De kersen uit het molenraam vissen - deel 2

Het spuw uit de kachel slaan

Oorsprong

In de 19e eeuw stond er in Noordwijk een groot weeshuis. Het lag prachtig aan zee, alles zag er schoon en netjes uit, en als de weesjes gevraagd werd of ze goed verzorgd werden door de eigenaresse, mevrouw Poederbach, antwoordden ze braaf bevestigend, čn met twee woorden.
De werkelijkheid was echter niet zo fraai: mevrouw Poederbach verhandelde meer dan de helft van de voedselvoorraden, geschonken door de notabelen van het dorp, op de zwarte markt, en was zo bezig voor zichzelf een groot fortuin te vergaren. Het meeste van de andere helft at ze zelf op, en de restjes kregen de wezen. De kinderen waren dus behoorlijk ondervoed, maar mevrouw Poederbach zei dat het slanke uiterlijk van de weesjes kwam door haar fantastische sportprogramma op het strand.
Met strenge lijfstraffen weerhield ze de weesjes ervan ooit te klagen over de honger, en toen ooit eens een klein jongetje, Pietertje genaamd, van een voorbijganger een snoepje kreeg en dat direct opat, sloeg ze hem de volgende avond bijkans dood met een houten klerenhanger. Aan de andere weesjes legde ze uit dat ze hiervan konden leren dat ze nooit van wie dan ook maar iets lekkers mochten aannemen, want dan zou het lijken alsof ze niet genoeg in het weeshuis kregen.
Het was dan ook extra zielig voor de kinderen dat de slaapzaal op de eerste verdieping precies boven de keuken lag, waar na zes uur 's avonds (de gebruikelijke bedtijd in het tehuis) de zaligste maaltijden bereid moesten worden voor mevrouw Poederbach en haar gasten.
De ijzeren pijp van het fornuis in de keuken bracht de kooklucht precies naar de kleine kolenkachel die op de slaapzaal stond, en daar stonden de kinderen iedere avond dan omheen gedromd, in hun verschoten nachthemdjes, op blote voeten op het koude zeil, de heerlijkste geuren op te snuiven. Dat ze de volgende dag weer op één bordje witte bonenpap moesten doorkomen maakte hun verlangen naar alle etenswaar die ze roken alleen maar groter, en het water liep de weesjes die boven de kachel hingen dan ook letterlijk uit de mond!
De werkster in het weeshuis, Trudie, begreep dan ook niet hoe het kwam dat de asla onderin de kachel iedere week volzat met speeksel. Ze was een goedhartige vrouw, en slim genoeg om niets direct aan de weesjes te vragen, daar ze op de hoogte was van de opvoedingsmethodes van mevrouw Poederbach.
Op een avond gluurde ze door het sleutelgat van de slaapzaal, en zag daar de kinderen kwijlend boven de kachel hangen, zwijmelend bij de geuren van de maaltijden die zij nooit zouden krijgen.
Trudie besloot op dat moment dat er een einde aan de situatie moest komen, en bracht de burgemeester op de hoogte van de wantoestanden in het weeshuis. Mevrouw Poederbach ontkende uiteraard alles, en zei dat ze maar aan de kinderen moesten vragen of ze honger hadden. Met de burgemeester, de politiechef en Trudie liep ze naar de slaapzaal en terwijl de politiechef de kinderen ondervroeg (die allemaal antwoordden dat ze echt geen honger hadden, heus niet meneer!) beende Trudie naar de kachel, die op dat moment wel brandde (vanwege het bezoek, normaal deed mevrouw Poederbach de kachel alleen een kwartiertje aan bij temperaturen onder het vriespunt), en sloeg met een pook de asla eruit, waardoor het spuw alle kanten opspatte.
'Hier ziedde gij et!" riep Trudie woedend uit, terwijl de burgemeester en de politiechef verbaasd toekeken, en de oogjes van de weesjes oplichtten. "Zij geeft die stakkerds zo wienig te eten, dadde ge het spuw uit de kachel slaon kenne!" Mevrouw Poederbach was nu ontmaskerd en werd geboeid weggevoerd door de politiechef, en Trudie was de heldin van het dorp.
De weeskinderen kregen voortaan allemaal genoeg eten, en het weeshuis bleef onder strengere controle van de gemeenteraad functioneren tot de Tweede Wereldoorlog, toen de Duitsers het afbraken om op die plek een bunker te bouwen. Tegenwoordig staat op de dichtgemetselde bunker nog een klein beeldje van een vrouw die met een lange ijzeren staaf op een kachel slaat.

