planten. Op twee groene locaties vonden we al snel walvisbotten en eenmaal aan het werk ontdekten we ook structuren van huizen en vonden we resten baksteen. Maar meer konden we helaas niet doen in die korte tijd, dus nader onderzoek is erg welkom.”


Jan Mayen eiland, met kegelvulkaan de Beerenberg in het noorden.
wiki commons

Jan Mayen
Jan Mayen is een eiland, genoemd naar de Amsterdamse walvisvaarder Jan Jacobsz May van Schellinckhout. Hij zou het vulkanische eiland ontdekt hebben in 1614, hoewel hij dat jaar niet de enige was die melding maakte van dit eiland. Het eiland ligt 600 kilometer ten noorden van IJsland en 500 kilometer ten oosten van Groenland. Het afgelegen eiland is ongeveer 375 km2 groot en 2277m hoog, vanwege de nog actieve vulkaan Beerenberg.

Het eiland werd in 1615 in gebruik genomen door Nederlandse walvisvaarders. In de zomer werkten hier ongeveer 200 tot 250 man. De gevangen walvissen werden op verschillende locaties, de landstations, aan wal gesleept en ter plekke aan stukken gesneden en verwerkt tot onder andere walvistraan. Traan was een zeer gewild basisproduct in de Gouden Eeuw en werd gebruikt als ingrediënt voor kaarsen, zeep, lampolie en smeermiddelen. De walvissen begonnen door deze intensieve jacht de baai te mijden en zwommen richting Spitsbergen. Na 1640 verlieten de walvisvaarders Jan Mayen, de walvissen achterna.


Walvisvaartstation op Jan Mayen met op de achtergrond de vulkaan van de Beerenberg. (Cornelis de Man, 1639)
Rijksmuseum Amsterdam

Marine maakt onderzoek in onherbergzaam gebied mogelijk
Hacquebord was niet de enige wetenschapper die meereisde met de Zr. Ms. Zeeland. Eenmaal aangekomen zette de bemanning van de Zeeland onderzoekers uit allerlei disciplines aan land met behulp van speciale rubberbootjes. Hierdoor konden de wetenschappers niet eerder bestudeerde locaties bereiken en onderzoeken. Voor Hacquebord betekende dit archeologisch onderzoek op de zuidkant van het eiland. Verder telden biologen vogels en verzamelden wetenschappers van Naturalis mossen om de veranderingen in de lokale flora en fauna te onderzoeken.


Meetingen op Jan Mayen
Louwrens Hacquebord

Het was de eerste keer dat de Koninklijke Marine op deze manier samenwerkte met de wetenschap maar hopelijk niet de laatste keer. Hacquebord: “De reis is een unieke gelegenheid geweest waarin iedereen zijn gegevens kon verzamelen en de marine kon oefenen met het afzetten van mensen aan ruige kusten met rubberboten. Een echte win-win situatie. Volgens mij is het iedereen bevallen en zeker voor herhaling vatbaar.”

Gedenksteen overwinteraars gerestaureerd
In de noordbaai van Jan Mayen stond een ‘fort’ (een platform waar twee kanonnen opstonden) om het eiland te beschermen tegen vijanden. Zo waren de walvisvaarders al meerdere malen aangevallen door de Basken, op rooftocht naar walvistraan. In de winter 1633-1634 moesten zeven mannen achterblijven om het eiland te beschermen. Bij naderende schepen zouden ze de vlaggen hijsen en de kanonnen afschieten zodat het leek alsof het ‘fort’ goed bemand was. Die hele winter was er alleen geen Bask te zien. De laatste notitie in het dagboek van de overwinteraars stamt uit april 1634. Een maand later kwam de nieuwe zomercrew en zij troffen de mannen dood aan.


Gedenksteen Jan Mayen. Gemaakt in 1910 maar pas na omzwervingen in 1930 geplaatst. In 2014 gerestaureerd (letters weer zichtbaar gemaakt) en verplaatst van het strand naar de graven van de overwinteraars.
Rijksuniversiteit Groningen

In 1930 is hier een gedenksteen voor geplaatst met de tekst: “Outgert Jacobsz van Grootebroek en zijne zes Hollandsche makkers zijn in april 1634 hier bezweken bij eene poging tot overwintering.” Tijdens deze expeditie is de steen gerestaureerd (de letters waren door erosie niet meer leesbaar) en meer landinwaarts geplaatst: bij de graven van de overwinteraars. De graven liggen onder een heuvel waarop de Noren na 1945 een houten kruis hebben geplaatst met de tekst: “Hier vielen dappere Hollandse mannen.” De gedenksteen is in het bijzijn van de marinepersoneel opnieuw onthuld.

