Grillo wil iedereen naar huis sturen, en mag door eigen regels zelf niet opkomen wegens zijn veroordeling voor een auto-ongeval... met Berlusconi samengaan lijkt me haaks te staan op het idee van radicale vernieuwing.
quote:
Het is voldoende om een klein stapje naar achteren te doen en deze 'ongelooflijke' uitslag van de Italiaanse verkiezingen even door de oogharen te bekijken om erachter te komen dat hij zo ongelooflijk nog niet is. Door de oogharen doemen de contouren op van drie figuren: Beppe Grillo, Silvio Berlusconi en Pier Luigi Bersani. Een professionele performer met een enorme populariteit, een mediatycoon met een imperium dat miljarden waard is en een politicus van beroep, de minst beroemde en aansprekende van de drie. Ieder heeft op zijn eigen manier al dertig, veertig, vijftig jaar gebouwd aan dit resultaat uit de Italiaanse stembus dat nu verwonderd door de wereld onder de microscoop wordt bestudeerd. Gedrieën vertegenwoordigen ze niets meer of minder dan de resten van de democratie.
Ieder land kent zijn eigen hoofdrolspelers. Een Silvio Berlusconi zal in een noordelijk land niet snel geboren worden, laat staan dat hij er zo lang de politiek zou kunnen domineren als hij in Italië heeft gedaan. Twintig jaar bijna en nog is hij niet weg, sterker, hij is terug.
De figuur van Beppe Grillo bestaat wel in het verweesde noorden van Europa, waar de cabaretier de pastoor of de dominee heeft vervangen, maar de ontwikkeling van cabaretier naar politicus is ook weer typisch Italiaans, in de zin van extreem.
Beppe Grillo steeds 'een komiek' noemen is tussen twee haakjes echt niet de spijker op zijn kop. Grillo is geen komiek, hij is een preker met gevoel voor humor, een performer, een politiek commentator, een cabaretier, kortom. Maar hij doet geen typetjes en zijn teksten gaan al dertig jaar lang over de Italiaanse realiteit, die zoals bekend alle fantasie te boven gaat. Het is in Italië niet nodig om te overdrijven, als je de scherpe blik en tong van Grillo hebt. Het registeren van de Italiaanse status quo is op zichzelf al topcabaret.
En dan tot slot Pier Luigi Bersani, ook een figuur die je moeilijk ergens anders dan in Italië zou kunnen aantreffen. Een honderd procent Italiaanse communist die nog altijd verdriet lijkt te hebben om de val van de Muur en de vertrouwde wereld die daarmee instortte voor hem en de kameraden van de PCI, de grootste communistische partij van het westen. Communist zijn of Italiaanse communist zijn, zijn twee verschillende dingen. Italiaanse communisten zijn een bedreigde menssoort die je nergens elders ter wereld kunt aantreffen. Ze bestaan nog steeds, maar ze hebben het moeilijk. De juiste toon, die zowel Beppe Grillo als Silvio Berlusconi zo moeiteloos weten te vinden, is de Italiaanse communisten al sinds de Muur ontglipt. Ze zijn ouderwets, houterig, stoffig, ze spreken altijd van boven naar beneden en ze kunnen de beat van de wereld na de Muur maar niet te pakken krijgen.
Onmogelijke beloftes
Is het dan een wonder dat twee geboren sprekers, hartenveroveraars, performers als Grillo en Berlusconi er met de winst vandoor gaan? In een land als Italië, ook nog eens, waar woorden als 'de regels', 'Europa', 'bezuinigingen' en 'belastingen' het effect van een vogelverschrikker hebben? Wat 'ongelooflijk' is, om dat woord nog maar even bij de hand te houden, is dat Mario Monti, Bersani, Europa, Angela Merkel en Obama werkelijk hoopten dat de Italianen na dit jaar van bloed, zweet en tranen zo enthousiast waren geraakt over hun nieuwe status als braafste jongetjes van de Europese klas dat ze er vrijwillig voor zouden stemmen.
Het gaat slechter met iedereen, alle kersen zijn van de taart, wie een eerste, en laat staan een tweede, huis bezit, kijkt met angst en beven naar de brievenbus of er niet alweer een nieuwe IMU-aanslag binnenvalt (de gehate onroerendgoedbelasting die Monti heeft ingevoerd), en wie geen huis bezit, weet niet meer hoe hij de huur moet betalen. Natuurlijk dat dan Berlusconi met zijn net zo onmogelijke als opwekkende beloftes over 'teruggave en afschaffing van de IMU' een bepaald deel van het land onmiddellijk weer voor zich wint.
Beppe Grillo belooft dat ook, zij het niet teruggave, maar wel afschaffing van de belasting op het eerste huis. Verder kan van Grillo gezegd worden dat hij het enige werkelijke grote nieuws van deze verkiezingen is, en niet alleen in Italië, maar wereldwijd.
Het verpletterende succes van Beppe Grillo is een alarmsignaal voor de hele westerse wereld en de manier waarop onze politici de democratie menen te kunnen vertegenwoordigen. Zoals Grillo even twitterde nadat bekend was geworden dat hij de eerste politieke partij van Italië is geworden: "We zijn de eerste geworden zonder geld en zonder rimborsi." De rimborso elettorale is nog zo'n woord waarmee je alle Italianen de gordijnen injaagt; het betekent 'verkiezingsvergoeding', en het is het geld dat alle politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen automatisch krijgen. Veel geld, want per kiesronde kost het de belastingbetaler rond de 100 miljoen euro.
Bloggen
Grillo en zijn vertegenwoordigers van de Vijfsterrenbeweging hebben alle rimborsi waar ze de afgelopen drie jaar recht op hadden in de staatskas gelaten. Ze konden het zonder doen, want ze hadden Beppe, die via zijn enorm succesvolle blog beppegrillo.it (in de top tien van de best bezochte blogs ter wereld) zijn volk opriep om naar dit of dat plein te komen. Dat was genoeg, want Grillo's populariteit, waar hij dertig jaar steentje voor steentje geduldig aan heeft gebouwd, was voldoende om de pleinen van heel Italië vol te laten stromen. Honderdduizenden volgden zijn Tsunami Tour van de afgelopen weken. De hoogtepunten werden uitgezonden door alle tv-zenders. Ze konden niet anders omdat Grillo weigerde te komen opdraven in de tv-studio's die jarenlang dachten het monopolie op de politieke actie te hebben.
Wat Beppe Grillo kan, kan natuurlijk niet zomaar even iedere politicus. Ze hebben het geprobeerd, de Italiaanse politici, ook allemaal een eigen blog. Maar toen de bezoekersaantallen bleven hangen op het aantal familieleden, zag men er weer van af. Net zo goed is de veelgehoorde bewering dat Grillo "de stemmen van Bersani en Monti heeft opgesnoept" grote onzin. De mensen die voor Grillo naar de stembus gingen, zouden voor het merendeel anders thuis zijn gebleven.
Toch is Beppe Grillo een alarmsignaal voor de traditionele politiek en niet alleen in Italië. Het kaartspelletje in de bar met een halfje witte wijn en zoveel stemmen voor jou, zoveel stemmen voor mij, bestaat niet meer, zelfs niet in het politiek zo voorspelbare Italië. Er is geen vast electoraat meer, er zijn alleen mensen, of 'burgers', zoals de Grillini zich noemen: "bewuste burgers die zichzelf op internet informeren en hun eigen keuzes maken". Je kon ze van kilometers ver horen en zien aankomen, maar iedereen hield zich doof en blind.