Betekenis
De uitdrukking 'spuw uit de kachel slaan' is populair geworden in Noordwijk en omstreken om aan te geven dat je weet dat iemand bedankt, terwijl diegene juist ontzettende trek heeft in een lekkernij.

Voorbeeld
Trijn: "Gezellig dat je er bent, Mien! Ik heb moorkoppen!"
Mien: "Voor mij niet hoor, er moeten eerst nog wat kilo's af!"
Trijn: "Ach kom meid, ik moet het spuw uit de kachel slaan. Neem toch gewoon!"

Nieuw gezegde
Aardbeien plukken met bananenbladeren

[ Bericht 0% gewijzigd door Laureline op 26-03-2011 12:26:26 ]

Aardbeien plukken met bananenbladeren

De huidige kweekaardbeien allemaal afstammelingen van één bizar toeval. Wilde aardbeien komen over de hele wereld voor, met meer en minder lekkere vruchten maar vooral met lage opbrengsten. In de tijd dat veredelen van planten een grote vlucht nam (18e eeuw), mislukte het veredelen van aardbeien ten ene male.
Rassen van over de hele wereld werden naar Europa gesleept, om te pogen deze te kruisen tot een lekkere plant met veel vruchten. Mede omdat de plant mooie kroontjes vormt, werd het verzamelen van aardbeienrassen en de pogingen deze te kruisen een ware rage in Europese koningshuizen, die Orangerieën gesticht hadden in hun rijken.

Een Franse officier met de onwaarschijnlijke naam Frézier (red: historisch ) bracht de Fraise blanche du Chili naar Frankrijk in 1714, en bood deze aan aan zijn koning, Lodewijk de 14^e, de Zonnekoning.

Waar de officier bezwoor dat deze in Chili heerlijke vruchten had, gaf de plant in Frankrijk prachtige bloesems.. maar geen aardbei. Als een van weininge aardbeisoorten bleek dit ras tweehuizig, en de meegenomen stekjes allen vrouwelijk. Dertig jaar bloeiden de Chilenen zonder resultaat. Lodewijk de 14^e werd opgevolgd door de 15^e.

Tijdens het bewind van de weinig geliefde Le bien aimé plantte een anoniem gebleven tuinknecht per ongeluk een Chileense aardbei naast een aardbei van weer een heel ander deel van de wereld: de Noord-Amerikaanse Fragaria virginiana. ^{Overigens ligt in deze gebeurtenis de oorsprong van de zegswijze "dronken aardbei" verscholen.}


Hieruit ontstond een plant die zówel bleek te willen bloeien als dragen en bovendien kon worden vermeerderd waarbij nakomelingen ook veel en lekkere aardbeien leverden. Eindelijk een bruikbare kwekeling. Tegen de tijd dat het resultaat zo goed was dat tuinlieden het durfden te presenteren aan degene waar het allemaal om was begonnen, de koning, zat er al weer een nieuwe; nummer 16.