Bronnen
Professor Louwrens Hacquebord is hoogleraar Arctische en Antarctische studiën en archeoloog aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). De expeditie van augustus 2014 was de vijfde keer voor Hacquebord. De eerste keer dat hij archeologisch onderzoek deed op Jan Mayen was in 1983. Meer informatie over de expeditie is te vinden op de website van de RUG.

(kennislink)

27-08-2014

KUL-archeologen vinden in Turkije onaangeroerde eetkamer uit 200 na Christus


Sagalassos. © Creative commons.

Leuvense archeologen die opgravingen verrichten in Sagalassos, een Turkse stad die in de 7de eeuw na Christus verlaten werd, hebben in een pas ontdekt gebouw drie KAMERS aangetroffen waarin zich enorme hoeveelheden etensmateriaal bevond alsof het gisteren achtergelaten werd. "De tientallen aanwezigen ruimden de tafels om een of andere reden niet af, maar gooiden ze omver en hebben ze zo achtergelaten", aldus professor Jeroen Poblome.

De archeologen vonden lepels, glazen kruiken en drinkbekers, olielampen en veel tafelwaar in keramiek. Heel wat schalen en kommen lagen ondersteboven, vaak met etensresten er nog in zoals dierenbeenderen en verkoolde resten van planten, groenten en fruit. De aard van het gebouw en het gegeven van de groepsmaaltijd doen vermoeden dat het om een artisanale gilde of religieus of sociaal genootschap ging. Deze kwamen frequent voor in de Oudheid. Het is de eerste keer dat een dergelijk gebouw in TURKIJE wordt opgegraven.

De onderzoekers troffen elders in een pottenbakkersatelier ook een kookfornuis uit de 6de eeuw aan, eveneens een unieke vondst in TURKIJE. Het betreft een eenvoudige vierkante constructie van zware stenen, dakpannen en bakstenen, samengehouden door modderplaaster waarmee vermoedelijk op houtskool gekookt werd. Op het kleine gat bovenaan passen de kookpotten met bolle bodem die eerder al in Sagalassos werden opgegraven en waarin vooral pappen en stoofpotjes werden bereid.

(HLN)

27-08-2014

Oude wijn in oude zakken
Sporen van wijn gevonden uit de bronstijd

Oeroude volkeren hielden ook al van een glaasje wijn, zo is gebleken uit een opgraving in Israël. En de wijn die ze dronken had al een rijk scala aan ingrediënten.

Er zijn sporen van oeroude wijn gevonden in een paleis uit het Midden bronstijdperk (1900-1600 voor Christus). De ruïne in het noorden van Israël heeft de oudste en grootste wijnkelder waar ooit chemische sporen van wijn zijn ontdekt.



Archeologen waren het er al over eens dat MENSEN in de bronstijd al van een glaasje hielden. Dit weten onderzoekers van oude documenten, kleitabletten en opslagvazen in paleizen uit de oudheid. Er was hiervoor alleen nog nooit wetenschappelijk bewijs gevonden.

Tijdens opgravingen van de ruïne in 2013 ontdekten de archeologen een ruimte met resten van veertig kleien opslagvazen. Hiervan werden monsters genomen en de samenstelling getest. De onderzoekers vonden in alle geteste monsters wijnsteenzuur en syringezuur. Wijnsteenzuur geeft het bewijs dat er wijn in de vaten gezeten had moeten hebben, syringezuur wijst aan dat het om rode wijn ging.

De eeuwenoude wijn bleek niet SIMPEL van recept te zijn. De onderzoekers vonden een uitgebreid scala aan ingrediënten, zoals honing, storax, terpentijn, ceder, papyrusriet, jeneverbes, mint, bosbes en kaneel. Veel van deze ingrediënten komen terug in de recepten van ‘kyphi’, een drankje dat de oude Egyptenaren gebruikten om bijvoorbeeld hun darmen te zuiveren.

