WKN Weer, Klimaat en Natuurrampen
Lees alles over het onstuimige weer op onze planeet, volg orkanen en tornado's, zie hoe vulkanen uitbarsten en hoe Moeder Aarde beeft bij een aardbeving. Alles over de verwoestende kracht van onze planeet en tal van andere natuurverschijnselen.
26-06-2009
Klimaatveranderingen hangen niet samen met beweging zon(nestelsel)
Het klimaat op aarde vertoont aanzienlijke langetermijnschommelingen. Maar lang niet al deze klimaatschommelingen laten zich gemakkelijk verklaren.
Een van de suggesties die zijn gedaan, is dat een groot deel van de variatie in de temperatuur op aarde van de afgelopen 500 miljoen jaar moet worden toegeschreven aan de passages van zon (en planeten) door de spiraalarmen van het Melkwegstelsel. Daar leek een duidelijke aanwijzing voor te bestaan: het klimaat volgt een cyclus van ruwweg 140 miljoen jaar en dat correleerde mooi met de momenten dat er een spiraalarm werd doorkruist. Er was zelfs een reden voor de klimaatverandering op die momenten bedacht: in de spiraalarmen zijn meer sterren en is dus ook meer kosmische straling, en dat zou weer tot een toename van de bewolking op aarde leiden.
Dit hele model stond of viel echter met de bestaande gedachte dat het Melkwegstelsel vier spiraalarmen heeft. In 2008 is echter gebleken dat er feitelijk maar twee spiraalarmen zijn, en dit jaar bleek ons stelsel ook nog eens zwaarder te zijn dan gedacht, waardoor de sterren sneller om zijn centrum draaien. En daardoor verdwijnt de vermeende correlatie tussen klimaatschommelingen en spiraalarmpassages als sneeuw voor de zon.
© Eddy Echternach (http://www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Klimaatveranderingen hangen niet samen met beweging zon(nestelsel)
Het klimaat op aarde vertoont aanzienlijke langetermijnschommelingen. Maar lang niet al deze klimaatschommelingen laten zich gemakkelijk verklaren.
Een van de suggesties die zijn gedaan, is dat een groot deel van de variatie in de temperatuur op aarde van de afgelopen 500 miljoen jaar moet worden toegeschreven aan de passages van zon (en planeten) door de spiraalarmen van het Melkwegstelsel. Daar leek een duidelijke aanwijzing voor te bestaan: het klimaat volgt een cyclus van ruwweg 140 miljoen jaar en dat correleerde mooi met de momenten dat er een spiraalarm werd doorkruist. Er was zelfs een reden voor de klimaatverandering op die momenten bedacht: in de spiraalarmen zijn meer sterren en is dus ook meer kosmische straling, en dat zou weer tot een toename van de bewolking op aarde leiden.
Dit hele model stond of viel echter met de bestaande gedachte dat het Melkwegstelsel vier spiraalarmen heeft. In 2008 is echter gebleken dat er feitelijk maar twee spiraalarmen zijn, en dit jaar bleek ons stelsel ook nog eens zwaarder te zijn dan gedacht, waardoor de sterren sneller om zijn centrum draaien. En daardoor verdwijnt de vermeende correlatie tussen klimaatschommelingen en spiraalarmpassages als sneeuw voor de zon.
© Eddy Echternach (http://www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
17-07-2009
Oudste bewijs grote afkoeling gevonden
Global warming is hot. Toch is het nog relatief koud op aarde. In het Eoceen (56-34 miljoen jaar geleden) was het veel warmer. Dat was ook de periode toen de aarde langzaamaan ging afkoelen. De eerste bewijzen zijn daarvoor letterlijk naar boven gehaald in het Noordpoolgebied. Boorkernen genomen in 2004 laten zien dat zeeijs daar al 47,5 miljoen jaar geleden vormde. Eerder dan gedacht.
Vanaf 65 miljoen jaar geleden is het klimaat op aarde flink verandert. Vijftig miljoen jaar geleden was het nog warm op aarde, maar daarna is de aarde afgekoeld. Soms met sprongen en soms geleidelijk. Al 47,5 miljoen jaar geleden was het raak, toen er al zeeijs in het Noordpoolgebied te vinden was in de winterperiode. Hiermee hebben Catherine Stickley (Universiteit van Tromsø, Noorwegen) en collega’s de oudste bewijzen van begin van de grote afkoeling te pakken. Ze berichten hierover in het Britse Nature.
Met hulp van zuurstofisotopen (zuurstofatomen met een verschillend aantal neutronen) is de afkoeling vanaf 50 miljoen jaar geleden zichtbaar gemaakt. De temperatuursschaal rechtsonder geldt voor de periode voor 35 miljoen jaar geleden. © Catherine E. Stickley (University of Tromsø, Noorwegen)
De expeditie
In de late zomer van 2004 voer een Europees onderzoeksschip naar de Noordpool. Expeditienummer 302. De bestemming was de Lomonosov Ridge, ongeveer 250 km vanaf de geografische Noordpool. Twee ijsbrekers hielden de weg vrij voor het boorschip. Vele meters zeebodem zijn aangeboord, vooral van de laatste 65 miljoen jaar. Vijf jaar later komen er nog steeds nieuwe resultaten. Bijvoorbeeld over het eerste ijs in die periode.
Algen
Bewijs voor zeeijs 46 miljoen jaar geleden (het midden Eoceen) was er nog niet. Alleen de suggestie. Om dit echt hard te maken onderzochten Stickley en collega’s een boorkern van 36 meter lang. Hierin zit sediment opgeslagen van een tijdsperiode van twee miljoen jaar. In dat sediment vonden ze veel microfossielen.
De eencellige diatomeeën (of kiezelalgen) zijn eruit gepikt voor onderzoek, klimaatgevoelig als ze zijn. Van belang is vooral Synedropsis. “De aanwezigheid van Synedropsis is sterk bewijs voor zeeijs in het midden Eoceen, omdat ze in de winter in het zeeijs leefden”, vertelt Stickley. “Ze waren gespecialiseerd in het overleven in de extreme omstandigheden van de donkere en koude winter op de polen. Mogelijk vertoefden de algen in de winter in een ruststadium en maakten gebruik van antivriesmiddel.”
Toen de lente aanbrak smolt het ijs en werden de algen it het ijs bevrijd. Het resultaat was een algenbloei. Vervolgens plakte een groot deel van deze diatomeeën samen en zonk naar de bodem. Klaar om begraven te worden en 47 miljoen jaar later teruggevonden te worden.
De naaldvormige diatomeeën worden enorm veel aangetroffen in de boorkern. © Richard B. Pearce (National Oceanography Centre, Southampton, GB) en Catherine E. Stickley (University of Tromsø, Noorwegen)
Korreltjes
Synedropsis is niet de enige clou voor het de aanwezigheid van zeeijs in het midden Eoceen. In de boorkernen kwamen ook kleine zandkorreltjes voor. Volgens het onderzoeksteam zijn deze vervoerd door zeeijs. De zandkorreltjes trof Stickley en haar team vanaf 47,5 miljoen jaar geleden aan, terwijl de diatomeeën pas later werden aangetroffen. Dit heeft te maken met de hoeveelheid zeeijs. Stickley vertelt hierover: “Ongeveer 47,5 miljoen jaar geleden begon zich af en toe zeeijs te vormen dichtbij de continenten in het Noordpoolgebied. Een half miljoen jaar later spreidde het zeeijs zich uit naar het centrum van de Noordpool toen zeeijs ook een seizoenaal optrad.” Blijkbaar was toen het klimaat voldoende afgekoeld voor Synedropsis.
Zandkorreltje meegenomen met ijs. De bovenste rij komen uit zeeijs en de onderste rij uit ijsbergen volgens Stickley. De witte lijn bij elk korreltje stelt 100 micrometer voor. © Kristen St. John en Lance E. Kearns (James Madison University, VS)
Rond 46 miljoen jaar geleden vonden de onderzoekers zelfs bewijzen voor ijsbergen. Die bewijzen bestaan ook uit korreltjes. In dit geval zijn de korreltjes een stuk hoekiger. IJsbergen komen vanaf het land. Waarschijnlijk zijn er in die tijd dus al kleine gletsjers geweest op Groenland.
Belangrijke ontdekking
Het resultaat van deze studie is bijzonder. Stickley: “Deze studie is belangrijk omdat we aantonen zeeijs zich in het Noordpoolgebied vormde aan het begin van de overgang van een broeikaswereld naar een wereld met ijs. Wij tonen de eerste stap aan. Eigenlijk kijken we naar het omgekeerde broeikaseffect.”
De echte grote uitbreiding van ijs op het noordelijk halfrond zal pas 24 miljoen jaar later plaatsvinden. De studie laat zien dat de gevolgen van de afkoeling vanaf 50 miljoen jaar geleden eerder te zien dan aangenomen werd. Zelfs eerder dan op Antarctica.
Het resultaat van het onderzoeksteam kan gebruikt worden in klimaatmodellen. Bovendien heeft de studie ook een boodschap in zich voor de toekomst. “Als de voorspellingen over het opwarmende klimaat waarheid worden, dan is de Noordelijke IJszee binnen dertig jaar ijsvrij in de zomer. Dit betekent dat de deze zee waarschijnlijk gaat lijken op die in het midden Eoceeen.”
Referentie:
Stickley et al., 2009. Evidence for middle Eocene Arctic sea ice from diatoms and ice-rafted debris. Nature 460: 376-379 + supplement
(Kennislink)
Oudste bewijs grote afkoeling gevonden
Global warming is hot. Toch is het nog relatief koud op aarde. In het Eoceen (56-34 miljoen jaar geleden) was het veel warmer. Dat was ook de periode toen de aarde langzaamaan ging afkoelen. De eerste bewijzen zijn daarvoor letterlijk naar boven gehaald in het Noordpoolgebied. Boorkernen genomen in 2004 laten zien dat zeeijs daar al 47,5 miljoen jaar geleden vormde. Eerder dan gedacht.
Vanaf 65 miljoen jaar geleden is het klimaat op aarde flink verandert. Vijftig miljoen jaar geleden was het nog warm op aarde, maar daarna is de aarde afgekoeld. Soms met sprongen en soms geleidelijk. Al 47,5 miljoen jaar geleden was het raak, toen er al zeeijs in het Noordpoolgebied te vinden was in de winterperiode. Hiermee hebben Catherine Stickley (Universiteit van Tromsø, Noorwegen) en collega’s de oudste bewijzen van begin van de grote afkoeling te pakken. Ze berichten hierover in het Britse Nature.
Met hulp van zuurstofisotopen (zuurstofatomen met een verschillend aantal neutronen) is de afkoeling vanaf 50 miljoen jaar geleden zichtbaar gemaakt. De temperatuursschaal rechtsonder geldt voor de periode voor 35 miljoen jaar geleden. © Catherine E. Stickley (University of Tromsø, Noorwegen)
De expeditie
In de late zomer van 2004 voer een Europees onderzoeksschip naar de Noordpool. Expeditienummer 302. De bestemming was de Lomonosov Ridge, ongeveer 250 km vanaf de geografische Noordpool. Twee ijsbrekers hielden de weg vrij voor het boorschip. Vele meters zeebodem zijn aangeboord, vooral van de laatste 65 miljoen jaar. Vijf jaar later komen er nog steeds nieuwe resultaten. Bijvoorbeeld over het eerste ijs in die periode.
Algen
Bewijs voor zeeijs 46 miljoen jaar geleden (het midden Eoceen) was er nog niet. Alleen de suggestie. Om dit echt hard te maken onderzochten Stickley en collega’s een boorkern van 36 meter lang. Hierin zit sediment opgeslagen van een tijdsperiode van twee miljoen jaar. In dat sediment vonden ze veel microfossielen.
