Het Grote Klimaatverandering Topic

Iedereen merkt dat het klimaat aan het veranderen is maar over hoe en wat verschillen nog steeds veel meningen....Wordt klimaatsverandering veroorzaakt door de mens? Of is het een onvermijdelijk natuurlijk proces, maar door de mens verergerd? Of is het menselijk 'aandeel' aan de klimaatsverandering niet eens noemenswaardig? Is het een bedreiging voor de beschaving of valt het allemaal reuze mee?

29-07-2010

Het is toch echt warmer

Klimaatverandering staat ‘onomstotelijk’ vast, concluderen Amerikaanse en Britse wetenschappers in een nieuw grootschalig onderzoek.

Het wordt onomstotelijk steeds warmer en daar heeft de mens duidelijk de hand in. De eerste helft van 2010 is zelfs de warmste uit de geschiedenis. Met deze conclusies gebaseerd op groot nieuw onderzoek wakkeren internationale wetenschappers het debat over klimaatverandering weer aan, voor het eerst sinds de controverse die ‘climategate’ is gaan heten.

Het onderzoek, geleid door de US National Oceans and Atmospheric Administration, richt zich op elf verschillende klimaatindicatoren. Elk van die indicatoren wijst volgens het onderzoek op opwarming.

Het gaat onder meer om een stijging van temperatuur boven land, temperatuur van de zeeoppervlakte en het niveau van de zeespiegel. Arctisch zee-ijs en gletsjers namen af in omvang door de bovengemiddelde temperatuurstijging. Vooral de samenhang die de data vertonen, heeft geleid tot de stevige conclusies.

Affaire

Het was een tijdje stil aan het wetenschappelijke front. Nadat e-mails van de Universiteit van East Anglia uitlekten, die suggereerden dat er door klimaatonderzoekers geknoeid was met temperatuurstatistieken, ontstond vorig jaar een grote affaire.

Klimaatsceptici kregen de wind in de zeilen en riepen dat klimaatverandering een hoax is, verzonnen door linkse ‘alarmisten’. De geloofwaardigheid van het IPCC, de klimaattak van de Verenigde Naties, kwam zwaar onder vuur te liggen en de affaire noopte voormalig minister van Milieu Jacqueline Cramer tot het instellen van een onderzoek.

Ook internationaal werden geleerden aangesteld om de onderste steen boven te krijgen. Conclusie tot drie keer toe: er staan enkele fouten in het IPCC-rapport maar op de wetenschappelijke kern van het rapport valt niets af te dingen.

Voor klimaatsceptici maakt dat allemaal niets uit. Ook al stijgt de temperatuur, zij blijven twijfelen aan de menselijke invloed daarop en de deugdelijkheid van het pas gepubliceerde onderzoek. Aan het debat komt voorlopig geen einde.

(depers.nl)

Even een kleine greep terug

29-07-2010

Het zwarte, opwarmende gevaar

De rol van zwarte aerosolen op het klimaat
Zwarte aerosolen komen onder andere in de atmosfeer door de verbranding van fossiele brandstoffen. Niet alleen warmen ze de aarde op met misschien wel één graad, maar ze vormen ook een gevaar voor de gezondheid van de mens. Omdat zwarte aerosolen korte tijd in de atmosfeer verblijven, kan een snelle terugdringing de opwarming van de aarde tijdelijk vertragen.

Sinds 1850 is de temperatuur op aarde gemiddeld met ongeveer 0,8°C gestegen. De meeste wetenschappers wijzen nog steeds met de bezwerende vinger naar de mens als hoofdschuldige. Net als de zon is ook een belangrijke rol weggelegd voor aerosolen, oftewel microscopische vaste of vloeibare deeltjes in de atmosfeer. Denk daarbij aan wolken en mist, maar ook aan roet- en zwaveldeeltjes. Het IPCC schrijft in haar vierde rapport uit 2007 dat het klimaateffect van aerosolen een afkoelende is. Hoe groot dat afkoelende effect is, is nog niet precies duidelijk. Een type aerosol dat juist zorgt voor opwarming zijn zwarte aerosolen (in het Engels black carbon). Wat zijn zwarte aerosolen en hoe groot is hun rol?


