quote:
New Yorke
DOOR GIJSBERT KAMER − 22/02/13, 00:00
Radioheadfrontman Thom Yorke heeft genoeg van geëngageerde teksten. 'Zo'n liedje verandert toch niets'. Met zijn soloproject Atoms For Peace wil hij vooral met plezier muziek maken. En dat is te horen.
Ja hoor, Thom Yorke (44) wil best een interview geven. Maar dan wel wanneer zijn kinderen op school zitten en op een plek nabij die school, zodat vader zijn kroost zelf kan brengen en halen. 'Dat heb ik echt even nodig en mijn gezin ook. Als ik dan toch niet weg hoef, dan wil ik ook thuisblijven.'
Keurig op tijd arriveert hij in het etablissement in Oxford, dat oogt als een klassieke herberg. 'Ik woon hier zo ongeveer om de hoek. Handig toch? Kan ik zo weer door naar mijn gezin.' Aan zijn vrouw en twee kinderen, Noah van 11 en Agnes van 8, wil hij alle aandacht geven. 'Het kan nog maar even, nu dit eraan komt.'
Dit, daarmee bedoelt de zeer weloverwogen formulerende Yorke - hij laat voortdurend pauzes vallen waarin hij lijkt te zoeken naar de juiste vervolgzinnen - het album Amok, dat hij maakte onder de naam Atoms For Peace. Geen soloalbum in de strikte zin van het woord - hij maakte hem met vier andere muzikanten - maar wel een plaat die zonder betrokkenheid van andere Radioheadleden tot stand kwam. Amok klinkt voller dan The Eraser, zijn soloalbum uit 2006. Zelfverzekerder ook en op een bepaalde manier losser, opgeruimder bijna, dan het recente werk van Radiohead. De elektronica die zo dominant aanwezig was op The King Of Limbs (2011) lijkt op Amok nog prominenter naar voren gedrongen.
En dan is er nog de ritmische, opzwepende drumsound in veel nummers. Als hij zonder zijn Radiohead-collega's iets maakt, vertelt Yorke, begint hij altijd met het ritme. 'Met Radiohead zitten we met z'n allen en weet je nooit waar het begint. Nu wel. Komt misschien wel doordat ik als jongetje nooit de kans heb gekregen mijn liefde voor drums tot uiting te laten komen. Een drumkit was iets waarover ik droomde.'
Yorke maakte Amok samen met percussionist Mauro Refosco, bassist Flea, gitarist-toetsenist (en producer) Nigel Godrich en drummer Joey Waronker. Yorke had de laatste vaak zien spelen met Beck en R.E.M. Geen kwaad woord over Radioheads eigen Phil Selway, maar 'Joey kan echt alles. Hij hoort iets, pikt het op en gaat ermee aan de haal in een lange eindeloze flow. Voeg daar dan de percussie van Mauro bij en je hebt echt een geweldige basis.'
Mauro Refosco speelt onder anderen bij David Byrne en werd net als Waronker en Red Hot Chili Peppers-bassist Flea in 2009 door Yorke gevraagd, toen het plan onstond op te treden met Yorke's solomateriaal.
Na een Noord-Amerikaanse tournee kwam het viertal in 2010 samen met Radioheadproducer Nigel Godrich bij elkaar voor enkele jamsessies. Tonnen vol geluidssnippers en grotere lappen muziek zijn volgens Yorke opgeslagen. 'De enige die echt de weg wist in deze materie was Nigel, dus samen met hem ben ik alles gaan schiften, om vervolgens te knippen en plakken.'
Het resultaat klinkt een stuk coherenter dan je op grond van de ontstaansgeschiedenis verwacht. Yorke: 'Het gekke is dat alles zo anders ging dan bij Radiohead. Als die band bij elkaar komt, doet iedereen wat. Zonder echt overleg bouwen we aan iets, wat we of weggooien of uitwerken. Nu was het steeds zo dat Flea of Joey aan mij vroeg: 'Thom, hoe wil je dit? Dan moest ik ter plekke iets bedenken.'
En wat gek was: 'Het kwam voor dat ik de nummers aan het invullen was en Flea, bijvoorbeeld, niet kon komen omdat hij met zijn band aan het andere eind van de wereld zat. Dan speelde ik zoals ik dacht dat hij dat zou doen. Eenmaal terug speelde Flea op zijn beurt de partij weer na, zoals ik die had opgenomen. Snap je? Ik had dus de baslijnen van Flea geïmiteerd, liet die aan Flea horen, waarna hij ze weer naspeelde. Grappig toch?'
Het plezier straalt van Amok af. Je hoort bijna dat de makers veel lol hebben beleefd aan de plaat. Iets wat Yorke volmondig beaamt. 'Nigel zei meteen al: 'Thom, ik zie dat je er echt plezier in hebt. Laat dat nu ook eens doorklinken!' Dat wilde ik ook. Ik dacht: kom op, nu even een flinke stoot positieve energie in de muziek pompen.'
Hij valt even stil. Dan: 'Maar ik en positief, dat blijft een rare combinatie, niet?' Hij kijkt zijn gesprekspartner aan, zijn luie linkeroog houdt hij een beetje dicht. De winterzon schijnt naar binnen en accentueert de grijze stoppels in zijn roodkleurige baardje.