De eencellige diatomeeën (of kiezelalgen) zijn eruit gepikt voor onderzoek, klimaatgevoelig als ze zijn. Van belang is vooral Synedropsis. “De aanwezigheid van Synedropsis is sterk bewijs voor zeeijs in het midden Eoceen, omdat ze in de winter in het zeeijs leefden”, vertelt Stickley. “Ze waren gespecialiseerd in het overleven in de extreme omstandigheden van de donkere en koude winter op de polen. Mogelijk vertoefden de algen in de winter in een ruststadium en maakten gebruik van antivriesmiddel.”
Toen de lente aanbrak smolt het ijs en werden de algen it het ijs bevrijd. Het resultaat was een algenbloei. Vervolgens plakte een groot deel van deze diatomeeën samen en zonk naar de bodem. Klaar om begraven te worden en 47 miljoen jaar later teruggevonden te worden.
De naaldvormige diatomeeën worden enorm veel aangetroffen in de boorkern. © Richard B. Pearce (National Oceanography Centre, Southampton, GB) en Catherine E. Stickley (University of Tromsø, Noorwegen)
Korreltjes
Synedropsis is niet de enige clou voor het de aanwezigheid van zeeijs in het midden Eoceen. In de boorkernen kwamen ook kleine zandkorreltjes voor. Volgens het onderzoeksteam zijn deze vervoerd door zeeijs. De zandkorreltjes trof Stickley en haar team vanaf 47,5 miljoen jaar geleden aan, terwijl de diatomeeën pas later werden aangetroffen. Dit heeft te maken met de hoeveelheid zeeijs. Stickley vertelt hierover: “Ongeveer 47,5 miljoen jaar geleden begon zich af en toe zeeijs te vormen dichtbij de continenten in het Noordpoolgebied. Een half miljoen jaar later spreidde het zeeijs zich uit naar het centrum van de Noordpool toen zeeijs ook een seizoenaal optrad.” Blijkbaar was toen het klimaat voldoende afgekoeld voor Synedropsis.
Zandkorreltje meegenomen met ijs. De bovenste rij komen uit zeeijs en de onderste rij uit ijsbergen volgens Stickley. De witte lijn bij elk korreltje stelt 100 micrometer voor. © Kristen St. John en Lance E. Kearns (James Madison University, VS)
Rond 46 miljoen jaar geleden vonden de onderzoekers zelfs bewijzen voor ijsbergen. Die bewijzen bestaan ook uit korreltjes. In dit geval zijn de korreltjes een stuk hoekiger. IJsbergen komen vanaf het land. Waarschijnlijk zijn er in die tijd dus al kleine gletsjers geweest op Groenland.
Belangrijke ontdekking
Het resultaat van deze studie is bijzonder. Stickley: “Deze studie is belangrijk omdat we aantonen zeeijs zich in het Noordpoolgebied vormde aan het begin van de overgang van een broeikaswereld naar een wereld met ijs. Wij tonen de eerste stap aan. Eigenlijk kijken we naar het omgekeerde broeikaseffect.”
De echte grote uitbreiding van ijs op het noordelijk halfrond zal pas 24 miljoen jaar later plaatsvinden. De studie laat zien dat de gevolgen van de afkoeling vanaf 50 miljoen jaar geleden eerder te zien dan aangenomen werd. Zelfs eerder dan op Antarctica.
Het resultaat van het onderzoeksteam kan gebruikt worden in klimaatmodellen. Bovendien heeft de studie ook een boodschap in zich voor de toekomst. “Als de voorspellingen over het opwarmende klimaat waarheid worden, dan is de Noordelijke IJszee binnen dertig jaar ijsvrij in de zomer. Dit betekent dat de deze zee waarschijnlijk gaat lijken op die in het midden Eoceeen.”
Referentie:
Stickley et al., 2009. Evidence for middle Eocene Arctic sea ice from diatoms and ice-rafted debris. Nature 460: 376-379 + supplement
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
17-07-2009
Zonnecyclus kan invloed hebben op klimaat
AMSTERDAM - Amerikaanse onderzoekers hebben een mogelijk verband ontdekt tussen de activiteitscyclus van de zon en het klimaat op aarde.
Uit hun onderzoek blijkt dat als de zon het hoogtepunt van haar activiteit bereikt, en dus iets meer straling produceert, de wolkeloze delen van de Grote Oceaan voldoende opwarmen om meer zeewater te laten verdampen.
Hierdoor nemen de neerslag en de passaatwinden in intensiteit toe, en koelt het oostelijke deel van de tropische Grote Oceaan af.
La Niña
Deze keten van gebeurtenissen heeft gevolgen die vergelijkbaar zijn met een zogeheten La Niña-gebeurtenis, maar dan verder oostwaarts en slechts half zo sterk.
De afkoeling van het oceaanwater wordt de jaren erna gevolgd door een El Niño-achtig patroon, waarbij het oceaanwater juist warmer is dan normaal.
Effect
Ook dit effect is twee keer zo zwak als bij een echte El Niño. Echte La Niña's en El Niño's, die op andere wijze ontstaan, zijn van aantoonbare invloed op het wereldklimaat.
In hoeverre dat met hun door de zonneactiviteit veroorzaakte tegenhangers ook het geval is, is nog onduidelijk. Maar het lijkt aannemelijk dat de invloed van de zon, afhankelijk van het moment waarop het activiteitsmaximum optreedt, zowel een versterkend als een verzwakkend effect kan hebben.
© NU.nl/Allesoversterrenkunde
(nu.nl)
Zonnecyclus kan invloed hebben op klimaat
AMSTERDAM - Amerikaanse onderzoekers hebben een mogelijk verband ontdekt tussen de activiteitscyclus van de zon en het klimaat op aarde.
Uit hun onderzoek blijkt dat als de zon het hoogtepunt van haar activiteit bereikt, en dus iets meer straling produceert, de wolkeloze delen van de Grote Oceaan voldoende opwarmen om meer zeewater te laten verdampen.
Hierdoor nemen de neerslag en de passaatwinden in intensiteit toe, en koelt het oostelijke deel van de tropische Grote Oceaan af.
La Niña
Deze keten van gebeurtenissen heeft gevolgen die vergelijkbaar zijn met een zogeheten La Niña-gebeurtenis, maar dan verder oostwaarts en slechts half zo sterk.
De afkoeling van het oceaanwater wordt de jaren erna gevolgd door een El Niño-achtig patroon, waarbij het oceaanwater juist warmer is dan normaal.
Effect
Ook dit effect is twee keer zo zwak als bij een echte El Niño. Echte La Niña's en El Niño's, die op andere wijze ontstaan, zijn van aantoonbare invloed op het wereldklimaat.
In hoeverre dat met hun door de zonneactiviteit veroorzaakte tegenhangers ook het geval is, is nog onduidelijk. Maar het lijkt aannemelijk dat de invloed van de zon, afhankelijk van het moment waarop het activiteitsmaximum optreedt, zowel een versterkend als een verzwakkend effect kan hebben.
© NU.nl/Allesoversterrenkunde
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
29-07-2009
Klimaatverandering gaat weer sneller volgens het KNMI
Alle CO2-uitstoot beperkende maatregelen ten spijt: het klimaat wordt er volgens het KNMI niet beter op. Opnieuw veranderen de weeromstandigheden sneller dan verwacht.
De smeltende ijskappen van Antarica
Speciale Editie Klimaat
De afgelopen jaren is in de media het onderscheid tussen begrippen als klimaat, natuur en milieu vrijwel weggevallen. Want dit staat volgens veel wetenschappers en politici vast: het gaat de verkeerde kant op met milieu, natuur, klimaat, en de mens is verantwoordelijk. Overvloedig geïllustreerde artikelen, fotoreportages, interviews, wetenschappelijke achtergronden, grote grafische producties, en meer: u vindt het allemaal in de Elsevier Speciale Editie Klimaat.
Dat heeft het weerinstituut woensdag bekend gemaakt.
In 2006 heeft het KNMI klimaatscenario’s uitgebracht, die weergeven hoe temperatuur, neerslag, wind en zeeniveau kunnen veranderen. De overheid houdt rekening met de door het instituut geschetste doemscenario's, bijvoorbeeld bij de aanleg van waterkeringen en riolen.
Sneller
Het KNMI heeft de scenario's nu opnieuw doorgemeten en kwam tot de conclusie dat de klimaatveranderingen sneller gaan dan verwacht. De grote ijskappen op West-Antartica en Groenland 'kalven snel af', waarschuwt het KNMI.
In Nederland worden de winters zachter en moet er meer rekening gehouden worden met extreme buien.
Foutmarges
Ondanks dat de veranderingen volgens het KNMI sneller gaan dan verwacht, past het de weerscenario’s niet aan. De nieuwe situatie past nog binnen de in 2006 ingebouwde foutmarges.
In 2013 hoopt het weerinstituut uit De Bilt opnieuw met een gemoderniseerde versie van de klimaatscenario's komen.
Overigens maakt de gemiddelde Nederlander zich niet erg druk om het klimaat, blijkt uit onderzoek.
Door Jeroen Langelaar
(Elsevier)
Klimaatverandering gaat weer sneller volgens het KNMI
Alle CO2-uitstoot beperkende maatregelen ten spijt: het klimaat wordt er volgens het KNMI niet beter op. Opnieuw veranderen de weeromstandigheden sneller dan verwacht.
De smeltende ijskappen van Antarica
Speciale Editie Klimaat
De afgelopen jaren is in de media het onderscheid tussen begrippen als klimaat, natuur en milieu vrijwel weggevallen. Want dit staat volgens veel wetenschappers en politici vast: het gaat de verkeerde kant op met milieu, natuur, klimaat, en de mens is verantwoordelijk. Overvloedig geïllustreerde artikelen, fotoreportages, interviews, wetenschappelijke achtergronden, grote grafische producties, en meer: u vindt het allemaal in de Elsevier Speciale Editie Klimaat.
Dat heeft het weerinstituut woensdag bekend gemaakt.
In 2006 heeft het KNMI klimaatscenario’s uitgebracht, die weergeven hoe temperatuur, neerslag, wind en zeeniveau kunnen veranderen. De overheid houdt rekening met de door het instituut geschetste doemscenario's, bijvoorbeeld bij de aanleg van waterkeringen en riolen.
Sneller
Het KNMI heeft de scenario's nu opnieuw doorgemeten en kwam tot de conclusie dat de klimaatveranderingen sneller gaan dan verwacht. De grote ijskappen op West-Antartica en Groenland 'kalven snel af', waarschuwt het KNMI.
In Nederland worden de winters zachter en moet er meer rekening gehouden worden met extreme buien.
Foutmarges
Ondanks dat de veranderingen volgens het KNMI sneller gaan dan verwacht, past het de weerscenario’s niet aan. De nieuwe situatie past nog binnen de in 2006 ingebouwde foutmarges.
In 2013 hoopt het weerinstituut uit De Bilt opnieuw met een gemoderniseerde versie van de klimaatscenario's komen.
Overigens maakt de gemiddelde Nederlander zich niet erg druk om het klimaat, blijkt uit onderzoek.
Door Jeroen Langelaar
(Elsevier)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
01-09-2009
Oceanen van grotere invloed op klimaat dan gedacht
AMSTERDAM – De oceanen kunnen meer koolstofdioxide (CO2) opnemen dan was aangenomen en hebben daarmee een grotere invloed op het klimaat dan gedacht.
Dat zeggen Amerikaanse onderzoekers in het vakblad Nature Geoscience.
Dat komt door het fytoplankton dat in de oceanen leeft en CO2 opneemt uit de lucht. Daarmee fungeren de oceanen als een enorme spons voor het broeikasgas.
Als dat plankton sterft, dwarrelen de deeltjes naar koudere, dieper liggende lagen in de oceaan. Daar blijft het als het ware opgeslagen. Maar een deel wordt opgegeten en weer gerecycleerd tot CO2, dat terugkomt in de atmosfeer.