Het verstoken van diesel levert zwarte aerosolen op. Afbeelding: © EPA

Zwarte aerosolen
Deze aerosolen zijn de belangrijkste component van roet. De herkomst van zwarte aerosolen, waar lichtgekleurd roet niet toe behoord, is tweeërlei. Ten eerste buitenshuis zoals door het verbranden van biomassa, steenkool en andere fossiele brandstoffen. Een tweede categorie is binnenshuis door bijvoorbeeld het verstoken van hout en koeienmest. Uiteindelijk komt een deel van deze aerosolen ook in de atmosfeer terecht.

In de atmosfeer terecht gekomen zorgen zwarte aerosolen – samen met andere aerosolen zoals sulfaten, nitraten, zeezout en stof – voor een bruine gloed boven veel (Aziatische) steden. Ze zijn dus een onderdeel van smog. Een deel van de bruine wolken wordt verder over het continent geblazen door de wind en bevindt zich meestal op hoogtes van 3 tot 5 km.

Zwarte aerosolen kwamen in de zestiger jaren vooral boven de westerse wereld voor, terwijl in de afgelopen decennia landen als China en India enorme hoeveelheden zwarte aerosolen veroorzaakten. De jaarlijkse uitstoot van zwarte aerosolen was ~8 Teragram (1012) in 1996, maar de onzekerheid over de uitstoot is groot met een factor 2 tot 5 op regionale schaal en ±50% voor de hele wereld.


Een foto van de binnenstad van Shanghai genomen vanaf één van de hoogste torens ter wereld, de Oriental Pearl Tower met een maximale hoogte van 468 meter. In het oog vallend is het deken van smog over de stad; daarboven is gewoon blauwe lucht te zien. Afbeelding: © Adiël Klompmaker

.Effect op het wereldklimaat
Zoals de naam zwarte aerosolen al een beetje verklapt, absorberen de deeltjes gereflecteerde zonnestralen van wolken of van het aardoppervlak zelf. Zonder deze aerosolen zouden veel stralen zonder meer de ruimte in zijn gegaan. Dit zorgt voor een opwarmend effect. Een ander effect is het absorberen van direct zonlicht, waardoor er minder licht het aard_oppervlak_ bereikt. Dit draagt voor een deel bij aan het zogenaamde ‘global dimming’, waardoor de opwarming aan het aard_oppervlak_ waarschijnlijk vertraagt mondiaal gezien. Minder zonlicht betekent ook minder evaporatie en dus minder wolken en neerslag. Minder wolken betekent op haar beurt weer dat er meer zonlicht kan doordringen tot aan het aardoppervlak. Er zijn dus diverse terugkoppelingen.

Een deel van de zwarte aerosolen bevindt zich niet in de atmosfeer, maar op de aarde. Daar blijft het bijvoorbeeld op sneeuw en ijs liggen. Net zoals puin op gletsjerijs, wordt het zonlicht niet teruggekaatst, maar geabsorbeerd. Niet alleen warmt het hierdoor op, maar smelt het ijs of de sneeuw ook sneller. Dit effect is echter niet heel groot, ongeveer 20% van het totale opwarmende effect van zwarte aerosolen. Door het absorberende effect van zwarte aerosolen wordt energie toegevoegd aan de atmosfeer en komt er minder op de aarde terecht op sommige plaatsen. Het betreft in deze gevallen dus een herverdeling van de energie. Het totale effect van zwarte aerosolen is echter een opwarmende.


Het opwarmende effect van zwarte aerosolen op de atmosfeer. Afbeelding: © Ramanathan & Carmichael, 2008

Hoe groot is het effect? Volgens onderzoeken gepubliceerd in 2005 en 2007 zou het opwarmende effect ongeveer 60% zijn van dat van koolstofdioxide. In het vierde IPCC rapport is het opwarmende effect van CO2 ten opzichte van 1750 1,6 Watt per m2. Het IPCC onderschat de rol van zwarte aerosolen: ze stelt dat zwarte aerosolen slechts 0,05-0,35 Watt per m2 bijdroegen aan de opwarming. Het smelten van sneeuw en ijs is hierbij niet bij inbegrepen. Het totale effect van zwarte aerosolen wordt nu geschat op 1-1,2 Watt per m2, met een onzekerheidsmarge van 0,4 Watt per m2. Het ontstaan van minder wolken is hier niet in meegenomen.