In 1788 werden de eerste plannen ter presentatie uitgeschreven. In de zomer van 1789 werd de eerste grote lading zomerkoninkjes naar Versailles gebracht, getransporteerd op een bananenblad. Bananen waren de nieuwste rage in het koningshuis en een bananenblad werd een zeer sjieke en passende drager gevonden voor de nouveauté. Ondanks de aandacht in de media voor het festijn werd niet bekend hoe de aardbeien gewaardeerd werden door het koninklijk paar. In de herfst van 1789 kwamen de beheerders van Franse Orangerieën bijeen en vaardigden vertegenwoordigers af om te informeren of de kweek moest worden doorgezet. De delegatie kwam terecht in een volksoproer, dat de geschiedenis inging als 'de Franse Revolutie'. De jaren erna hadden de Orangerieën moeite om het hoofd op de schouders te houden en werd de kweek van aardbeien wat verwaarloosd. Echter, de nieuwe planten vermeerderen zichzelf en woekerden de kassen uit, waarop het gemene volk kennis nam van de aardbei.
Het verhaal van de decadentie van het koningshuis werd vanaf toen onderstreept met de aardbeien op het bananenblad.

Tegen de tijd dat de koppen rolden, stonden er in het publiek mensen demonstratief aardbeien te eten danwel de rij voor de guillotine spottend koelte toe te wapperen met een bananenblad..

Betekenis
Een waarschuwing tegen decadentie

Voorbeeld
"Jongen, geen aardbeien plukken met bananenbladeren", waarschuwde moeder haar zoon toen hij met zijn dure camera's sloppenwijken wilde gaan fotograferen.

Hij ging aardbeien plukken met bananenbladeren, kocht een superluxe auto maar verwaarloosde vrouw en kinderen. Eenmaal gescheiden zat hij aan de grond.

[ Bericht 0% gewijzigd door sigme op 27-03-2011 12:18:09 ]

Pardon.
De nieuwe is daarom:

Weggeroepen worden om het halster opnieuw aan te binden.

Is het een verkeerd spreekwoord? Ik ben niet zo goed in spreekwoorden bedenken .

denk dat het niet verkeerd is, maar je moet er maar net iets leuks bij kunnen bedenken en dat kan soms even duren

Ik denk dat ik wel iets met dat halster kan.
De betekenis is me wel duidelijk.
Maar moet even op kauwen op een verhaaltje..

Wow
Kauw jij op het halster dan neem ik het daarna over

quote:

Op donderdag 14 april 2011 01:35 schreef Symphonic het volgende:
Wow
Kauw jij op het halster dan neem ik het daarna over

Ik weet zelf nog niet eens wat het nieuwe gezegde wordt!

Sorry, er kwamen vandaag een paar onverwachte klussen tussen.
Een ervan wel min of meer in lijn met het gezegde.

ben benieuwd

OK, komt ie.
Ik heb het format niet helder voor ogen, maar zoiets was het wel, als ik me goed herinner.

Teruggeroepen worden om het halster opnieuw vast te maken

Herkomst
Er zijn meerdere bronnen van dit gezegde.

De meest recente is een verhaal aan het eind van de 19e eeuw. Er leefde toen een boer, Manus Habraken, die de rijkste boer van het dorp was: hij had wel 20 koeien. En natuurlijk een stier. Omdat hij die stier van jongs af aan verzorgd had, kon hij goed met het beest overweg: het liep op verzoek gewoon achter hem aan. Er was ook een zekere gelijkenis in karakter: mensen zeiden wel eens gekscherend dat Manus en zijn stier net broertjes leken.
Omdat Manus zo rijk was, kon hij met de notabelen onderhandelen en hij was dan ook de aangewezen persoon om zich met de bouw van een melkfabriek bezig te houden. Op een keer zat hij midden in een spannend overleg over de vraag of de fabriek in zijn dorp of in een naburig dorp zou komen, toen op zijn boerderij de stier losbrak. Boze tongen beweerden later dat ze jongens uit het naburige dorp hadden gezien die het beest gepest hadden, maar dat is nooit bewezen. Hoe het zij, Manus moest de onderhandelingen verlaten en naar zijn boerderij gaan om de stier een halster aan te doen.