Computermodellen
Onderzoekers van de Princeton-universiteit en de Universiteit van Californië hebben via computermodellen vastgesteld dat kleine wijzigingen in dit koolstofsysteem grote gevolgen kunnen hebben voor het klimaat.
Nu vindt de recyclage plaats in de bovenste 210 meter van de oceanen. Als die diepte met 24 meter zou dalen, dan zouden de oceanen 27 deeltjes per miljoen meer CO2 uit de atmosfeer kunnen halen.
Ingewikkeld
Of dat mogelijk is moet nog blijken, volgens onderzoekster Eun Young Kwon (Princeton), die het onderzoek leidde. Dit fenomeen komt alleen voor wanneer de zuurstofconcentratie in de oceanen daalt.
Kwon benadrukt dat verder onderzoek nodig is om dit ingewikkelde mechanisme helemaal te begrijpen.
© NU.nl/Ivo Buigues Nieuwenhuizen
(nu.nl)
Oceanen van grotere invloed op klimaat dan gedacht
AMSTERDAM – De oceanen kunnen meer koolstofdioxide (CO2) opnemen dan was aangenomen en hebben daarmee een grotere invloed op het klimaat dan gedacht.
Dat zeggen Amerikaanse onderzoekers in het vakblad Nature Geoscience.
Dat komt door het fytoplankton dat in de oceanen leeft en CO2 opneemt uit de lucht. Daarmee fungeren de oceanen als een enorme spons voor het broeikasgas.
Als dat plankton sterft, dwarrelen de deeltjes naar koudere, dieper liggende lagen in de oceaan. Daar blijft het als het ware opgeslagen. Maar een deel wordt opgegeten en weer gerecycleerd tot CO2, dat terugkomt in de atmosfeer.
Computermodellen
Onderzoekers van de Princeton-universiteit en de Universiteit van Californië hebben via computermodellen vastgesteld dat kleine wijzigingen in dit koolstofsysteem grote gevolgen kunnen hebben voor het klimaat.
Nu vindt de recyclage plaats in de bovenste 210 meter van de oceanen. Als die diepte met 24 meter zou dalen, dan zouden de oceanen 27 deeltjes per miljoen meer CO2 uit de atmosfeer kunnen halen.
Ingewikkeld
Of dat mogelijk is moet nog blijken, volgens onderzoekster Eun Young Kwon (Princeton), die het onderzoek leidde. Dit fenomeen komt alleen voor wanneer de zuurstofconcentratie in de oceanen daalt.
Kwon benadrukt dat verder onderzoek nodig is om dit ingewikkelde mechanisme helemaal te begrijpen.
© NU.nl/Ivo Buigues Nieuwenhuizen
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
02-09-2009
Dooi Noordpool bedreigt kwart wereldbevolking
GENEVE - De door klimaatverandering smeltende Noordpool vormt een bedreiging voor meer dan een kwart van de wereldbevolking vanwege overstromingen. Dat heeft het Wereld Natuur Fonds (WWF) woensdag bekendgemaakt.
© Chris HeijmansDe gevolgen van klimaatverandering in het noordpoolgebied zullen wereldwijd merkbaar zijn, tenzij de Noordpool koud genoeg gehouden wordt, stelt een adviseur van het WWF.
Dan smelt er minder ijs en komen er minder in de permafrost opgeslagen broeikasgassen vrij. Eerder maakte het WWF bekend dat de zeespiegel in het jaar 2100 mogelijk 1,20 meter stijgt, waardoor veel kustgebieden zullen overstromen.
In Nederland zullen de gevolgen merkbaar zijn door onder meer een toename van het aantal en de intensiteit van stormen boven de Britse eilanden en de Noordzee. Dit zal leiden tot grotere schade in West- en Centraal-Europa.
In Scandinavië en het zuidwesten van Noord-Amerika is de klimaatverandering al merkbaar door meer droogte. Het Middellandse Zeegebied kent al vochtigere winters.
© ANP
(nu.nl)
Dooi Noordpool bedreigt kwart wereldbevolking
GENEVE - De door klimaatverandering smeltende Noordpool vormt een bedreiging voor meer dan een kwart van de wereldbevolking vanwege overstromingen. Dat heeft het Wereld Natuur Fonds (WWF) woensdag bekendgemaakt.
© Chris HeijmansDe gevolgen van klimaatverandering in het noordpoolgebied zullen wereldwijd merkbaar zijn, tenzij de Noordpool koud genoeg gehouden wordt, stelt een adviseur van het WWF.
Dan smelt er minder ijs en komen er minder in de permafrost opgeslagen broeikasgassen vrij. Eerder maakte het WWF bekend dat de zeespiegel in het jaar 2100 mogelijk 1,20 meter stijgt, waardoor veel kustgebieden zullen overstromen.
In Nederland zullen de gevolgen merkbaar zijn door onder meer een toename van het aantal en de intensiteit van stormen boven de Britse eilanden en de Noordzee. Dit zal leiden tot grotere schade in West- en Centraal-Europa.
In Scandinavië en het zuidwesten van Noord-Amerika is de klimaatverandering al merkbaar door meer droogte. Het Middellandse Zeegebied kent al vochtigere winters.
© ANP
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
03-09-2009
Sleutelen aan het klimaat
Brits rapport zet de mogelijkheden op een rij
Moet de mensheid actief gaan proberen de aarde te koelen? Tot nu toe werd dat idee nauwelijks serieus overwogen, maar de invloedrijke Britse Royal Society concludeert dat we straks misschien wel moeten. Wat zijn dan de opties?
Denk vooral niet dat ‘geoengineering’, het grootschalig proberen te beïnvloeden van het aardse klimaat, een wondermiddel zal zijn, waardoor de mens rustig kan doorgaan met het uitstoten van broeikasgassen. Dat benadrukken de schrijvers van het rapport ‘Geoengineering the climate’, uitgegeven door de Britse Royal Society, keer op keer.
Maar, zegt hoofdauteur John Shepherd in een persbericht, “de onaangename waarheid is dat, tenzij we erin slagen om de CO2-uitstoot drastisch te beperken, we qua klimaat een zeer oncomfortabele en lastige toekomst tegemoet gaan, en geoengineering zal dan de enige mogelijkheid zijn om een verdere toename van de temperatuur te beperken.”
De enige mogelijkheid? Dat is eigenlijk te simpel gezegd. Manieren om het klimaat te koelen vallen in twee groepen uiteen. Enerzijds kun je proberen CO2 uit de lucht te halen en dus de belangrijkste oorzaak van het klimaatprobleem aan te pakken. Anderzijds moet het mogelijk zijn de hoeveelheid zonne-energie die in de aardse atmosfeer terechtkomt, direct te verminderen.
Bij de wortel
Groep één, CO2 uit de lucht halen, heeft de voorkeur, want pakt het probleem bij de wortel aan. Het kan op meerdere manieren. Maar helaas: “Van geen van de bekeken methoden is tot nu toe aangetoond dat hij effectief is tegen aanvaardbare kosten, met acceptabele bijwerkingen”, aldus het rapport. En allemaal werken ze traag. Desalniettemin: “CO2-verwijderingsmethoden waarvan bewezen is dat ze veilig, effectief, duurzaam en betaalbaar zijn, moeten […] zo snel mogelijk toegepast worden.”
Het aanplanten van extra bossen is goedkoop en weinig riskant, maar het effect is klein. Bemesten van oceanen met ijzer, stikstof en fosfaat zou waarschijnlijk erg weinig koolstof vastleggen, en de effecten op de natuur zijn ongewis. En houtskool in de grond ploegen, of biomassa verbranden en de CO2 die daarbij vrijkomt, ondergronds opslaan? Ook hiervan lijken de schrijvers geen wonderen te verwachten, met name omdat bijna alle landbouwgrond nodig is voor de voedsel en biobrandstof voor het verkeer.
Is het bevorderen van de verwering van mineralen die met CO2 reageren dan een beter idee? Misschien, maar de Britten lopen er niet echt warm voor, want om een ton CO2 uit de lucht te halen, heb je ongeveer twee ton aan verpulverde steen nodig. Dat maakt het relatief duur. Echt snel is bovendien niet, vindt de onderzoekscommissie. Er zijn uiteenlopende plannen in deze richting, die wachten op iemand die ze wil betalen. Lichtpuntje: er is meer dan genoeg geschikt gesteente.
Wat ook kan: chemisch filteren van CO2 uit de buitenlucht, waarna je het geconcentreerde spul in oude gas- en olievelden opslaat. Er zijn de laatste paar jaar machines gebouwd die dit kunnen. Het zal altijd duurder zijn dan het afvangen van CO2 uit energiecentrales, maar het voordeel is wel dat dit soort machines waar dan ook zijn werk kan doen, bij voorkeur aangedreven door een schone energiebron, zoals een zonnepaneel of een windmolen.
Quick & dirty
Moet er echt snel iets gebeuren, dan kan alleen de andere categorie maatregelen soelaas bieden, schrijven Shepherd en zijn twaalfkoppige team van hoogleraren. De aarde moet dan een soort zonnescherm of reflectielaag krijgen. De minst slechte manier om dat te bereiken, vinden ze het pompen van extra aerosolen in de stratosfeer, piepkleine deeltjes in de hogere luchtlagen dus. Nobelprijswinnaar Paul Crutzen geldt als bedenker van dit plan.
Eigenlijk is dat hetzelfde wat vulkanen zo af en toe doen, met wereldwijd een merkbaar effect op het klimaat dat een paar jaar aanhoudt. Maar ja, hoe krijg je zoveel deeltjes zo hoog, tasten ze de ozonlaag niet te erg aan en wat voor effect heeft deze aanpak op de regenval in de wereld?
Mogelijk kunnen ook ‘wolkenschepen’ een bijdrage leveren. Het idee is dat die grote hoeveelheden zout water de lucht in spuiten, waardoor verkoelende wolken ontstaan. Maar hun effect is lokaal, en dat kan misschien lucht- en oceaanstromen verstoren. Er is veel meer onderzoek nodig voordat deze aanpak serieus overwogen kan worden, aldus het rapport.
Zonneschermen in de ruimte
Een ander idee staat echt nog in de babysloffen: het uitvouwen van grote zonneschermen in de ruimte. Voorlopig geen serieuze optie, vinden de Britten. Het wit schilderen van daken en het telen van lichtreflecterende gewassen, ook een idee dat je wel eens hoort, zien ze trouwens helemaal niet zitten: niet effectief, te duur en lokaal slecht voor het klimaat.
Voor deze hele categorie plannen geldt trouwens, dat ze dat ándere CO2-probleem helemaal niet aanpakken: de verzuring van de oceanen. En er ligt ook nog de vraag wie eigenlijk mag beslissen om ze te gaan inzetten. Wie heeft het recht om het klimaat van de hele aarde te beïnvloeden? De Verenigde Naties zullen daarin een rol moeten spelen, dat kan bijna niet anders.
Kortom, aan elke aanpak kleven nadelen en er is op alle fronten nog veel onderzoek nodig. Laten we daar nu hard aan gaan werken, bepleiten Shepherd en zijn collega’s, zodat we straks niet overhaast riskante dingen hoeven te doen. En natuurlijk: laten we zo snel mogelijk de uitstoot van broeikasgassen afbouwen, iets wat tot nu toe maar niet wil lukken.
Elmar Veerman
The Royal Society: ‘Geoengineering the climate – Science, governance and uncertainty’, 1 september 2009
(Noorderlicht)
Sleutelen aan het klimaat
Brits rapport zet de mogelijkheden op een rij
Moet de mensheid actief gaan proberen de aarde te koelen? Tot nu toe werd dat idee nauwelijks serieus overwogen, maar de invloedrijke Britse Royal Society concludeert dat we straks misschien wel moeten. Wat zijn dan de opties?