Met de nieuwe berekeningen zijn zwarte aerosolen de op één na belangrijkste oorzaak van de stijging van de temperatuur in de 20e eeuw, nog voor methaan (CH4). Deze cijfers komen van metingen door satellieten, van instrumenten vanuit vliegtuigen, van grondstations en van observaties in het open veld. Wat betekent dit nu voor de temperatuur? Het effect van alleen zwarte aerosolen op het aardoppervlak is 0,5-1 °C. Een andere schatting gaat uit van 0,25 °C voor de aarde.

Regionale effecten
Het effect van zwarte aerosolen op verschillende regio’s hangt sterk samen met de zonne-instraling en de kringloop van het water. Eén voorbeeld zijn de Himalaya’s waarover het IPCC blunderde in haar rapport. Blunder of niet, feit is dat de gletsjers, die één miljard mensen van zoet water voorzien, zich sterk teruggetrokken in de afgelopen decennia. Rekenmodellen stellen dat zwarte aerosolen een net zo belangrijke factor zijn voor de smelt als broeikasgassen. Deze modellen namen alleen de zwarte aerosolen in de atmosfeer mee, niet de zwarte aerosolen op het ijs en de sneeuw. Met andere woorden: zwarte aerosolen zijn mogelijk zelfs dé belangrijkste factor in de terugtrekking van de gletsjers in de Himalaya’s. Als klapper op de vuurpijl lijken zwarte aerosolen ook een rol te spelen in de verminderde sneeuwval in de Himalaya’s door een zwakkere moesson.

De verspreiding van zwarte aerosolen op één dag in 2009. Vooral India en China hebben flinke hoeveelheid zwarte aerosolen boven zich hangen.

Nog een voorbeeld is de Arctische regio. De temperatuur is hier in vergelijking met de hele aarde tweemaal zo snel gestegen, ook wel de ‘Arctische amplificatie’ geheten. In de afgelopen dertig jaar is de concentratie aan sulfaataerosolen (die een afkoelend effect hebben) gedaald, terwijl de concentratie aan zwarte aerosolen juist toenam. Dit verklaart bijna 50% van de snelle opwarming van het Arctische gebied. Dit resultaat sluit prima aan bij nieuw onderzoek. In 2010 vonden wetenschappers namelijk dat vooral de verhouding tussen zwarte aerosolen en de afkoelende sulfaataerosolen bepaalt of het warmer of kouder wordt. Hoe hoger de ratio, hoe warmer het wordt. Sinds 1890 zou de bijdrage van zwarte aerosolen aan de temperatuur in de Arctische regio 0,5-1,4 °C zijn.


De uitstoot van zwarte aerosolen (in tonnen per jaar voor 1996) concentreert zich vooral in Azië en Afrika. Afbeelding: © Ramanathan & Carmichael, 2008

Reductie
Wat kan er aan opwarming door zwarte aerosolen gedaan worden? Heel veel. Omdat het geschatte effect van zwarte aerosolen op het klimaat zo groot is, kan terugdringing van de uitstoot op korte termijn zorgen voor een langzamere opwarming van de aarde. Ongeveer een derde van de opwarming kan gecontroleerd worden volgens Mark Jacobsen (Stanford Universiteit, Californië).

Wetenschapper Ramanathan (Scripps Instituut van Oceanografie, Californië ) denkt dat de mensheid zo een paar decennia kan winnen om oplossingen te vinden voor de alsmaar stijgende concentratie aan broeikasgassen. Waarom? Zwarte aerosolen slaan namelijk in dagen tot enkele weken weer neer op het aardoppervlak door vooral neerslag, terwijl CO2 ten minste honderd jaar in de atmosfeer verblijft. Het effect van een snelle vermindering van de uitstoot van zwarte aerosolen zal dus snel zichtbaar zijn.

Dat een reductie mogelijk is, lieten westerse landen zien. Hun uitstoot daalde met een factor vijf of meer sinds de vijftiger jaren. Met andere woorden: de technologie is er. India en China samen zorgen voor 25-35% van de totale uitstoot van zwarte aerosolen, wellicht inmiddels al meer. Een oplossing is om mensen in Azië en Afrika een alternatief aan te bieden voor het stoken op hout of andere biomassa. Bijvoorbeeld door te koken op gas, met behulp van zonne-energie of door simpelweg een filter te plaatsen. Als het lukt om grootschalige programma’s op te zetten zal het effect enorm zijn. Voor zuidoostelijk Azië zou de opwarming door zwarte aerosolen met 70-80% verminderd kunnen worden en voor Oost-Azië met 20-40%. Terugdringing van de uitstoot zou tevens kunnen helpen om droogtes tegen de gaan in Noord-China en de vloeden in Zuid-China, effecten die aan zwarte aerosolen zijn toegeschreven.

