1e Politionele Actie (Operatie Product) vond plaats 20/21 juli
tot 5 aug. '47. Acties in Sumatra: Zuid-, en Deli; op Java werd gebied
Batavia-Semarang, en Oost-Java en een deel van Madoera bezet.
Doel van deze actie:
· verbetering van de economie in het door Nederlandse
troepen bezette deel: deze kon zich niet ontplooien en zat
financieel bijna aan de grond.
· verbetering van de voedselvoorziening: er dreigde een
hongersnood in het bezette deel van Java.
Vóór een militair optreden is van de Commissie-generaal alleen
De Boer die ontslag neemt.
Tegen zijn Van Mook, Schermerhorn en Van Poll. De eerste
dienstplichtigen vertrekken vanuit Nederland oktober/november
1946: de Zeven December-Divisie. Van de opgeroepen
manschappen kwam 15% niet opdagen! Nederlandse legermacht
in 1947 op Java en Sumatra:
· 5.000 mariniers
· 44.000 KNIL'ers
· 70.000 Koninklijke Landmacht.
De Nederlandse regering stuurde 27 mei 1947 een nota naar Djokjakarta: de Republiek moest de aangeklede (= Nederlandse) versie van het akkoord van Linggadjati accepteren, plus ook een gezamenlijke gendarmerie aanvaarden. De Republiek wees dit in een Nota van Antwoord op 8 juni 1947 af. Op 23 juni 1947 overhandigt Van Mook een ultimatum: mèt voorgaande eisen, plus een eis tot vorming van een interim-regering met een Nederlandse Gouverneur-generaal met beslissingsbevoegdheden. Soekarno wees het ultimatum af, en Sjahrir neemt ontslag als minister-president. Opnieuw een Nederlands ultimatum op 15 juli 1947: de Republikeinse troepen moesten zich 10 km van de frontlijn terugtrekken: de Republiek antwoordt negatief. Van 20/21 juli-5 aug. '47 vindt de Operatie Product plaats. Australië en India brengen op 30 juli '47 de zaak in de Veiligheidsraad. De Veiligheidsraad roept 1 augustus '47 op tot een staakt het vuren: Generaal Spoor en Luitenant-Gouverneur-generaal Van Mook wilden alsnog Djokjakarta aanvallen om de regering van de Republiek gevangen te nemen: de Nederlandse regering stond dit niet toe, en in de nacht van 4/5 augustus '47 werd de strijd gestaakt.
Slachtoffers:
· aan Nederlandse zijde: 60 doden, 131 gewonden en 17 vermisten
· aan Indonesische zijde: volgens generaal S.H.Spoor: 4.000 man
Resultaat:
· bijna alle ondernemingen en plantages in het strijdgebied ongeschonden in Nederlandse handen.
· militair een groot gebied veroverd zonder veel slachtoffers.
· politieke nederlaag voor Nederland in de Veiligheidsraad
· het Republikeinse leger was niet verslagen en kon starten met de opbouw van een guerilla-oorlog
· de Republikeinse regering zat nog steeds in Djokjakarta.
· Nederland aanvaardde de 'Commissie van Goede Diensten' van de Verenigde Naties en beloofde niet op te rukken naar Djokjakarta.
2e Politionele Actie (Operatie Kraai) 18/19 dec. 1948- 5 januari 1949.
Een reden om nu met deze actie te beginnen was, dat de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties met kerstreces zou gaan, en Nederland meende een maand lang de vrije hand te hebben. Parachutisten veroverden vliegveld vlakbij Djokjakarta, waarna versterkingen konden worden ingevlogen. Na een paar uur werd de Indonesische regering, incl. Soekarno, gevangen genomen, en onder huisarrest geplaatst. Later werden Soekarno en Sjahrir naar het Tobameer op Sumatra gebracht. Hatta e.a. naar het eiland Bangka. Midden-Java viel in Nederlandse handen, maar het zich terugtrekkende Republikeinse leger was niet verslagen. De bezetting van Oost-Java ging minder vlot. Ook op Sumatra een vlotte opmars maar geen uitschakeling van de Tentara Nasional Indonesia (TNI). Spoor had (incl. KNIL-militairen) ca. 102.000 man op Java, en 22.500 man op Sumatra, dus kon men moeilijk spreken van slechts een politionele actie. Op 19 december '48 maakten de USA en Australië het conflict reeds aanhangig bij de Veiligheidsraad, die van kerstreces werd teruggeroepen. Op 24 december '48 aanvaardde de Veiligheidsraad een resolutie:
zij eisten:
· een staakt het vuren
· een onmiddellijke vrijlating van de Republikeinse regering.
De Nederlandse regering besloot tijd te rekken.
Op 28 december '48 twee nieuwe resoluties:
· een onmiddellijke vrijlating van de Republikeinse regering
· een strikte en door consuls gecontroleerde naleving van het staakt-het-vuren.
Nederland boog nu, en zou 31 december '48 de strijd op Java en vlot daarna op Sumatra beëindigen.
Op 28 januari 1949 aanvaardt de Veiligheidsraad een nieuwe resolutie: o.a.:
· terugkeer van de Republikeinse naar Djokjakarta
· in maart een vorming van een federale interim-regering
· vóór oktober verkiezingen voor een grondwetgevende vergadering
· en 1 april 1950 overdracht van de soevereiniteit.
Op 1 maart '49 bezette de TNI o.l.v. de kolonels Latief en Soeharto(!) voor enkele uren de stad Djokjakarta. Op 8 maart gaf Nederland toe: de regering van de Republiek kon terug naar Djokjakarta en men wilde een rondetafelconferentie. Vanaf 14 april '49 startte het Van Royen-Roem overleg. Pas half augustus '49 eindigden de schermutselingen De operatie "Kraai" was in de aanvang een militair succes, maar een politiek fiasco door opnieuw ingrijpen van de Veiligheidsraad, internationale boycotacties van Nederlandse schepen en vliegtuigen en een hardnekkige Republikeinse guerrilla. Bovendien had Nederland zich vergist in de houding van de federale deelstaten: deze bleek niet zo pro-Nederlands als ze hadden gedacht.