'Ik ben 44 en kan, denk ik, wat beter omgaan met mijn gevoelens. Ik laat me niet meer zo snel van mijn stuk brengen en ben de meeste demonen de baas geworden. Ik weet hoe ik moet omgaan met mijn status als voorman van een grote rockband, als je dat zo kunt noemen. Ik ben tevreden over de manier waarop we met Radiohead grote concerten geven, zonder dat ik het gevoel heb dat de afstand met het publiek te groot is. Volgens mij heb ik alles wel redelijk op orde.
'Aan de andere kant: kijk om je heen. Hier bij mij in de buurt loopt het vol met nieuwe rijken, terwijl even verderop de mensen hun hypotheek niet kunnen betalen. En als ik nadenk over het milieu word ik helemaal knetter. Dan voel ik me schuldig omdat ik niks doe en boos omdat de verantwoordelijken dat ook niet doen.'
Het gesprek komt op de Klimaat-top, december 2009 in Kopenhagen, waar Yorke met een persaccreditatie een paar dagen rondliep. 'Met een stijgend afgrijzen nam ik overal kennis van. Allemaal verantwoordelijken, allemaal mensen die over de instrumenten beschikken om de tuimeling in de milieu-afgrond die we maken een halt toe te roepen. En niemand die iets deed. Allemaal grote woorden en goede bedoelingen, maar uiteindelijk: niets.
'Ik krijg nog de rillingen als ik Obama met zijn gevolg de zaal uit zie snellen. Alle hoop was op hem gevestigd, maar nee, niks. Een persbericht. Iedereen roept: 'oh dear' en gaat over tot de orde van de dag.'
Vroeger had zo'n gebeurtenis Yorke wellicht aangezet tot een boos liedje, een statement. Maar nu kwam hij terug en voelde hij zich verlamd, belazerd en niet bij machte er met een liedje tegenin te gaan. 'Alsof ik gehypnotiseerd was. Je weet dat er iets aan de hand is en dat je actie moet ondernemen, maar je kunt het niet.
'Het is misschien ook te groot allemaal. Ik heb het gevoel op een bijeenkomst te zijn geweest waar is afgesproken dat we met zijn allen maar naar de kloten moeten gaan. Dan is muziek geen remedie meer.'
Nee, escapisme ook niet, aldus Yorke. 'Maar ik kan mijn energie beter kwijt in dingen waar ik goed in ben. Ik bedoel, een liedje over een gevaarlijke gek als David Cameron is gauw gemaakt. Die man moet echt weg en wel zo snel mogelijk. Geen visie, waait met alle winden mee, iets wat we nu echt niet kunnen hebben. Maar zo'n liedje helpt echt niet. Het is ook beter al mijn gevoelens om te zetten in iets positiefs. Protestliederen, dat is toch nooit mijn sterkste kant geweest.'
Toch bleken bijvoorbeeld de Irak-oorlog en het bewind van George Bush in het verleden aanleiding voor liedjes waarin Yorke, hoe cryptisch ook, zijn protestdrang botvierde.
'Dat was in een lastige periode in mijn leven, of eigenlijk van de hele band. Niemand die het doorhad, maar achteraf zaten we, toen in 2003 de cd Hail To The Thief verscheen, in een crisis. Meer nog dan na OK Computer in 1998, toen we de grote concerten beu waren.
'Nu hadden we het allemaal druk met onze nieuwe gezinssituatie. Ik was niet de enige die vader was geworden. Het jongensclubje was volwassen geworden. Die plaat Hail To The Thief is nooit goed in elkaar gezet. Te gehaast.'
Yorke vreesde toen ook, zo zegt hij, dat een nieuwe crisis funest zou zijn. 'Het kwam voor veel mensen aanstellerig over, maar ik kon echt niet meer na OK Computer. Het meer elektronische Kid A bleek een paar jaar later een mooie uitweg, maar voor we het wisten, stonden we toch weer in grote stadions. Dat gevaar hebben we in 2003 te weinig besproken.
'Mijn eerste soloplaat was een paar jaar later echt een noodzakelijke therapie. Even weg van alles.'
'Maar hoe leuk het ook was, ik miste het jongens-onder-elkaargevoel van Radiohead. We kennen elkaar van school - nu al meer dan dertig jaar - en zoals we alles nu georganiseerd hebben, is het perfect. Het had tien jaar geleden zo maar anders kunnen lopen.
'Ik weet ook niet of ik dan nog zo veel plezier in muziek maken zou hebben gehad als nu met dit project Atoms For Peace. Die lol ja, die vooral Nigel en ik nu hadden, dat was echt een ervaring waar ik nog lang op kan teren.'
Credit: Atoms For Peace: Amok. XL Recordings/Beggars.
Extra: Ziggo Dome: beste optreden
Op 14 oktober 2012 speelde Radiohead in Ziggo Dome, Amsterdam. Thom Yorke heeft daar goede herinneringen aan. 'Het was een van onze allerbeste optredens en het voelde ook zo goed op het podium. De zaal met die schitterende surrealistische LED-verlichting buiten maakte veel indruk. Het soort shows dat wij brengen met een ingewikkeld lichtplan en camera's, schermen en wat niet meer, paste daar goed. Het geluid was ook magnifiek. Ik vond het echt een van de beste zalen waar we ooit hebben gespeeld. We liepen met een grote grijns van gelukzaligheid van het podium.'