Een vermindering van de uitstoot is niet alleen van belang voor het bestrijden van de opwarming van de aarde, maar ook voor de gezondheid van de mens. Het inademen van zwarte aerosolen is allerminst gezond. In India zorgde roet binnenshuis al voor 400.000 doden. Met recht zijn zwarte aerosolen daarom een zwart gevaar in meerdere opzichten.

Referenties:
IPCC, vierde klimaatrapport
Jacobsen, M.Z., 2001. Strong radiative forcing due to the mixing state of black carbon in atmospheric aerosols. Nature 409: 695-697.
Menon et al., 2002. Climate effects of black carbon aerosols in China and India. Science 297: 2250-2252.
Ramana, et al., 2010. Warming influenced by the ratio of black carbon to sulphate and the black-carbon source. Nature Geoscience (advance online publication)
Ramanathan, V., 2007. Role of black carbon in global and regional climate changes.
Ramanathan & Carmichael, 2008. Global and regional climate changes due to black carbon. Nature Geoscience 1: 221-227.
Shindell & Fulavegi, 2009. Climate response to regional radiative forcing during the twentieth century. Nature Geoscience 2: 294-300.
Tollefson, J., 2009. Climate’s smoky spectre. Nature 460: 29-32.

(Kennislink)

04-07-2010

Hoofdconclusies VN-klimaatpanel over regionale gevolgen klimaatverandering overeind

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft geen fouten gevonden die de hoofdconclusies van het wetenschappelijke VN-klimaatpanel IPCC uit 2007 over de mogelijke toekomstige regionale gevolgen van klimaatverandering ondergraven. Het rapport van het IPCC toont overtuigend aan dat die gevolgen al op veel plaatsen in de wereld zichtbaar zijn en ernstiger zullen worden als de aarde verder opwarmt. Wel is de onderbouwing van conclusies in sommige gevallen onvoldoende helder.

Het planbureau constateert verder dat in de samenvattende conclusies de nadruk ligt op de belangrijkste negatieve gevolgen van klimaatverandering. Het PBL adviseert om deze benadering in het volgende IPCC-rapport op twee manieren aan te vullen: (1) met een rapportage in de samenvatting over het volledige spectrum van gevolgen, en (2) met een analyse van ‘worst case’ scenario’s.

Om onduidelijkheden en onzorgvuldigheden zo veel mogelijk te voorkomen moet het IPCC meer gaan investeren in de kwaliteitscontrole.
Dat blijkt uit het rapport ‘Evaluatie van een IPCC-klimaatrapport: analyse van conclusies over de mogelijke regionale gevolgen van klimaatverandering’ dat het Planbureau voor de Leefomgeving vandaag heeft gepubliceerd. Het PBL heeft deze studie naar de betrouwbaarheid van de regionale hoofdstukken in het rapport van IPCC-werkgroep II, dat gaat over de gevolgen van, aanpassing aan en kwetsbaarheid voor klimaatverandering, verricht op verzoek van de minister van VROM. De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) heeft toegezien op de kwaliteit van het onderzoek.

Aanleiding en aanpak
Aanleiding voor het onderzoek waren fouten in het rapport van werkgroep II van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) over de regionale gevolgen van klimaatverandering. Het ging daarbij om onjuiste informatie over het smelten van gletsjers in de Himalaya en over het percentage landoppervlak in Nederland dat onder de zeespiegel ligt. In de Tweede Kamer ontstond hierdoor bezorgdheid over de betrouwbaarheid van de wetenschappelijke informatie waarop het klimaatbeleid van de overheid is gebaseerd.

De minister van VROM heeft het PBL vervolgens gevraagd onderzoek te doen naar mogelijke andere onjuistheden in het rapport en te beoordelen wat de fouten betekenen voor de hoofdconclusies die het IPCC trekt over de regionale gevolgen van klimaatverandering.