Het feit dat de bronstijd-wijn al zoveel van deze ingrediënten bevatte, geeft aan dat MENSEN al vroeg heel goed wisten hoe je complexe en smakelijke drankjes brouwt met psychoactieve werking.

Uit: Koh AJ, Yasur-Landau A, Cline EH (2014) Characterizing a Middle Bronze Palatial Wine Cellar from Tel Kabri, Israel. PLoS ONE 9(8)

(npowetenschap.nl)

07-09-2014

"Zoon keizer bevorderde machtsgreep Hitler"


© getty.

Kroonprins Willem van Pruisen, zoon van de laatste Duitse keizer Willem II, heeft de machtsgreep van Adolf Hitler "in aanzienlijke mate bevorderd". Tot die conclusie komen gerenommeerde historici, die werden ingeschakeld in opdracht van de Duitse deelstaat Brandenburg, zo meldt weekblad Der Spiegel.

De experts zijn ingeschakeld in het kader van een rechtszaak van de voormalige keizerlijke familie tegen de Duitse overheid. De Hohenzollern willen compensatie voor kastelen die na de Tweede Wereldoorlog in beslag zijn genomen door de Sovjet-bezettingsmacht. De klacht werd al in 1991 ingediend, in het jaar na de Duitse hereniging.

(HLN)

08-09-2014

Opgravingen in Griekenland leveren vondst kariatiden op


© reuters.

Archeologen hebben bij opgravingen in Griekenland twee standbeelden opgegraven die als wachten gelden bij de binneningang van een graftombe uit de tijd van Alexander De Grote. Dat melden plaatselijke media.


© ap.


© ap.

De ontdekking gebeurde in het kader van een grootschalige opgraving in het noordelijke Amphipolis die het land in de ban houdt en die een geruchtenmolen op gang heeft gebracht over wat het precies gaat.

De gevonden standbeelden nemen de vorm aan van kariatiden: beelden van vrouwen in een lange tuniek en met gekruld haar dat tot op de schouders valt, aldus het dagblad Kathimerini. Van één van de marmeren beelden ontbreekt het gezicht terwijl het andere nagenoeg intact is.

De linker- en rechterarm van respectievelijk de ene en de andere lijken zo te zijn aangebracht dat ze toegang tot de graftombe weigeren. Tevens wijst dit erop dat het om een zeer belangrijk monument gaat.

Speculaties zwollen aan dat het graf, daterend van 356 à 323 voor Christus, samen met zijn schatten ongeschonden is. Hoewel de archeologen nog niet weten aan wie het graf toebehoort, wachten velen met ingehouden adem het einde van de opgravingen af. Stel immers dat het van Alexander De Grote zelf is.

Eén van grootste tombes ooit
Het Griekse ministerie van Cultuur zegt niettemin dat dit onwaarschijnlijk is. Maar met een lengte van 590 meter is het wel één van de grootste graftombes die ooit in Griekenland is gevonden.

De precieze vindplaats van het graf van de Macedonische koning-krijgsheer is één van de grootste mysteries van de archeologie. Hij overleed op 32-jarige leeftijd in Babylon. Sommige deskundigen denken dat hij in het Egyptische Alexandrië is begraven. Anderen denken aan Amphipolis omdat daar zijn familie werd vermoord.


© ap.

(HLn)

10-09-2014

Keizer Hirohito waarschuwde voor Pearl Harbor


De Japanse keizer Hirohito in 1988. © ap.

De Japanse keizer Hirohito juichte de veroveringen van Japan in China toe, maar waarschuwde dat een aanval op Pearl Harbor funest zou zijn voor zijn land. Dat staat in de kronieken van Hirohito (1901-1989) die gisteren zijn gepresenteerd.

Een conflict met de Verenigde Staten zou Hirohito een "roekeloze oorlog" hebben gevonden en hem "een schuldgevoel bezorgen tegenover zijn keizerlijke voorouders".