Denk vooral niet dat ‘geoengineering’, het grootschalig proberen te beïnvloeden van het aardse klimaat, een wondermiddel zal zijn, waardoor de mens rustig kan doorgaan met het uitstoten van broeikasgassen. Dat benadrukken de schrijvers van het rapport ‘Geoengineering the climate’, uitgegeven door de Britse Royal Society, keer op keer.
Maar, zegt hoofdauteur John Shepherd in een persbericht, “de onaangename waarheid is dat, tenzij we erin slagen om de CO2-uitstoot drastisch te beperken, we qua klimaat een zeer oncomfortabele en lastige toekomst tegemoet gaan, en geoengineering zal dan de enige mogelijkheid zijn om een verdere toename van de temperatuur te beperken.”
De enige mogelijkheid? Dat is eigenlijk te simpel gezegd. Manieren om het klimaat te koelen vallen in twee groepen uiteen. Enerzijds kun je proberen CO2 uit de lucht te halen en dus de belangrijkste oorzaak van het klimaatprobleem aan te pakken. Anderzijds moet het mogelijk zijn de hoeveelheid zonne-energie die in de aardse atmosfeer terechtkomt, direct te verminderen.
Bij de wortel
Groep één, CO2 uit de lucht halen, heeft de voorkeur, want pakt het probleem bij de wortel aan. Het kan op meerdere manieren. Maar helaas: “Van geen van de bekeken methoden is tot nu toe aangetoond dat hij effectief is tegen aanvaardbare kosten, met acceptabele bijwerkingen”, aldus het rapport. En allemaal werken ze traag. Desalniettemin: “CO2-verwijderingsmethoden waarvan bewezen is dat ze veilig, effectief, duurzaam en betaalbaar zijn, moeten […] zo snel mogelijk toegepast worden.”
Het aanplanten van extra bossen is goedkoop en weinig riskant, maar het effect is klein. Bemesten van oceanen met ijzer, stikstof en fosfaat zou waarschijnlijk erg weinig koolstof vastleggen, en de effecten op de natuur zijn ongewis. En houtskool in de grond ploegen, of biomassa verbranden en de CO2 die daarbij vrijkomt, ondergronds opslaan? Ook hiervan lijken de schrijvers geen wonderen te verwachten, met name omdat bijna alle landbouwgrond nodig is voor de voedsel en biobrandstof voor het verkeer.
Is het bevorderen van de verwering van mineralen die met CO2 reageren dan een beter idee? Misschien, maar de Britten lopen er niet echt warm voor, want om een ton CO2 uit de lucht te halen, heb je ongeveer twee ton aan verpulverde steen nodig. Dat maakt het relatief duur. Echt snel is bovendien niet, vindt de onderzoekscommissie. Er zijn uiteenlopende plannen in deze richting, die wachten op iemand die ze wil betalen. Lichtpuntje: er is meer dan genoeg geschikt gesteente.
Wat ook kan: chemisch filteren van CO2 uit de buitenlucht, waarna je het geconcentreerde spul in oude gas- en olievelden opslaat. Er zijn de laatste paar jaar machines gebouwd die dit kunnen. Het zal altijd duurder zijn dan het afvangen van CO2 uit energiecentrales, maar het voordeel is wel dat dit soort machines waar dan ook zijn werk kan doen, bij voorkeur aangedreven door een schone energiebron, zoals een zonnepaneel of een windmolen.
Quick & dirty
Moet er echt snel iets gebeuren, dan kan alleen de andere categorie maatregelen soelaas bieden, schrijven Shepherd en zijn twaalfkoppige team van hoogleraren. De aarde moet dan een soort zonnescherm of reflectielaag krijgen. De minst slechte manier om dat te bereiken, vinden ze het pompen van extra aerosolen in de stratosfeer, piepkleine deeltjes in de hogere luchtlagen dus. Nobelprijswinnaar Paul Crutzen geldt als bedenker van dit plan.
Eigenlijk is dat hetzelfde wat vulkanen zo af en toe doen, met wereldwijd een merkbaar effect op het klimaat dat een paar jaar aanhoudt. Maar ja, hoe krijg je zoveel deeltjes zo hoog, tasten ze de ozonlaag niet te erg aan en wat voor effect heeft deze aanpak op de regenval in de wereld?
Mogelijk kunnen ook ‘wolkenschepen’ een bijdrage leveren. Het idee is dat die grote hoeveelheden zout water de lucht in spuiten, waardoor verkoelende wolken ontstaan. Maar hun effect is lokaal, en dat kan misschien lucht- en oceaanstromen verstoren. Er is veel meer onderzoek nodig voordat deze aanpak serieus overwogen kan worden, aldus het rapport.
Zonneschermen in de ruimte
Een ander idee staat echt nog in de babysloffen: het uitvouwen van grote zonneschermen in de ruimte. Voorlopig geen serieuze optie, vinden de Britten. Het wit schilderen van daken en het telen van lichtreflecterende gewassen, ook een idee dat je wel eens hoort, zien ze trouwens helemaal niet zitten: niet effectief, te duur en lokaal slecht voor het klimaat.
Voor deze hele categorie plannen geldt trouwens, dat ze dat ándere CO2-probleem helemaal niet aanpakken: de verzuring van de oceanen. En er ligt ook nog de vraag wie eigenlijk mag beslissen om ze te gaan inzetten. Wie heeft het recht om het klimaat van de hele aarde te beïnvloeden? De Verenigde Naties zullen daarin een rol moeten spelen, dat kan bijna niet anders.
Kortom, aan elke aanpak kleven nadelen en er is op alle fronten nog veel onderzoek nodig. Laten we daar nu hard aan gaan werken, bepleiten Shepherd en zijn collega’s, zodat we straks niet overhaast riskante dingen hoeven te doen. En natuurlijk: laten we zo snel mogelijk de uitstoot van broeikasgassen afbouwen, iets wat tot nu toe maar niet wil lukken.
Elmar Veerman
The Royal Society: ‘Geoengineering the climate – Science, governance and uncertainty’, 1 september 2009
(Noorderlicht)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
26-10-2009
'Aarde koelt niet af'
AMSTERDAM - Uit een analyse van temperaturen wereldwijd door onafhankelijke statistici blijkt dat de aarde nog altijd opwarmt en niet afkoelt zoals sommige sceptici van de opwarming van de aarde denken.
© NU.nl/Shopgirl De analyse werd op verzoek van Associated Press uitgevoerd.
Discussies op internet, nieuwsberichten, nieuwe literatuur en temperaturen die de afgelopen jaren lager zijn -het idee dat de aarde niet opwarmt maar afkoelt wint steeds meer terrein.
Statistici die de analyse uitvoerden vergeleken twee series van gegevens, maar konden geen aanwijzingen vinden dat de aarde afkoelt.
Uit gegevens van de Amerikaanse regering zou blijken dat dit decennium, dat in december afloopt, het warmste is in de 130 jaar dat dit soort gegevens worden bijgehouden.
Het jaar 2005 was het warmste in die hele periode.
© Novum
(nu.nl)
'Aarde koelt niet af'
AMSTERDAM - Uit een analyse van temperaturen wereldwijd door onafhankelijke statistici blijkt dat de aarde nog altijd opwarmt en niet afkoelt zoals sommige sceptici van de opwarming van de aarde denken.
© NU.nl/Shopgirl De analyse werd op verzoek van Associated Press uitgevoerd.
Discussies op internet, nieuwsberichten, nieuwe literatuur en temperaturen die de afgelopen jaren lager zijn -het idee dat de aarde niet opwarmt maar afkoelt wint steeds meer terrein.
Statistici die de analyse uitvoerden vergeleken twee series van gegevens, maar konden geen aanwijzingen vinden dat de aarde afkoelt.
Uit gegevens van de Amerikaanse regering zou blijken dat dit decennium, dat in december afloopt, het warmste is in de 130 jaar dat dit soort gegevens worden bijgehouden.
Het jaar 2005 was het warmste in die hele periode.
© Novum
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
03-11-2009
Het laatste ijs verdwijnt uit tropisch Afrika
Savanne aan de voet van het Kilimanjaromassief. Foto Reuters
De beroemde Kilimanjaro verliest zijn eeuwig witte top. De laatste ijsvelden verdwijnen in steeds hoger tempo. Het broeikaseffect is de logische verklaring.
De ijsvelden op de Kilimanjaro, het hoogste bergmassief van Afrika, gaan hun laatste jaren in. Zij smelten steeds sneller af en kunnen binnen een paar decennia verdwenen zijn. Het zal dan voor het eerst in ruim elfduizend jaar zijn dat de Kilimanjaro zonder permanente ijskap zit. Een waterdichte verklaring voor het ijsverlies is er nog niet, maar het wordt steeds aannemelijker dat de klimaatopwarming door het broeikaseffect de hoofdrol speelt.
In de Proceedings of the National Academy of Sciences (early edition) van deze week brengt Lonnie Thompson met zijn collega’s een voortgangsrapportage over hun onderzoek aan de gletsjers van de Kilimanjaro. De geoloog Thompson, verbonden aan Ohio State University, onderzoekt al 35 jaar gletsjers buiten de poolgebieden, vooral rond de evenaar. Hij kreeg er in 2002 de Heineken-prijs van de Nederlandse KNAW voor. In dat jaar voorspelde hij in Science dat de drie resterende gletsjers op de Kilimanjaro vóór 2020 verdwenen zouden zijn.
De onder toeristen immens populaire Kilimanjaro is een geïsoleerd bergmassief in Tanzania dat een geologische vergroeiing is van meerdere dode vulkanen. De hoogste top steekt 5.892 meter boven zee. De luchttemperatuur komt er nooit boven nul en neerslag valt er als sneeuw. Rond de toppen liggen drie permanente ijsvelden met de eigenschappen van gletsjers. De grootste is de Northern Ice Field (NIF) die ongeveer 50 meter dik is. De Southern Ice Field is twintig meter dik, de kleiner Furtwängler-gletsjer maar tien.
In de jaren zeventig ontstond wetenschappelijke belangstelling voor de gestage achteruitgang van de ijsvelden die toen duidelijk zichtbaar werd. De uitgestrektheid van die ijsvelden was in 1912 voor het eerst secuur in kaart gebracht en in 1953 opnieuw. Daarna is de omvang van het ijs vanuit vliegtuigen en satellieten bijgehouden. Van het ijsoppervlak dat in 1912 werd opgemeten is inmiddels ruim 85 procent verdwenen. Tussen 1912 en 1953 lag het ijsverlies op zo’n 1 procent per jaar, na 1989 liep dat op tot 2,5 procent per jaar. Van het ijsoppervlak dat in 2000 nog aanwezig bleek is inmiddels ook alweer ruim een kwart verdwenen.
Nieuw in het zojuist verschenen PNAS-artikel is dat de gletsjers ook steeds dunner worden. In 2000 is meetapparatuur geïnstalleerd waarmee de daling van het gletsjeroppervlak is te volgen. Het blijkt dat de gletsjers niet alleen aan hun zijkanten maar ook aan hun bovenzijde in hoog tempo ijs verliezen. Toen Thompson in 2002 in Science publiceerde, was van het NIF-ijsveld al het ijs dat na 1960 was ontstaan (uit sneeuw) al verdwenen. Inmiddels is ook het ijs van de jaren vijftig weg. Dat ijs is goed herkenbaar aan de fall out van de zware bovengrondse kernproeven die erin is opgeslagen.
In 2000 zijn meerdere ijskernen uit het ijs van de NIF en de kleinere velden geboord. Daaruit is afgeleid dat het ijs er al zeker 11.700 jaar ligt, een tijdspanne die praktisch het hele Holoceen omvat. Het Holoceen is de periode die na de laatste ijstijd begint. Zelfs in de warmste en droogste periodes die Oost-Afrika in die duizenden jaren heeft gekend, onder meer herkenbaar aan ophoping van stof in het ijs, is het oppervlak van de ijsvelden nooit gesmolten. Dat smelten en weer opvriezen, zoals het de laatste decennia plaatsvindt, laat karakteristieke sporen achter in het ijs die nergens in de boorkernen zijn aangetroffen.