Gezien de vraag die de minister het PBL heeft gesteld, besteedt de planbureau-analyse de meeste aandacht aan de beoordeling van de onderbouwing van de hoofdconclusies van het rapport. De PBL-onderzoekers hebben onderscheid gemaakt in concrete fouten enerzijds en kritiekpunten op de kwaliteit van de onderbouwing van de hoofdconclusies anderzijds.

Gevonden kritiekpunten tasten de hoofdconclusies niet aan, wel meer transparantie nodig
In de 32 hoofdconclusies van het IPCC over de gevolgen van klimaatverandering heeft het PBL één kleine fout gevonden, overigens zonder dat deze de inhoud van conclusies ondergraaft. Dit betrof een onnauwkeurigheid in één conclusie: de schatting van het aantal mensen in Afrika dat in 2020 risico loopt op watertekort door klimaatverandering blijkt niet 75 tot 250 miljoen te zijn, maar 90 tot 220 miljoen mensen. Deze correctie valt binnen de onzekerheidsmarges.

Op de onderbouwing van zeven van de 32 samenvattende hoofdconclusies heeft het planbureau één of meer kritiekpunten. Het meest voorkomende kritiekpunt (bij zes van de 32 conclusies) is onvoldoende uitleg in het rapport over hoe de deskundigen tot een bepaald oordeel zijn gekomen. Dat kan bijvoorbeeld een niet onderbouwde generalisatie betreffen. Het PBL pleit daarom voor meer transparantie in de redeneringen die leiden tot bepaalde conclusies.

Nadruk op ernstige negatieve gevolgen
Het planbureau constateert dat werkgroep II van het IPCC in de samenvattingen de nadruk heeft gelegd op de ramingen van de ernstige negatieve gevolgen van klimaatverandering. Deze selectie ligt voor de hand en is ook goedgekeurd door de regeringen die het IPCC vormen. In het rapport komen daardoor de minder erge gevolgen en de positieve effecten niet terug in de samenvattingen voor beleidsmakers, wat het totale beeld in de samenvattingen negatiever van toon maakt dan de onderliggende hoofdstukken. Zo worden bijvoorbeeld de mogelijk positieve gevolgen voor de bosbouw in Noord –Azië wel genoemd in een hoofdstuk maar niet meer in de samenvattingen. Verder wordt in de onderzochte 32 samenvattende conclusies niet vermeld dat er naast klimaatverandering soms ook andere factoren een belangrijke rol spelen, zoals bijvoorbeeld de invloed van bevolkingsgroei op watertekorten. Het PBL beveelt daarom aan in de volgende IPCC-rapporten (in 2013 en 2014) de te verwachten ontwikkelingen in de samenvattingen voor beleidsmakers breder weer te geven.

De laatste jaren is meer wetenschappelijke literatuur verschenen over mogelijke klimaatontwikkelingen met een kleine kans, maar met potentieel grote gevolgen. Het PBL stelt Werkgroep II voor om ook aandacht te schenken aan ‘worst-case scenario’s’.

Verbetering van de kwaliteitscontrole aanbevolen
Het IPCC is een internationaal netwerk waarin wetenschappers vanuit de hele wereld samenwerken. Doel is te komen tot een ‘assessment’, een beoordeling van de stand van de wetenschappelijke kennis ten behoeve van evenwichtige politieke besluitvorming. Het PBL constateert dat het in de praktijk onvermijdelijk lijkt dat in een weergave van de stand van de wetenschap die bestaat uit duizenden pagina’s fouten voorkomen.

Om fouten zoveel mogelijk te vermijden adviseert het PBL de VN-landen die samen het algemeen bestuur van het IPCC vormen, meer te investeren in de kwaliteitscontrole van IPCC-rapporten. Nu de gevolgen van klimaatverandering steeds zichtbaarder worden, stelt de maatschappij hogere eisen aan de kwaliteit van de wetenschappelijke informatie. Tegelijkertijd neemt de hoeveelheid wetenschappelijke literatuur enorm toe. De leidinggevende hoofdauteurs van het IPCC die het schrijfproces coördineren, zouden daarom betaalde assistenten moeten krijgen.

Het IPCC kan de kans op fouten verder verkleinen door meer mensen bij de totstandkoming van de rapporten te betrekken. Zowel voor als na publicatie zou het IPCC geïnteresseerden via het internet de gelegenheid kunnen bieden mogelijke fouten te melden. Door deze openheid kan de geloofwaardigheid van het IPCC toenemen.