Door classici wordt een andere herkomst geopperd. Er was een Romeinse consul die in tijden van oplopende spanningen tussen patriciërs en plebs de boel bij elkaar wist te houden. Zoals hij zelf zei. gaf hij de patriciërs wat de patriciërs toekwam en het plebs wat het plebs toekwam. (Een uitspraak die, verkeerd vertaald, in een ander verband een heel eigen leven zou gaan leiden.) Hij nam beide partijen serieus en deed beide partijen recht. Toen zijn twee termijnen van 4 jaar voorbij waren, stelde de senaat voor om de wet te veranderen en hem voor nog meer termijnen te kunnen benoemen. Maar hij was daar tegen, omdat men dan straks opgescheept kon zitten met een slechte consul, die men niet meer kwijt kon spelen. En hij ging naar zijn boerderij in de provincie.
Na twee jaar liepen de spanningen tussen de bevolkingsgroepen zo hoog op, dat een burgeroorlog dreigde. Een delegatie van beide partijen kwam de ex-consul opzoeken en smeekte hem om orde op zaken te stellen. Hij was immers de enige die door beide kampen vertrouwd werd. Hij was juist de stal aan het uitmesten, toen de delegatie het erf opkwam en toen hem geschetst was, hoe erg de toestand in Rome was, bedacht hij zich niet en ging, zonder zich om te kleden, mee terug naar Rome.
Waar hij de problemen oploste.
Latere geschiedschrijvers vertelden, dat de bevolking als twee boze dieren tegenover elkaar gestaan had en dat hij beide een halster had omgedaan en ze naar hun eigen plaats had gebracht.

Betekenis
Uit een belangrijke of aangename bezigheid gehaald worden om een dringend probleem op een heel andere plaats op te lossen.

Voorbeeld
Toen de jongen opgepakt werd, riep de politie zijn moeder terug om het halster vast te maken. Ze was juist gezellig met haar vriendinnen aan het stappen, maar moest naar het bureau om hem vrij te krijgen.
Toen onlangs het CDA in problemen verkeerde, werd boer Bleeker teruggeroepen om het halster vast te maken.

Bijzonderheid:
In het Arabisch bestaat er een soortgelijk gezegde: wakker gemaakt worden om de poten (van de kamelen) vast te binden.

SPOILER

Om spoilers te kunnen lezen moet je zijn ingelogd. Je moet je daarvoor eerst gratis Registreren. Ook kun je spoilers niet lezen als je een ban hebt.

Nieuwe:
Een koolmees in het waterhoofd hebben.

Waarschijnlijk is de eerste uitleg de juiste, al was het maar omdat de Romeinen nog geen halsters kenden.

_{Sorry voor dit off-topic mierengeneuk, maar je bent een geschiedenispurist of je bent het niet.}

Overigens wil ik de koolmezen in het waterhoofd wel een plaatsje in het Nederlandse lexicon der spreekwoorden geven.

[ Bericht 19% gewijzigd door Ser_Ciappelletto op 15-04-2011 13:27:04 ]

quote:

Op vrijdag 15 april 2011 13:15 schreef Ser_Ciappelletto het volgende:
Waarschijnlijk is de eerste uitleg de juiste, al was het maar omdat de Romeinen nog geen halsters kenden.

_{Sorry voor dit off-topic mierengeneuk, maar je bent een geschiedenispurist of je bent het niet.}

Overigens wil ik de koolmezen in het waterhoofd wel een plaatsje in het Nederlandse lexicon der spreekwoorden geven.

Hihi, ik zou daar zelf ook mee gekomen zijn.
Maar ze moeten toch iets gehad hebben om de dieren mee te leiden en te sturen?