De vraag is wat de oorzaak is van het ijsverlies. De Oostenrijkse geoloog Georg Kaser opperde in 2004 dat het samenhangt met de ongewone droogte die Oost-Afrika zou treffen. Die zou samengaan met verminderde bewolking en verhoogde zonne-instraling die vooral de vertikale zijwanden van de gletsjers zou treffen. Van belang is dat het een regionaal effect zou zijn.
Lonnie Thompson meent dat de wereldwijd stijgende temperatuur de aannemelijkste verklaring is. Alle gletsjers in de tropen worden snel korter en in de vochtigheid rond de Kilimanjaro is geen duidelijke trend waarneembaar. Zijn sterkste argument is dat het ijs nooit eerder smolt in 11.700 jaar.
(nrc)
Het laatste ijs verdwijnt uit tropisch Afrika
Savanne aan de voet van het Kilimanjaromassief. Foto Reuters
De beroemde Kilimanjaro verliest zijn eeuwig witte top. De laatste ijsvelden verdwijnen in steeds hoger tempo. Het broeikaseffect is de logische verklaring.
De ijsvelden op de Kilimanjaro, het hoogste bergmassief van Afrika, gaan hun laatste jaren in. Zij smelten steeds sneller af en kunnen binnen een paar decennia verdwenen zijn. Het zal dan voor het eerst in ruim elfduizend jaar zijn dat de Kilimanjaro zonder permanente ijskap zit. Een waterdichte verklaring voor het ijsverlies is er nog niet, maar het wordt steeds aannemelijker dat de klimaatopwarming door het broeikaseffect de hoofdrol speelt.
In de Proceedings of the National Academy of Sciences (early edition) van deze week brengt Lonnie Thompson met zijn collega’s een voortgangsrapportage over hun onderzoek aan de gletsjers van de Kilimanjaro. De geoloog Thompson, verbonden aan Ohio State University, onderzoekt al 35 jaar gletsjers buiten de poolgebieden, vooral rond de evenaar. Hij kreeg er in 2002 de Heineken-prijs van de Nederlandse KNAW voor. In dat jaar voorspelde hij in Science dat de drie resterende gletsjers op de Kilimanjaro vóór 2020 verdwenen zouden zijn.
De onder toeristen immens populaire Kilimanjaro is een geïsoleerd bergmassief in Tanzania dat een geologische vergroeiing is van meerdere dode vulkanen. De hoogste top steekt 5.892 meter boven zee. De luchttemperatuur komt er nooit boven nul en neerslag valt er als sneeuw. Rond de toppen liggen drie permanente ijsvelden met de eigenschappen van gletsjers. De grootste is de Northern Ice Field (NIF) die ongeveer 50 meter dik is. De Southern Ice Field is twintig meter dik, de kleiner Furtwängler-gletsjer maar tien.
In de jaren zeventig ontstond wetenschappelijke belangstelling voor de gestage achteruitgang van de ijsvelden die toen duidelijk zichtbaar werd. De uitgestrektheid van die ijsvelden was in 1912 voor het eerst secuur in kaart gebracht en in 1953 opnieuw. Daarna is de omvang van het ijs vanuit vliegtuigen en satellieten bijgehouden. Van het ijsoppervlak dat in 1912 werd opgemeten is inmiddels ruim 85 procent verdwenen. Tussen 1912 en 1953 lag het ijsverlies op zo’n 1 procent per jaar, na 1989 liep dat op tot 2,5 procent per jaar. Van het ijsoppervlak dat in 2000 nog aanwezig bleek is inmiddels ook alweer ruim een kwart verdwenen.
Nieuw in het zojuist verschenen PNAS-artikel is dat de gletsjers ook steeds dunner worden. In 2000 is meetapparatuur geïnstalleerd waarmee de daling van het gletsjeroppervlak is te volgen. Het blijkt dat de gletsjers niet alleen aan hun zijkanten maar ook aan hun bovenzijde in hoog tempo ijs verliezen. Toen Thompson in 2002 in Science publiceerde, was van het NIF-ijsveld al het ijs dat na 1960 was ontstaan (uit sneeuw) al verdwenen. Inmiddels is ook het ijs van de jaren vijftig weg. Dat ijs is goed herkenbaar aan de fall out van de zware bovengrondse kernproeven die erin is opgeslagen.
In 2000 zijn meerdere ijskernen uit het ijs van de NIF en de kleinere velden geboord. Daaruit is afgeleid dat het ijs er al zeker 11.700 jaar ligt, een tijdspanne die praktisch het hele Holoceen omvat. Het Holoceen is de periode die na de laatste ijstijd begint. Zelfs in de warmste en droogste periodes die Oost-Afrika in die duizenden jaren heeft gekend, onder meer herkenbaar aan ophoping van stof in het ijs, is het oppervlak van de ijsvelden nooit gesmolten. Dat smelten en weer opvriezen, zoals het de laatste decennia plaatsvindt, laat karakteristieke sporen achter in het ijs die nergens in de boorkernen zijn aangetroffen.
De vraag is wat de oorzaak is van het ijsverlies. De Oostenrijkse geoloog Georg Kaser opperde in 2004 dat het samenhangt met de ongewone droogte die Oost-Afrika zou treffen. Die zou samengaan met verminderde bewolking en verhoogde zonne-instraling die vooral de vertikale zijwanden van de gletsjers zou treffen. Van belang is dat het een regionaal effect zou zijn.
Lonnie Thompson meent dat de wereldwijd stijgende temperatuur de aannemelijkste verklaring is. Alle gletsjers in de tropen worden snel korter en in de vochtigheid rond de Kilimanjaro is geen duidelijke trend waarneembaar. Zijn sterkste argument is dat het ijs nooit eerder smolt in 11.700 jaar.
(nrc)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
04-11-2009
Ziek van het klimaat
Klimaatverandering is een mondiaal probleem met regionale gevolgen voor de volksgezondheid. In verschillende delen van de wereld wordt het weer extremer en komen infectieziekten en allergische aandoeningen steeds vaker voor. Ook in Nederland is er al iets van de invloed van klimaatverandering zichtbaar. De grootste effecten hoeven we echter niet voor 2030 te verwachten. Waar moeten we ons op voorbereiden?
Ons klimaat verandert sinds het ontstaan van de aarde voortdurend. Dit komt onder andere door de invloed van vulkaanuitbarstingen, processen in de oceanen en de opwarming door zonlicht. Dankzij een snelle economische groei, in met name Westerse landen, verstoort de mens momenteel het evenwicht van deze natuurlijke schommelingen. Onze auto’s, vliegtuigen en fabrieken stoten een enorme hoeveelheid broeikasgassen (waaronder koolstofdioxide/CO2) uit. Die gassen houden warmte vast in de atmosfeer, waardoor de temperatuur op aarde langzaam toeneemt. Een milde winter, een vroege lente en een grotere kans op extreem weer zijn de gevolgen.
Onze auto’s en fabrieken stoten broeikasgassen uit waardoor het evenwicht van de natuurlijke temperatuurschommelingen verstoord wordt.
.Een voorbeeld van zulk extreem weer is de hittegolf die in de zomer van 2003 Europa teisterde. Er stierven dat jaar aanzienlijk meer mensen dan in andere zomers doordat de gemiddelde temperatuur maar liefst 6 ⁰C hoger lag dan normaal. De relatie tussen temperatuur en sterfte is V-vormig. Bij de optimale temperatuur van 16,5⁰C overlijden de minste mensen. Het netto effect van klimaatverandering op de totale jaarlijkse sterfte is nu nog moeilijk in te schatten. In milde winters overlijden immers minder mensen dan tijdens de strenge winters van tientallen jaren geleden. Wellicht heffen de toenemende zomersterfte en de afnemende wintersterfte elkaar op.
Actieve parasieten
In Afrika, Azië en Zuid-Amerika kunnen we al zien dat de infectieziekte malaria flink profiteert van het mildere klimaat. De malariaparasiet (Plasmodium falciparum) ontwikkelt zich bij een hogere temperatuur steeds sneller. Bij 20⁰C is de parasiet in 26 dagen volwassen. Als de temperatuur 5⁰C stijgt, duurt dit nog maar 13 dagen. Ook de muggen die de parasiet verspreiden, hebben voordeel bij de opwarming. Zij bijten sneller, krijgen meer nakomelingen en trekken vanuit het laagland steeds vaker richting berggebieden. Malaria breidt zich voorlopig alleen uit langs de rand van het huidige verspreidingsgebied. In Nederland hoeven we voor deze infectieziekte dus niet bang te zijn.
Voor 1970 (links in het plaatje) kwamen er nauwelijks muggen, en dus ook geen malaria, voor in berggebieden. Door de huidige opwarming is de sneeuwgrens in berggebieden verschoven. Dat gaf planten en insecten de kans om ook verder omhoog te trekken (situatie rechts in het plaatje). Vandaar dat we de infectieziekte malaria steeds meer zien in berggebieden. © The center for health and the global environment (Harvard medical school)
.Waar we wel in toenemende mate mee te maken hebben is de ziekte van Lyme, overgebracht door de schapenteek (Ixodes ricinus). Deze teek houdt niet van kou en droogte en zoekt daarom zijn heil in bosrijke gebieden met een dichte ondergrond waar de luchtvochtigheid tenminste 80 tot 85 procent is. Als gevolg van de klimaatverandering komen er in Nederland steeds meer plekken waar de schapenteek zich goed thuis voelt. Leefden er in 1994 nog zo’n 30.000 teken in de Nederlandse bossen, in 2005 was dit aantal al opgelopen tot 73.000. Door de hogere temperatuur en de toenemende hoeveelheid neerslag zijn de teken op dit moment bovendien actiever dan vroeger.
Hooikoortsseizoen steeds langer
De afgelopen decennia lopen er steeds meer mensen met allergische aandoeningen rond. Hooikoorts, eczeem en astma zijn al lang niet zeldzaam meer. Ook in deze stijging speelt klimaatverandering waarschijnlijk een rol. Door de toegenomen CO2 concentratie en de hogere temperatuur zijn planten efficiënter gaan groeien en meer pollen gaan produceren. In Europa komen met name pollen van de hazelaar en verschillende soorten grassen veel meer voor. Daarnaast bloeien planten langer, doordat de lente eerder begint. Sinds de jaren ’60 is het groei- en bloeiseizoen van een plant met gemiddeld 11 dagen verlengd. Als de temperatuurstijging verder doorzet, begint het pollenseizoen in 2090 nog 23 dagen eerder. Slecht nieuws voor hooikoortspatiënten dus.
In deze grafiek zie je dat verschillende hooikoortsplanten steeds langer bloeien. In blauw: het aantal dagen dat een plant per jaar bloeide tussen 1977 en 1987. In rood: het aantal dagen dat een plant per jaar bloeide tussen 1990 tot 2000. Wetenschappers voorspellen dat, als de temperatuurstijging doorzet, het pollenseizoen in 2090 nog 23 dagen langer duurt dan op dit moment.
Vochtigheid en overstromingen
In Nederland krijgen we waarschijnlijk zachtere, maar ook nattere, winters. Sinds 1900 is de hoeveelheid neerslag al met 20 procent toegenomen. Dit leidt tot meer vochtigheid in woningen en dat biedt perspectief voor de huisstofmijt. Of er daardoor ook echt meer mensen met een allergie komen, is onzeker. Bij huisstofmijt is een minimale prikkel al voldoende voor een allergische reactie. Of iemand wordt blootgesteld aan een beetje meer, veel meer of heel veel meer huisstofmijt doet er dan niet zoveel toe. Wie nu geen last heeft van huisstofmijt heeft dat waarschijnlijk ook niet wanneer openbare gebouwen en huizen straks wat vochtiger zijn.