Ook breekt het planbureau een lans voor meer onderzoek naar de gevolgen van klimaatverandering in ontwikkelingslanden. Over de gevolgen voor Europa en de VS is veel meer informatie beschikbaar dan voor ontwikkelingslanden, terwijl juist ontwikkelingslanden kwetsbaar zijn voor klimaatverandering.


Afbeelding: © NASA

.Himalayagletsjers en deel Nederland onder de zeespiegel
Naar aanleiding van de discussie in de Tweede Kamer gaat het PBL in zijn rapport ook kort in op de fout met betrekking tot de Himalayagletsjers en het deel van Nederland dat onder de zeespiegel ligt. Ook voor deze twee fouten die de aanleiding vormden voor de discussie over de kwaliteit van het IPCC-rapport geldt dat ze de hoofdconclusies van het IPCC-rapport niet hebben beïnvloed.

De gletsjers in de Himalaya zullen in 2035 zeker niet verdwenen zijn, zoals in het IPCC-rapport stond. Dan zouden de gletsjers 25 maal zo snel moeten smelten als in de afgelopen periode. De fout rond de stijging van de zeespiegel stamt uit een door het PBL aangeleverde tekst. In het rapport staat dat 55% van Nederland onder zeeniveau ligt. Er had moeten staan dat 55% van Nederland gevoelig is voor overstromingen: 26% van Nederland ligt onder zeeniveau en 29% is gevoelig voor rivieroverstromingen.

Het huidige beleid ten aanzien van de bescherming van Nederland tegen overstromingen zoals geformuleerd in het Nationaal Waterplan en het Deltaprogramma is gebaseerd op de beschikbare kennis over klimaatverandering, zeespiegelstijging, rivierafvoeren en onzekerheden. De discussies over IPCC hebben geen effect op de aannames die ten grondslag liggen aan het Nationaal Waterplan.

Meldpunt op website
Het PBL heeft begin maart 2010 een website geopend waarop wetenschappers, deskundigen en andere geïnteresseerden buiten het planbureau tot begin april fouten in de hoofdstukken over de werelddelen konden melden. Op deze website kwamen zo’n veertig reacties binnen. De meeste (35) hadden betrekking op andere onderwerpen dan de regionale gevolgen van klimaatverandering. De meldingen die wel gingen over de regionale gevolgen zijn meegenomen in het onderzoek. Alle meldingen en de reactie van het PBL daarop staan op de website van het PBL.

(Kennislink)

01-07-2010

Gletsjers als thermometers uit het verleden

De aarde warmt steeds verder op. Maar hoe lang al en is dit wel bijzonder? De antwoorden zijn te vinden in de veranderingen van gletsjers. Hiermee zijn de temperatuurverandering van de afgelopen 400 jaar te achterhalen. Vooral de laatste 150 jaar trekken de gletsjers zich terug.

In de afgelopen 150 jaar is het gemiddeld warmer geworden op aarde. Toch varieert de gemiddelde temperatuur van jaar tot jaar. Om te weten of de opwarming van de afgelopen anderhalve eeuw een normale schommeling in het klimaat is, moet de temperatuurstijging worden vergeleken met temperatuurvariaties over een veel langere periode. De wereldwijde temperatuurmetingen gaan echter maar terug tot rond het jaar 1850. Gletsjers zijn een hulpmiddel op te kijken hoe de temperatuur varieerde over een langere periode.

Gletsjers leggen op een betrouwbare manier de veranderingen in temperatuur vast. Het groter en kleiner worden van een gletsjer hangt namelijk grotendeels af van de temperatuurschommelingen. Uit ander onderzoek aan gletsjers blijkt namelijk dat gletsjers veel gevoeliger zijn voor veranderingen in temperatuur dan voor veranderingen in de hoeveelheid neerslag. Daar komt nog bij dat schommelingen in neerslag meestal erg lokaal zijn, en elkaar uitmiddelen als je kijkt naar een mondiaal effect. Tot slot zijn gletsjers erg geschikt voor klimaatonderzoek omdat deze ijsmassa’s traag reageren. Eén koude of warme dag of zelfs één koud of warm jaar laat de gletsjer niet direct veel groeien of krimpen. De gletsjers filteren zo uit de sterk wisselende temperatuur vanzelf de klimaatveranderingen waarin we geïnteresseerd zijn.