Een koolmees in het waterhoofd hebben

Herkomst
Voor dit gezegde moet eerst wat uitgeweid worden over vroeg-middeleeuwse geneeskunde. De doktoren gingen toen uit van de ietwat obscure Vijf-Elementen-Theorie. Dit houdt in dat er volgens hen vijf elementen waren, die met elkaar in verhouding moesten staan voor een gezond lichaam: vuur, water, aarde, lucht en koolmezen ^{[Citation needed]}. Als er mensen met een abnormaal groot hoofd bij de lokale chirurgijn kwamen, schreef die dat gewoonlijk toe aan een verstoring van de balans tussen de aarde en het water waarvan de klei was gemaakt waaruit de mens was geschapen. Naar de oorzaak, werd dit een waterhoofd genoemd. Zoals later zou blijken, zaten ze er daarmee niet zo heel ver vanaf.
Maar, als er nu iemand met een abnormaal groot hoofd, met daarop nog verschillende bobbels, bij de chirurgijn op consult kwam, stond die laatste natuurlijk voor een probleem. Immers, hij kon de bobbels op de bobbel niet aan het water toeschrijven. Dankzij wat ijzersterke middeleeuwse logica concludeerde men dat het door een teveel aan koolmezen moest komen. Vandaar dat de toenmalige doktoren een abnormaal groot hoofd met een rare vorm toeschreven aan 'eenen Coolmese in eenen Waeterhooft'.
Toen de geneeskunde voortschreed, besefte men dat die verklaring niet helemaal correct was, maar het was al te laat: de beschrijving bleef hangen.
Er dient opgemerkt te worden dat sinds de Vijf-Elementen-Theorie uit het collectieve geheugen verdwenen is, de koolmezen veelvuldig gesubstitueerd worden door verschillende andere vogels. Echter, het Van Dale-woordenboek, Het Groene Boekje en de Nederlandse Vereniging Ter Promotie Van Spreekwoorden Die Vogels Bevatten, Met Name De Spreekwoorden Die Gebaseerd Zijn Op De Ietwat Obscure Vijf Elementen Theorie (NVPSVBNMSGZIOVET), blijven volhouden dat in deze context alleen het gebruik van de koolmees correct Nederlands is.

Betekenis
Een groot hoofd met een rare vorm hebben

Voorbeeld
Een authentiek voorbeeld:
Alsch dat Meiskijn eenen Sac over haeren Hooft trecken zoude, mochte ick gaarne haer eensch neervleyen op een weynig Stroo, waere het niet dat er geene Sac bestaet, groot gnoech om den Coolmese in haeren Waeterhooft te bedecken ende te verbergen.

Een contemporain voorbeeld:
Een bepaalde kroonprins van een niet nader te benoemen Noordwest-Europees land heeft niet zozeer een koolmees in zijn waterhoofd, als wel een heel nest reigers.

Nieuw spreekwoord
Luid zwijgend een liedje zingen

[ Bericht 1% gewijzigd door Ser_Ciappelletto op 15-04-2011 14:11:19 ]

quote:

Op vrijdag 15 april 2011 13:42 schreef Kees22 het volgende:

[..]

Hihi, ik zou daar zelf ook mee gekomen zijn.
Maar ze moeten toch iets gehad hebben om de dieren mee te leiden en te sturen?

Zover ik weet, was dat gewoon een simpel touw om de nek. Ik meen dat het halster (en de stijgbeugel) pas rond het jaar 1000 in het Westen werden geďntroduceerd.

Des te meer bewondering voor de ruiters van die tijd, nietwaar?

quote:

Op vrijdag 15 april 2011 14:08 schreef Ser_Ciappelletto het volgende:

[..]

Zover ik weet, was dat gewoon een simpel touw om de nek. Ik meen dat het halster (en de stijgbeugel) pas rond het jaar 1000 in het Westen werden geďntroduceerd.

Des te meer bewondering voor de ruiters van die tijd, nietwaar?

De stijgbeugel, was die niet uitgevonden door de Mongolen of de Hunnen?

Nee: http://nl.wikipedia.org/wiki/Stijgbeugel_%28voetsteun%29 al eerder.

Volgens http://nl.wikipedia.org/wiki/Halster_%28paard%29 is het halster uitgevonden in de Middeleeuwen.