Al die extra regen moet natuurlijk ergens heen. Dat is te zien aan de zeespiegel, die in de laatste eeuw zo’n 20 centimeter is gestegen. Voor de komende eeuw wordt een stijging tussen de 20 en 110 centimeter verwacht. De Nederlandse kustzone, het rivierengebied en het IJsselmeergebied lopen daardoor een risico op overstromingen. De kans op een overstroming is klein in vergelijking met de rest van Europa, maar er kunnen in ons land wel veel slachtoffers vallen. Direct door verdrinking, maar ook indirect. Zo’n grote hoeveelheid water kan ondergrondse leidingen en opslagtanks beschadigen waardoor er gevaarlijke stoffen vrijkomen. Daarnaast kunnen allerlei ziekteverwekkers met het water meestromen en grote uitbraken veroorzaken.
Dankzij de toegenomen nattigheid is ook de kans op een overstroming in Europa toegenomen. In Nederland is het risico hierop relatief klein, maar er kunnen wel in één keer veel slachtoffers vallen. © Wikimedia Commons
.Nog even afwachten
Als al die voorspellingen uitkomen, neemt de ziektelast de komende jaren waarschijnlijk toe. Maar wanneer kunnen we de grote klapper verwachten? Volgens het Milieu- en Natuurplanbureau stijgt de ziektelast tot 2030 slechts een klein beetje. En daarna? Dat is mede afhankelijk van hoe wij in de komende decennia omgaan met klimaatverandering. Nog even afwachten dus.
Bronnen
•Mondiale milieuveranderingen en volksgezondheid: stand van de kennis (Huynen, de Hollander, Martens en Mackenbach), Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), 2008
•Climate change futures Health, ecological and economic dimensions (Paul Epstein en Evan Mills), Center for Health and the Global Environment (Harvard Medical School), 2006
(Kennslink)
Ziek van het klimaat
Klimaatverandering is een mondiaal probleem met regionale gevolgen voor de volksgezondheid. In verschillende delen van de wereld wordt het weer extremer en komen infectieziekten en allergische aandoeningen steeds vaker voor. Ook in Nederland is er al iets van de invloed van klimaatverandering zichtbaar. De grootste effecten hoeven we echter niet voor 2030 te verwachten. Waar moeten we ons op voorbereiden?
Ons klimaat verandert sinds het ontstaan van de aarde voortdurend. Dit komt onder andere door de invloed van vulkaanuitbarstingen, processen in de oceanen en de opwarming door zonlicht. Dankzij een snelle economische groei, in met name Westerse landen, verstoort de mens momenteel het evenwicht van deze natuurlijke schommelingen. Onze auto’s, vliegtuigen en fabrieken stoten een enorme hoeveelheid broeikasgassen (waaronder koolstofdioxide/CO2) uit. Die gassen houden warmte vast in de atmosfeer, waardoor de temperatuur op aarde langzaam toeneemt. Een milde winter, een vroege lente en een grotere kans op extreem weer zijn de gevolgen.
Onze auto’s en fabrieken stoten broeikasgassen uit waardoor het evenwicht van de natuurlijke temperatuurschommelingen verstoord wordt.
.Een voorbeeld van zulk extreem weer is de hittegolf die in de zomer van 2003 Europa teisterde. Er stierven dat jaar aanzienlijk meer mensen dan in andere zomers doordat de gemiddelde temperatuur maar liefst 6 ⁰C hoger lag dan normaal. De relatie tussen temperatuur en sterfte is V-vormig. Bij de optimale temperatuur van 16,5⁰C overlijden de minste mensen. Het netto effect van klimaatverandering op de totale jaarlijkse sterfte is nu nog moeilijk in te schatten. In milde winters overlijden immers minder mensen dan tijdens de strenge winters van tientallen jaren geleden. Wellicht heffen de toenemende zomersterfte en de afnemende wintersterfte elkaar op.
Actieve parasieten
In Afrika, Azië en Zuid-Amerika kunnen we al zien dat de infectieziekte malaria flink profiteert van het mildere klimaat. De malariaparasiet (Plasmodium falciparum) ontwikkelt zich bij een hogere temperatuur steeds sneller. Bij 20⁰C is de parasiet in 26 dagen volwassen. Als de temperatuur 5⁰C stijgt, duurt dit nog maar 13 dagen. Ook de muggen die de parasiet verspreiden, hebben voordeel bij de opwarming. Zij bijten sneller, krijgen meer nakomelingen en trekken vanuit het laagland steeds vaker richting berggebieden. Malaria breidt zich voorlopig alleen uit langs de rand van het huidige verspreidingsgebied. In Nederland hoeven we voor deze infectieziekte dus niet bang te zijn.
Voor 1970 (links in het plaatje) kwamen er nauwelijks muggen, en dus ook geen malaria, voor in berggebieden. Door de huidige opwarming is de sneeuwgrens in berggebieden verschoven. Dat gaf planten en insecten de kans om ook verder omhoog te trekken (situatie rechts in het plaatje). Vandaar dat we de infectieziekte malaria steeds meer zien in berggebieden. © The center for health and the global environment (Harvard medical school)
.Waar we wel in toenemende mate mee te maken hebben is de ziekte van Lyme, overgebracht door de schapenteek (Ixodes ricinus). Deze teek houdt niet van kou en droogte en zoekt daarom zijn heil in bosrijke gebieden met een dichte ondergrond waar de luchtvochtigheid tenminste 80 tot 85 procent is. Als gevolg van de klimaatverandering komen er in Nederland steeds meer plekken waar de schapenteek zich goed thuis voelt. Leefden er in 1994 nog zo’n 30.000 teken in de Nederlandse bossen, in 2005 was dit aantal al opgelopen tot 73.000. Door de hogere temperatuur en de toenemende hoeveelheid neerslag zijn de teken op dit moment bovendien actiever dan vroeger.
Hooikoortsseizoen steeds langer
De afgelopen decennia lopen er steeds meer mensen met allergische aandoeningen rond. Hooikoorts, eczeem en astma zijn al lang niet zeldzaam meer. Ook in deze stijging speelt klimaatverandering waarschijnlijk een rol. Door de toegenomen CO2 concentratie en de hogere temperatuur zijn planten efficiënter gaan groeien en meer pollen gaan produceren. In Europa komen met name pollen van de hazelaar en verschillende soorten grassen veel meer voor. Daarnaast bloeien planten langer, doordat de lente eerder begint. Sinds de jaren ’60 is het groei- en bloeiseizoen van een plant met gemiddeld 11 dagen verlengd. Als de temperatuurstijging verder doorzet, begint het pollenseizoen in 2090 nog 23 dagen eerder. Slecht nieuws voor hooikoortspatiënten dus.
In deze grafiek zie je dat verschillende hooikoortsplanten steeds langer bloeien. In blauw: het aantal dagen dat een plant per jaar bloeide tussen 1977 en 1987. In rood: het aantal dagen dat een plant per jaar bloeide tussen 1990 tot 2000. Wetenschappers voorspellen dat, als de temperatuurstijging doorzet, het pollenseizoen in 2090 nog 23 dagen langer duurt dan op dit moment.
Vochtigheid en overstromingen
In Nederland krijgen we waarschijnlijk zachtere, maar ook nattere, winters. Sinds 1900 is de hoeveelheid neerslag al met 20 procent toegenomen. Dit leidt tot meer vochtigheid in woningen en dat biedt perspectief voor de huisstofmijt. Of er daardoor ook echt meer mensen met een allergie komen, is onzeker. Bij huisstofmijt is een minimale prikkel al voldoende voor een allergische reactie. Of iemand wordt blootgesteld aan een beetje meer, veel meer of heel veel meer huisstofmijt doet er dan niet zoveel toe. Wie nu geen last heeft van huisstofmijt heeft dat waarschijnlijk ook niet wanneer openbare gebouwen en huizen straks wat vochtiger zijn.
Al die extra regen moet natuurlijk ergens heen. Dat is te zien aan de zeespiegel, die in de laatste eeuw zo’n 20 centimeter is gestegen. Voor de komende eeuw wordt een stijging tussen de 20 en 110 centimeter verwacht. De Nederlandse kustzone, het rivierengebied en het IJsselmeergebied lopen daardoor een risico op overstromingen. De kans op een overstroming is klein in vergelijking met de rest van Europa, maar er kunnen in ons land wel veel slachtoffers vallen. Direct door verdrinking, maar ook indirect. Zo’n grote hoeveelheid water kan ondergrondse leidingen en opslagtanks beschadigen waardoor er gevaarlijke stoffen vrijkomen. Daarnaast kunnen allerlei ziekteverwekkers met het water meestromen en grote uitbraken veroorzaken.
Dankzij de toegenomen nattigheid is ook de kans op een overstroming in Europa toegenomen. In Nederland is het risico hierop relatief klein, maar er kunnen wel in één keer veel slachtoffers vallen. © Wikimedia Commons
.Nog even afwachten
Als al die voorspellingen uitkomen, neemt de ziektelast de komende jaren waarschijnlijk toe. Maar wanneer kunnen we de grote klapper verwachten? Volgens het Milieu- en Natuurplanbureau stijgt de ziektelast tot 2030 slechts een klein beetje. En daarna? Dat is mede afhankelijk van hoe wij in de komende decennia omgaan met klimaatverandering. Nog even afwachten dus.
Bronnen
•Mondiale milieuveranderingen en volksgezondheid: stand van de kennis (Huynen, de Hollander, Martens en Mackenbach), Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), 2008
•Climate change futures Health, ecological and economic dimensions (Paul Epstein en Evan Mills), Center for Health and the Global Environment (Harvard Medical School), 2006
(Kennslink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
08-11-2009
Bijdrage ontbossing aan CO2-uitstoot overschat
Waar komt alle CO2 in de atmosfeer vandaan? Een niet onbelangrijke vraag om te bepalen hoe de huidige CO2-uitstoot het beste aangepakt kan worden. Een internationaal onderzoeksteam berekende dat de CO2-uitstoot door ontbossing 12% is, en niet 20% zoals in het vierde IPCC Rapport staat. Veengebieden dragen ongeveer 3% bij aan de jaarlijkse uitstoot.
Een groep aardwetenschappers van de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam, het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en een aantal Amerikaanse instituten heeft berekend, dat met name de bijdrage van ontbossing aan de CO2-uitstoot beduidend lager ligt dan veelal werd aangenomen. Ze berekenden echter ook dat de CO2-emissie uit veengronden in de tropen een substantiële bijdrage levert aan de mondiale CO2-uitstoot. De onderzoekers publiceerden hun onderzoeksresultaten in de recent verschenen uitgave van Nature Geoscience van 30 oktober 2009. De berekening van de wetenschappers, uitgevoerd onder leiding van aardwetenschapper Guido van der Werf van de VU, is van belang voor de onderhandelingen over de uitstoot van broeikasgassen met als doel om in december in Kopenhagen tot een nieuw klimaatverdrag te komen.
De Hoge Venen in België. © Creative Commons
Ontbossing tegengaan als CO2-aflaat westerse landen
De gangbare veronderstelling is dat ontbossing in de tropen ongeveer twintig procent van de totale wereldwijde CO2-uitstoot bedraagt. Bij de onderhandelingen voor de opvolger van het Kyoto-protocol om de mondiale uitstoot van broeikassen te verlagen, speelt het verminderen van ontbossing dan ook een belangrijke rol. Dat is omdat het een van de goedkopere methodes is om de CO2-uitstoot te verlagen en omdat het veel andere positieve effecten kan hebben. Voor tientallen ontwikkelingslanden is ontbossing de grootste bron van de uitstoot van broeikasgassen. “Reducing Emissions from Deforestation and forest Degradation” (REDD) is dan ook een belangrijk onderdeel in de onderhandelingen om tot een klimaatovereenkomst te komen in Kopenhagen in december. Daarbij is het uitgangspunt dat met financiële steun van de industrielanden de ontbossing in ontwikkelingslanden wordt verminderd.