Van de Morteratschgletscher in Zwitserland wordt de lengteverandering elk jaar bijgehouden. De terugtrekking van de gletsjer over de 9 jaar tussen 2000 (bordje) en 2009 is goed te zien. Afbeelding: © Ward van Pelt, 2009

.Dateren
Gegevens over het smelten en groeien van gletsjers gaan vaak veel verder terug dan de temperatuurmetingen. Groeiende gletsjers worden dikker en hun oppervlakte wordt groter. Daardoor neemt ook de lengte toe. Smeltende gletsjers worden dunner en daardoor kleiner. Sinds het einde van de 19e eeuw worden deze gletsjerveranderingen op veel plekken op de wereld opgemeten. Maar alleen over de lengteveranderingen van gletsjers is ook uit de tijd daarvoor veel bekend. Uit oude foto’s, kaarten en beschrijvingen kan de toenmalige lengte van gletsjers worden vastgesteld. Ook uit de vaak nog veel oudere schilderijen en tekeningen van gletsjers is veel informatie te halen. Daarnaast laten gletsjers veel sporen na in het landschap. Ze eroderen de berg, waardoor aan de voorkant puin de gletsjer uit komt. Als de gletsjer een tijdje op dezelfde plek blijft liggen, verzamelt dit puin zich in een wal. Zo’n wal heet een morene. Aan de hand van de leeftijd van begroeiing op de morene kun je zien hoe oud die is. Een ander mogelijk spoor zijn bomen die door groeiende gletsjers omgewalst en afgebroken worden. Als je een in de grond achtergebleven stronk terugvindt en kan dateren aan de hand van de boomringen of met koolstofdatering, weet je wanneer de gletsjer daar was.

Door al deze verschillende informatiebronnen weten we wereldwijd de lengtes van 291 gletsjers tot eeuwen terug in de tijd, de zogenaamde gletsjerlengtereeksen. De reeksen die we hier gebruiken gaan terug tot tenminste 1945, meestal tot in de 19de eeuw maar vaak ook verder, zelfs tot het jaar 1535.



De verspreiding van de 291 gletsjers waarvan we de lengteverandering weten. Elk continent heeft gletsjers en zelfs in de tropen zijn gletsjers te vinden zoals in Kenia en Indonesië.

.Gletsjerlengtes
We moeten van veel gebieden op de wereld de temperatuur kunnen berekenen om de juiste gemiddelde temperatuurverandering op aarde te kunnen bepalen. Op het moment zijn op alle continenten op aarde gletsjers te vinden, zelfs in Afrika en Australië. We hebben ook van elk continent (behalve Antarctica) gegevens van gletsjerlengteveranderingen voor 1945. Enkele voorbeelden van lengtereeksen van gletsjers zijn afgebeeld hieronder. Hoe verder je teruggaat in de tijd, hoe minder reeksen er zijn en hoe minder gedetailleerd ze zijn. De langste en meest gedetailleerde reeksen komen van gletsjers uit Europa vanwege de vele historische bronnen. Opvallend is dat bijna alle gletsjers ter wereld hetzelfde beeld laten zien. De gletsjerlengte fluctueert of verandert weinig tot 1850; daarna neemt de lengte sterk af. Dit suggereert meteen dat over de hele wereld de temperatuur moet zijn toegenomen sinds ongeveer 1850. Wetenschappers hebben uitgerekend hoe groot de temperatuursstijging is die de wereldwijde terugtrekking van gletsjers het beste verklaart.



Voorbeelden van de tijdreeksen van veranderende gletsjerlengte. Een hokje naar beneden op de verticale as betekent dat de gletsjer een kilometer korter is geworden. De datapunten zijn met elkaar verbonden tot een lengteveranderingsreeks.

.Aanpassing
Elke gletsjer reageert iets anders op veranderingen in temperatuur. Daarom gebruiken we gletsjermodellen om de temperatuurverandering uit het verleden uit te rekenen. De ene gletsjer wordt namelijk een kilometer korter als het een halve graad warmer wordt, terwijl de lengte van de andere slechts 200 m afneemt. Dat komt omdat de gletsjers verschillen in vorm en in het klimaat waarin ze zich bevinden. Deze verschillen bepalen hoe groot de lengteverandering is bij veranderende temperaturen, maar ook de snelheid waarmee een gletsjer zich aanpast. De Franz Josef gletsjer in het regenachtige Nieuw-Zeeland doet er bijvoorbeeld maar 15 jaar over om zich aan te passen aan een klimaatverandering. De Nordenskiøldbreen in het droge Spitsbergen doet er 200 jaar over. Behalve vorm en klimaat is ook de steilheid van de gletsjer belangrijk. Zo neemt de lengte van de vlakke Nigardsbreen gletsjer in Noorwegen bij opwarming tot drie keer zo veel af als de steilere Sofiyskiy gletsjer in het Russische Altai gebergte.