Maar je kunt een paard voor een strijdwagen toch niet sturen met een touw om de nek? Of als ruiter een snelle wending laten maken zonder iets als een bit?

quote:

Op zaterdag 16 april 2011 01:41 schreef Kees22 het volgende:

[..]

De stijgbeugel, was die niet uitgevonden door de Mongolen of de Hunnen?

Nee: http://nl.wikipedia.org/wiki/Stijgbeugel_%28voetsteun%29 al eerder.

Volgens http://nl.wikipedia.org/wiki/Halster_%28paard%29 is het halster uitgevonden in de Middeleeuwen.

Maar je kunt een paard voor een strijdwagen toch niet sturen met een touw om de nek? Of als ruiter een snelle wending laten maken zonder iets als een bit?

Ik heb me kennelijk een beetje vergist: Op deze grafstenen zie je dat de Romeinen wel al het bit met tuigage kenden.

Ik vraag me alleen af waarom ze dan niet eerder het halster hebben uitgevonden, want dat is eigenlijk gewoon de tuigage van het bit, zonder bit.

quote:

Op zaterdag 16 april 2011 10:13 schreef Ser_Ciappelletto het volgende:

[..]

Ik heb me kennelijk een beetje vergist: Op deze grafstenen zie je dat de Romeinen wel al het bit met tuigage kenden.

Ik vraag me alleen af waarom ze dan niet eerder het halster hebben uitgevonden, want dat is eigenlijk gewoon de tuigage van het bit, zonder bit.

Mooi spul zeg!
Dat ook. En het halster van koeien heeft in mijn herinnering nooit zoiets als een bit gehad.

Mag ik die laatste!!!!
Luid zwijgend een liedje zingen????

ga gerust je gang!

Luid zwijgend een liedje zingen

Herkomst.

Italië, middeleeuwen.

In silenzio rumoroso, cantare una canzone.

Iemand die in zichzelf een lied zingt, geen geluid voortbrengt, maar wel zijn mimiek aanpast (mee laat bewegen) met het lied.
Italiaanse minstrelen maakten veel gebruik van deze techniek om vrouwen aan het hof woordeloos 'het hof' te maken tijdens de pauzes van hun opvoering.
Volgens de overlevering was een minstreel met de naam Allessandro Amoroso [1562 - 1604] hier zo bedreven in dat hij bijna niet meer aan echt zingen toekwam en werd hij het voorbeeld van de spreekwoordelijke Italiaanse minnaar zoals we ons die heden ten dage nog voorstellen.

Het spreekwoord is in de jaren zestig van de vorige eeuw meegekomen met de eerste lichting Italiaanse gastarbeiders en door hen vertaald en wordt in Nederland her en der abusievelijk gebruikt om iemand te omschrijven die in stilte vrouwen bewondert, terwijl het juist om de non-verbale expressie draait.

Het spreekwoord heeft raakvlakken met het aloude, 'Stille wateren hebben diep gronden'.

Betekenis
Het kenbaar maken van interesse in een vrouw door alleen de gezichtsuitdrukking te laten spreken.

Voorbeeld
Hij bewonderde haar tijdens het concert in stilte, maar knipoogde en lipsynchte mee met elke liedje waarvan hij het idee had dat zij het ook mooi vond en als zij hem aankeek trok hij zijn wenkbrauwen op en lachte, luid zwijgend zong hij voor haar een liedje.

Bijzonderheid
De Italiaanse zanger Amadeo Minghi heeft een lied 'Cantare D'amore' geschreven waarin deze thematiek ook voorkomt, dit is in Italië een klassieker die ook is vertolkt door een zangeres met de naam Alessandra Amoroso. .


Nieuw Spreekwoord
Met kar en paard de heks vervoeren.

Toppertje deze Luid zwijgend een liedje zingen!!

Met kar en paard de heks vervoeren, die kan ik natuurlijk niet laten liggen