Ontbossing draagt 12% bij, niet 20%
De conclusie uit het artikel van Van der Werf et al. is dat de bijdrage van ontbossing tegenwoordig beduidend lager is: niet alleen omdat de CO2-uitstoot van ontbossing nu lager wordt ingeschat dan voorheen, maar óók omdat de CO2-uitstoot van fossiele brandstoffen de laatste jaren snel gegroeid is, waardoor de relatieve bijdrage van ontbossing verder afneemt. Hoewel ook in de nieuwe cijfers de onzekerheid groot is, concluderen de onderzoekers dat ontbossing nu niet voor circa 20%, maar ‘slechts’ voor 12% van de totale mondiale CO2-uitstoot verantwoordelijk is. Daarnaast zijn de emissies van de veengronden in de tropen verantwoordelijk voor 3 procent van de mondiale CO2-emissies. Deze bron valt officieel niet onder de definitie van ontbossing en werd in voorgaande onderhandelingen niet als een belangrijk onderdeel meegenomen. Vooral in Indonesië stoten veengebieden veel CO2 uit, nadat ze gedraineerd zijn om het land te kunnen gebruiken – bijvoorbeeld voor de aanplant van palmolieplantages.
Grootschalige ontbossing in Tasmanië zorgt ervoor dat de bodem vrij komt te liggen. Hierdoor vindt er extra snelle afbraak plaats van het organische materiaal. Dat betekent extra CO2-uitstoot. © Creative Commons
.Het is daarom van belang voor de onderhandelingen in Kopenhagen in december om ook de uitstoot uit veengronden in het nieuwe klimaatverdrag mee te nemen. De onderzoekers maken in hun artikel dus twee zaken duidelijk:
1. Een nieuw klimaatverdrag zal effectiever zijn als de uitstoot uit de veengebieden wordt meegenomen.
2. Vermindering van ontbossing kan geen vervanging zijn voor het verminderen van de mondiale CO2-uitstoot door verbranding van fossiele brandstoffen, zoals steenkool, maar is wel een belangrijke mogelijkheid voor veel ontwikkelingslanden om hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen.
Terugdringen ontbossing moet niet ten koste gaan van andere maatregelen
Hoofdauteur Guido van der Werf van de Vrije Universiteit stelt: “Het is een lastige boodschap: iedereen wil graag dat de bossen beter beschermd worden en het is dan ook moeilijk om te vertellen dat ze wat CO2-uitstoot betreft minder belangrijk zijn dan wordt aangenomen. Toch hoeft het goede nieuws van lagere emissies nog geen slecht nieuws voor de bossen te betekenen: als emissies uit veengronden mee worden genomen is de totale bijdrage van ontbossing en veengronden met zo’n 15% toch nog een aanzienlijke bijdrage aan de CO2-uitstoot en dus nog steeds een belangrijke mogelijkheid om de mondiale CO2-uitstoot te verminderen”.
Referentie:
Van der Werf et al., 2009. CO2 emissions from forest loss. Nature Geoscience 2: 737-738.
(Kennislink)
Bijdrage ontbossing aan CO2-uitstoot overschat
Waar komt alle CO2 in de atmosfeer vandaan? Een niet onbelangrijke vraag om te bepalen hoe de huidige CO2-uitstoot het beste aangepakt kan worden. Een internationaal onderzoeksteam berekende dat de CO2-uitstoot door ontbossing 12% is, en niet 20% zoals in het vierde IPCC Rapport staat. Veengebieden dragen ongeveer 3% bij aan de jaarlijkse uitstoot.
Een groep aardwetenschappers van de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam, het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en een aantal Amerikaanse instituten heeft berekend, dat met name de bijdrage van ontbossing aan de CO2-uitstoot beduidend lager ligt dan veelal werd aangenomen. Ze berekenden echter ook dat de CO2-emissie uit veengronden in de tropen een substantiële bijdrage levert aan de mondiale CO2-uitstoot. De onderzoekers publiceerden hun onderzoeksresultaten in de recent verschenen uitgave van Nature Geoscience van 30 oktober 2009. De berekening van de wetenschappers, uitgevoerd onder leiding van aardwetenschapper Guido van der Werf van de VU, is van belang voor de onderhandelingen over de uitstoot van broeikasgassen met als doel om in december in Kopenhagen tot een nieuw klimaatverdrag te komen.
De Hoge Venen in België. © Creative Commons
Ontbossing tegengaan als CO2-aflaat westerse landen
De gangbare veronderstelling is dat ontbossing in de tropen ongeveer twintig procent van de totale wereldwijde CO2-uitstoot bedraagt. Bij de onderhandelingen voor de opvolger van het Kyoto-protocol om de mondiale uitstoot van broeikassen te verlagen, speelt het verminderen van ontbossing dan ook een belangrijke rol. Dat is omdat het een van de goedkopere methodes is om de CO2-uitstoot te verlagen en omdat het veel andere positieve effecten kan hebben. Voor tientallen ontwikkelingslanden is ontbossing de grootste bron van de uitstoot van broeikasgassen. “Reducing Emissions from Deforestation and forest Degradation” (REDD) is dan ook een belangrijk onderdeel in de onderhandelingen om tot een klimaatovereenkomst te komen in Kopenhagen in december. Daarbij is het uitgangspunt dat met financiële steun van de industrielanden de ontbossing in ontwikkelingslanden wordt verminderd.
Ontbossing draagt 12% bij, niet 20%
De conclusie uit het artikel van Van der Werf et al. is dat de bijdrage van ontbossing tegenwoordig beduidend lager is: niet alleen omdat de CO2-uitstoot van ontbossing nu lager wordt ingeschat dan voorheen, maar óók omdat de CO2-uitstoot van fossiele brandstoffen de laatste jaren snel gegroeid is, waardoor de relatieve bijdrage van ontbossing verder afneemt. Hoewel ook in de nieuwe cijfers de onzekerheid groot is, concluderen de onderzoekers dat ontbossing nu niet voor circa 20%, maar ‘slechts’ voor 12% van de totale mondiale CO2-uitstoot verantwoordelijk is. Daarnaast zijn de emissies van de veengronden in de tropen verantwoordelijk voor 3 procent van de mondiale CO2-emissies. Deze bron valt officieel niet onder de definitie van ontbossing en werd in voorgaande onderhandelingen niet als een belangrijk onderdeel meegenomen. Vooral in Indonesië stoten veengebieden veel CO2 uit, nadat ze gedraineerd zijn om het land te kunnen gebruiken – bijvoorbeeld voor de aanplant van palmolieplantages.
Grootschalige ontbossing in Tasmanië zorgt ervoor dat de bodem vrij komt te liggen. Hierdoor vindt er extra snelle afbraak plaats van het organische materiaal. Dat betekent extra CO2-uitstoot. © Creative Commons
.Het is daarom van belang voor de onderhandelingen in Kopenhagen in december om ook de uitstoot uit veengronden in het nieuwe klimaatverdrag mee te nemen. De onderzoekers maken in hun artikel dus twee zaken duidelijk:
1. Een nieuw klimaatverdrag zal effectiever zijn als de uitstoot uit de veengebieden wordt meegenomen.
2. Vermindering van ontbossing kan geen vervanging zijn voor het verminderen van de mondiale CO2-uitstoot door verbranding van fossiele brandstoffen, zoals steenkool, maar is wel een belangrijke mogelijkheid voor veel ontwikkelingslanden om hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen.
Terugdringen ontbossing moet niet ten koste gaan van andere maatregelen
Hoofdauteur Guido van der Werf van de Vrije Universiteit stelt: “Het is een lastige boodschap: iedereen wil graag dat de bossen beter beschermd worden en het is dan ook moeilijk om te vertellen dat ze wat CO2-uitstoot betreft minder belangrijk zijn dan wordt aangenomen. Toch hoeft het goede nieuws van lagere emissies nog geen slecht nieuws voor de bossen te betekenen: als emissies uit veengronden mee worden genomen is de totale bijdrage van ontbossing en veengronden met zo’n 15% toch nog een aanzienlijke bijdrage aan de CO2-uitstoot en dus nog steeds een belangrijke mogelijkheid om de mondiale CO2-uitstoot te verminderen”.
Referentie:
Van der Werf et al., 2009. CO2 emissions from forest loss. Nature Geoscience 2: 737-738.
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
17-11-2009
Wereldwijde CO2-uitstoot dit decennium sterk gestegen
Ondanks alle maatregelen om het klimaat te beschermen, is de wereldwijde CO2-uitstoot door olie, (steen)kolen en andere fossiele brandstoffen dit decennium met 29 procent gestegen. Zelfs in het crisisjaar 2008 nam de uitstoot met 2 procent toe. Dat meldt een internationaal onderzoeksteam in het vakblad Nature Geoscience" Tegelijk lijkt de opnamecapaciteit van de natuur te dalen.
Van 2000 tot 2007 is de globale CO2-uitstoot van fossiele brandstoffen jaarlijks met ongeveer 3,6 procent toegenomen. Dat is drie keer meer dan in de jaren 90, toen bedroeg dat jaarlijks percentage nog 1 procent.
Natuurlijke opnamecapaciteit daalt
Tot nu toe neemt de natuur het merendeel van de menselijke CO2-uitstoot op. Volgens de meest recente onderzoeken is de opnamecapaciteit echter al jarenlang aan het dalen. Vijftig jaar geleden bleef 40 procent van de jaarlijkse CO2-uitstoot in de atmosfeer, vandaag de dag is dat al 45 procent.
Opkomende landen als China en India hebben hun uitstoot sinds 1990 meer dan verdubbeld, aldus de onderzoekers. Alle ontwikkelingslanden samen hebben ondertussen een hogere uitstoot van broeikasgassen dan de groep van industrielanden. "De enige manier om de klimaatsverandering tegen te gaan is een drastische vermindering van de CO2-uitstoot", zo luidt het verder. (belga/jv)
(HLN)
Wereldwijde CO2-uitstoot dit decennium sterk gestegen
Ondanks alle maatregelen om het klimaat te beschermen, is de wereldwijde CO2-uitstoot door olie, (steen)kolen en andere fossiele brandstoffen dit decennium met 29 procent gestegen. Zelfs in het crisisjaar 2008 nam de uitstoot met 2 procent toe. Dat meldt een internationaal onderzoeksteam in het vakblad Nature Geoscience" Tegelijk lijkt de opnamecapaciteit van de natuur te dalen.
Van 2000 tot 2007 is de globale CO2-uitstoot van fossiele brandstoffen jaarlijks met ongeveer 3,6 procent toegenomen. Dat is drie keer meer dan in de jaren 90, toen bedroeg dat jaarlijks percentage nog 1 procent.
Natuurlijke opnamecapaciteit daalt
Tot nu toe neemt de natuur het merendeel van de menselijke CO2-uitstoot op. Volgens de meest recente onderzoeken is de opnamecapaciteit echter al jarenlang aan het dalen. Vijftig jaar geleden bleef 40 procent van de jaarlijkse CO2-uitstoot in de atmosfeer, vandaag de dag is dat al 45 procent.
Opkomende landen als China en India hebben hun uitstoot sinds 1990 meer dan verdubbeld, aldus de onderzoekers. Alle ontwikkelingslanden samen hebben ondertussen een hogere uitstoot van broeikasgassen dan de groep van industrielanden. "De enige manier om de klimaatsverandering tegen te gaan is een drastische vermindering van de CO2-uitstoot", zo luidt het verder. (belga/jv)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
29-07-2010
Het is toch echt warmer
Klimaatverandering staat ‘onomstotelijk’ vast, concluderen Amerikaanse en Britse wetenschappers in een nieuw grootschalig onderzoek.