Volgens Japanse media bevatten de kronieken veel details, maar bieden ze geen nieuwe inzichten over het leven van de keizer. Hirohito geldt voor velen als het gezicht van de Japanse agressie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Japan bezette toen een groot aantal landen in Azië, waaronder de toenmalige Nederlandse kolonie Nederlands-Indië (het huidige Indonesië).

Marionet
Volgens zijn zoon Akihito, de huidige keizer van Japan, was Hirohito indertijd slechts een marionet van oorlogszuchtige politici en militairen. Hirohito zou eigenlijk een tegenstander zijn geweest van de Japanse agressie. Dat beeld wordt in de kronieken ook bevestigd.

Het samenstellen van de kronieken van de voormalige keizer van Japan Hirohito (1901-1989) heeft bijna een kwart eeuw geduurd. De serie boeken bestaat uit 60 delen telt in totaal 12.000 pagina's.

De keizerlijke hofhouding begon al in 1990 met het verzamelen van materiaal over Hirohito, van dagboekaantekeningen van ministers en de hoffunctionarissen tot observaties van diplomaten en bezoekers.

(HLN)

10-09-2014

Canada vindt na 168 jaar verloren gewaand wrak terug


Sonarbeelden van het wrak dat zondag werd gevonden. © ap.

Canadese onderzoekers hebben een Brits schip teruggevonden dat bijna 170 jaar geleden zonk in de Arctische wateren in het noorden van Canada. Het schip is een van de twee die in 1846 op zoek gingen naar een bevaarbare doorgang van de Atlantische naar de Stille Oceaan.




De Canadese premier Harper (rechts) gaf gisteren meer uitleg over het gevonden schip. © ap.


Het onderdeel van een van de twee schepen dat pas werd teruggevonden. © ap.

Het was de Canadese eerste minister Stephen Harper die het nieuws niet zonder trots bekendmaakte. De HMS Erebus en HMS Terror vertrokken in 1846 op zoek naar de zogenaamde Northwest Passage, de befaamde doorgang naar Azië door het tot dan toe onbevaarbare ijs van het Arctische gebied. Beide schepen kwamen echter nooit in Azië aan en zonken waarschijnlijk nadat ze rond 1848 vast kwamen te zitten in het ijs in de buurt van King William Island. Wat er precies is gebeurd met de bemanningsleden is nooit geweten, al wordt vermoed dat ze de schepen verlieten op zoek naar eten en veiligheid, maar uiteindelijk omkwamen van de honger. Lokale Inuit-legendes vertellen nog altijd over "blanke mannen die aan het verhongeren waren" in de winter van 1850.

11 meter onder oppervlak
Het is nog niet duidelijk over welke van de twee schepen het gaat, maar sonarbeelden bevestigen dat het een van de twee is. Het schip werd zondag 11 meter onder het wateroppervlak gevonden. De exacte locatie is niet bekendgemaakt uit schrik voor plunderaars. Wel is al duidelijk dat het schip en de inhoud ervan in goede conditie verkeren. Pas werd nog een onderdeel van een van de schepen teruggevonden in de buurt van het wrak.

De locatie van de beide schepen is een van de grootste mysteries ooit uit de mariene archeologie, en het verhaal over de lotgevallen van de crew maakt deel uit van tal van Canadese legendes en gedichten. Premier Harper noemde de ontdekking daarom ook "een echt historisch moment voor Canada. Dit is een geweldig Canadees verhaal en mysterie. We beleven een heel belangrijke dag in het in kaart brengen van de geschiedenis van ons land."

Amundsen
In de 19de en 20ste eeuw werden tal van reddingsmissies en zoektochten naar de schepen georganiseerd, waarvan heel wat zelf faliekant afliepen. Pas tussen 1903 en 1906 slaagde de Noor Roald Amundsen voor de eerste keer in de doortocht.

Canada kondigde in 2008 aan zelf intensief te gaan zoeken naar de schepen en pompte miljoenen in het prestigeproject. Het ging daarbij om meer dan enkel een archeologisch belang, aangezien Canada claimt eigenaar te zijn van het gebied. Andere landen, waaronder de Verenigde Staten beweren echter dat het om internationaal gebied en wateren gaat. De claims zijn belangrijk voor de zeevaart omdat het gebied door het snel smeltende ijs van de Noordpool steeds toegankelijker wordt voor schepen.

(HLN)