Het wordt onomstotelijk steeds warmer en daar heeft de mens duidelijk de hand in. De eerste helft van 2010 is zelfs de warmste uit de geschiedenis. Met deze conclusies gebaseerd op groot nieuw onderzoek wakkeren internationale wetenschappers het debat over klimaatverandering weer aan, voor het eerst sinds de controverse die ‘climategate’ is gaan heten.
Het onderzoek, geleid door de US National Oceans and Atmospheric Administration, richt zich op elf verschillende klimaatindicatoren. Elk van die indicatoren wijst volgens het onderzoek op opwarming.
Het gaat onder meer om een stijging van temperatuur boven land, temperatuur van de zeeoppervlakte en het niveau van de zeespiegel. Arctisch zee-ijs en gletsjers namen af in omvang door de bovengemiddelde temperatuurstijging. Vooral de samenhang die de data vertonen, heeft geleid tot de stevige conclusies.
Affaire
Het was een tijdje stil aan het wetenschappelijke front. Nadat e-mails van de Universiteit van East Anglia uitlekten, die suggereerden dat er door klimaatonderzoekers geknoeid was met temperatuurstatistieken, ontstond vorig jaar een grote affaire.
Klimaatsceptici kregen de wind in de zeilen en riepen dat klimaatverandering een hoax is, verzonnen door linkse ‘alarmisten’. De geloofwaardigheid van het IPCC, de klimaattak van de Verenigde Naties, kwam zwaar onder vuur te liggen en de affaire noopte voormalig minister van Milieu Jacqueline Cramer tot het instellen van een onderzoek.
Ook internationaal werden geleerden aangesteld om de onderste steen boven te krijgen. Conclusie tot drie keer toe: er staan enkele fouten in het IPCC-rapport maar op de wetenschappelijke kern van het rapport valt niets af te dingen.
Voor klimaatsceptici maakt dat allemaal niets uit. Ook al stijgt de temperatuur, zij blijven twijfelen aan de menselijke invloed daarop en de deugdelijkheid van het pas gepubliceerde onderzoek. Aan het debat komt voorlopig geen einde.
(depers.nl)
Het is toch echt warmer
Klimaatverandering staat ‘onomstotelijk’ vast, concluderen Amerikaanse en Britse wetenschappers in een nieuw grootschalig onderzoek.
Het wordt onomstotelijk steeds warmer en daar heeft de mens duidelijk de hand in. De eerste helft van 2010 is zelfs de warmste uit de geschiedenis. Met deze conclusies gebaseerd op groot nieuw onderzoek wakkeren internationale wetenschappers het debat over klimaatverandering weer aan, voor het eerst sinds de controverse die ‘climategate’ is gaan heten.
Het onderzoek, geleid door de US National Oceans and Atmospheric Administration, richt zich op elf verschillende klimaatindicatoren. Elk van die indicatoren wijst volgens het onderzoek op opwarming.
Het gaat onder meer om een stijging van temperatuur boven land, temperatuur van de zeeoppervlakte en het niveau van de zeespiegel. Arctisch zee-ijs en gletsjers namen af in omvang door de bovengemiddelde temperatuurstijging. Vooral de samenhang die de data vertonen, heeft geleid tot de stevige conclusies.
Affaire
Het was een tijdje stil aan het wetenschappelijke front. Nadat e-mails van de Universiteit van East Anglia uitlekten, die suggereerden dat er door klimaatonderzoekers geknoeid was met temperatuurstatistieken, ontstond vorig jaar een grote affaire.
Klimaatsceptici kregen de wind in de zeilen en riepen dat klimaatverandering een hoax is, verzonnen door linkse ‘alarmisten’. De geloofwaardigheid van het IPCC, de klimaattak van de Verenigde Naties, kwam zwaar onder vuur te liggen en de affaire noopte voormalig minister van Milieu Jacqueline Cramer tot het instellen van een onderzoek.
Ook internationaal werden geleerden aangesteld om de onderste steen boven te krijgen. Conclusie tot drie keer toe: er staan enkele fouten in het IPCC-rapport maar op de wetenschappelijke kern van het rapport valt niets af te dingen.
Voor klimaatsceptici maakt dat allemaal niets uit. Ook al stijgt de temperatuur, zij blijven twijfelen aan de menselijke invloed daarop en de deugdelijkheid van het pas gepubliceerde onderzoek. Aan het debat komt voorlopig geen einde.
(depers.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Is het de bedoeling dat de klimaatverandering in de topic besproken wordt, of is dit alleen een linkdump topic?
Ik heb alle wetenschappelijke artikels over klimaatverandering van de afgelopen 3 jaar bijgehouden. Dit topic wilde ik al langer openen, maar kwam er nooit van. Nu heb ik een kleine greep gedaan in de artikels die ik verzameld heb, zeg 1/5, vandaar dat nu ineens een hele rits aan artikels geplaatst is. Ik zal de artikels die over klimaatverandering verschijnen blijven posten, als jullie willen discussiëren moeten jullie dat vooral doen 
En het plaatsen van nieuws uiteraard ook.
En het plaatsen van nieuws uiteraard ook.
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Wat een werk om dat allemaal te verzamelen zeg. Poeh! Op zich is het makkelijk linken naar posts wel handig.
Waar komt dit bericht vandaan (kon het origineel niet vinden)? Want het is weer een shining voorbeeld van ongesubstantieerde misrepresentaties en ik ben benieuwd wie de auteurs is en of er nog links in het originele bericht stonden.
Waar komt dit bericht vandaan (kon het origineel niet vinden)? Want het is weer een shining voorbeeld van ongesubstantieerde misrepresentaties en ik ben benieuwd wie de auteurs is en of er nog links in het originele bericht stonden.
Is dat iemand die constant zit te zanikken over MMGW?quote:
Of iemand die met AL "wow, look at my huge electricity bill" Gore meehuilt?
Zaterdag 17 juli 15:05
KoosVogels: "Ik trek me erop af, nou goed? Domme spleetoog."
Af gaan op uiterlijk en een user-icon....
Faal van de eeuw.
KoosVogels: "Ik trek me erop af, nou goed? Domme spleetoog."
Af gaan op uiterlijk en een user-icon....
Faal van de eeuw.
Zoiets.quote:Op vrijdag 30 juli 2010 22:26 schreef huhggh het volgende:
[..]
Is dat iemand die constant zit te zanikken over MMGW?
Of iemand die met AL "wow, look at my huge electricity bill" Gore meehuilt?
Haha, U schakelt nog. Test een DAF !
Het bericht stond destijds op weer.blog.nlquote:Op vrijdag 30 juli 2010 18:26 schreef cynicus het volgende:
Waar komt dit bericht vandaan (kon het origineel niet vinden)? Want het is weer een shining voorbeeld van ongesubstantieerde misrepresentaties en ik ben benieuwd wie de auteurs is en of er nog links in het originele bericht stonden.
Ik heb even gezocht maar kan het idd niet meer vinden
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
thxquote:Op vrijdag 30 juli 2010 19:10 schreef aloa het volgende:
Veel werk zeg. En dit is nog maar 1/5 deel
Hulde voor dit topic.
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
De kunst van het weglaten..quote:Op vrijdag 30 juli 2010 15:55 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
29-07-2010
Het is toch echt warmer
Klimaatverandering staat ‘onomstotelijk’ vast, concluderen Amerikaanse en Britse wetenschappers in een nieuw grootschalig onderzoek.
Het wordt onomstotelijk steeds warmer en daar heeft de mens duidelijk de hand in. De eerste helft van 2010 is zelfs de warmste uit de geschiedenis. Met deze conclusies gebaseerd op groot nieuw onderzoek wakkeren internationale wetenschappers het debat over klimaatverandering weer aan, voor het eerst sinds de controverse die ‘climategate’ is gaan heten.
als we daar tegenover zetten dat ze momenteel op het zuidelijk halfrond hun noten er af vriezen.. Is dat ook in het onderzoek meegenomen?
of de Berlingske Gletsjer in Groenland die aangroeit.. die wordt doodgezwegen.quote:Argentina is importing record amounts of energy as the coldest winter in 40 years drives up demand and causes natural-gas shortages, prompting Dow Chemical Co. and steelmaker Siderar SAIC to scale back production.
Electricity supplied from Brazil and Paraguay rose to a daily combined record of about 1,000 megawatts on July 12, while consumption peaked at 20,396 megawatts three days later, according to Buenos Aires-based energy broker Cammesa. Shipments of liquefied natural gas are set to double this year.
http://www.bloomberg.com/(...)ts-shuts-plants.html
www.berlingske.dk%2Fviden%2Fberlingske-er-mere-cool-end-politiken&sl=da&tl=nl]link
Minister Cramer: "Milieuvervuiling mag zolang je maar betaalt."
Minister Cramer: "Mensheid in 2100 grotendeels verdwenen."
Minister Cramer: "In 2050 40% van alle dier- en plantensoorten uitgestorven."
Minister Cramer: "Mensheid in 2100 grotendeels verdwenen."
Minister Cramer: "In 2050 40% van alle dier- en plantensoorten uitgestorven."
06-08-2010
Permafrost uit ijstijd in Polen gevonden
WARSCHAU - Geologen hebben in het noordoosten van Polen, niet ver van de grens met Litouwen, permafost gevonden die dateert van ongeveer 13.000 jaar geleden, aan het eind van de laatste ijstijd. Volgens de geologen kan de permafrost van groot belang zijn bij het onderzoek naar het opwarmen van de aarde.
Directeur Jerzy Nawrocki van het Poolse geologische instituut PGI zei dat tijdens boorwerkzaamheden bij het dorp Szypliszki op 356 meter diepte permafrost is gevonden. Het zou gaan om de eerste vondst van permafrost uit de laatste ijstijd in Centraal-Europa. Volgens Nawrocki bevestigt de vondst de theorie van wetenschappers dat er in Polen gletsjers zijn geweest.
Hij zei dat wetenschappers bij het maken van betrouwbare modellen over toekomstige klimaatverandering moeten kunnen beschikken over betrouwbare gegevens uit het verleden, zoals de gevonden permafrost.
(Volkskrant)
Permafrost uit ijstijd in Polen gevonden
WARSCHAU - Geologen hebben in het noordoosten van Polen, niet ver van de grens met Litouwen, permafost gevonden die dateert van ongeveer 13.000 jaar geleden, aan het eind van de laatste ijstijd. Volgens de geologen kan de permafrost van groot belang zijn bij het onderzoek naar het opwarmen van de aarde.
Directeur Jerzy Nawrocki van het Poolse geologische instituut PGI zei dat tijdens boorwerkzaamheden bij het dorp Szypliszki op 356 meter diepte permafrost is gevonden. Het zou gaan om de eerste vondst van permafrost uit de laatste ijstijd in Centraal-Europa. Volgens Nawrocki bevestigt de vondst de theorie van wetenschappers dat er in Polen gletsjers zijn geweest.
Hij zei dat wetenschappers bij het maken van betrouwbare modellen over toekomstige klimaatverandering moeten kunnen beschikken over betrouwbare gegevens uit het verleden, zoals de gevonden permafrost.
(Volkskrant)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
De link doet t niet.quote:Op donderdag 5 augustus 2010 13:57 schreef kawotski het volgende:
[..]
De kunst van het weglaten..
als we daar tegenover zetten dat ze momenteel op het zuidelijk halfrond hun noten er af vriezen.. Is dat ook in het onderzoek meegenomen?
[..]
of de Berlingske Gletsjer in Groenland die aangroeit.. die wordt doodgezwegen.
www.berlingske.dk%2Fviden%2Fberlingske-er-mere-cool-end-politiken&sl=da&tl=nl]link
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