De terugtrekkende Floitenkees gletsjer in de Oostenrijkse Alpen. Tot waar 150 jaar geleden de gletsjer kwam, ligt een berg puin, de morene (midden rechts op de foto). Boven deze morene heeft de gletsjer de berg kaal geschuurd. Rechts van de morene kun je goed zien tot waar de gletsjer maximaal is gekomen, want daaronder groeien planten. Van links komt een andere gletsjer die de hellingen onder de morene (vlak boven het hutje) kaal schuurde in het verleden.

.Niet bij alle gletsjers zijn de lengtefluctuaties het gevolg van verandering in het klimaat. Bij sommige gletsjers neemt de stroomsnelheid van het ijs periodiek enkele jaren sterk toe. Deze gletsjers heten “surgende” gletsjers. Tijdens zo’n “surge” wordt de gletsjer in korte tijd veel langer (tot wel enkele kilometers) waarna hij over een periode van vele jaren weer langzaam terugtrekt tot de volgende “surge”. Weer andere gletsjers eindigen in zee en zijn voor de lengteveranderingen sterk afhankelijk van de topografie van de zeebodem. Een hobbel of kuil in de zeebodem beïnvloedt in hoge mate de reactie van de gletsjer op een verandering in het klimaat. Als de gletsjer op een vulkaan ligt, kan er een hoop extra warmte uit de aarde komen. In april 2010 was er bijvoorbeeld op IJsland een vulkaanuitbarsting onder de Eyjafjallajökull. De hete lava laat dan natuurlijk een hoop ijs smelten. Als je de temperatuurveranderingen op aarde wilt berekenen aan de hand van gletsjerlengteveranderingen dan moeten dit soort gletsjers niet meegenomen worden in de berekeningen.

Warm
Met de 291 gletsjerlengtereeksen en de gletsjermodellen hebben we voor iedere gletsjer apart de temperatuurveranderingen berekend. Dit geeft ons dus 291 temperatuurreeksen voor verschillende plekken op de wereld. Uit deze temperatuurreeksen hebben we gemiddelde temperatuurveranderingen op aarde over de 400 jaar van 1600 tot 2000 berekend. Het resultaat is te zien in onderstaande figuur. De gletsjers laten zien dat de wereldwijde opwarming al is begonnen rond het jaar 1850. De temperatuur is hierbij tussen 1850 en 2000 gemiddeld over de wereld met 0.9 °C gestegen. Hiervoor veranderde de temperatuur juist ten minste 250 jaar vrijwel niet. Een sterke opwarming zoals in de 20ste eeuw is in de afgelopen 400 jaar dus niet eerder voorgekomen. Daarbij laten de gletsjers zien dat de laatste twee decennia van de 20e eeuw de warmste zijn sinds het jaar 1600. Voor de afgelopen 9 jaar (2001 – 2009) is de temperatuur niet meer berekend met de gletsjers. Uit de temperatuurmetingen die tegenwoordig overal gedaan worden, blijkt dat de gemiddelde temperatuur op aarde van 2000 – 2009 nog hoger was dan in het laatste decennium van de 20e eeuw. De afname in de gletsjerlengte gaat dus door in de 21e eeuw.



De mondiale temperatuurveranderingen van 1600 tot 2000 berekend uit de gletsjerfluctuaties. De temperatuur is gegeven als de afwijking ten opzichte van de gemiddelde wereldtemperatuur tussen 1961 en 1990. De verticale balkjes geven de onzekerheid van de berekening aan. De werkelijke temperatuur ligt met 95% zekerheid tussen de uiteinden van de balkjes, de dikke lijn is de meest waarschijnlijke temperatuur.

Andere methodes
De temperatuurveranderingen op aarde zijn niet alleen in gletsjers terug te vinden. Onderzoek naar de breedte van boomringen, bodemtemperaturen en de samenstelling van koralen laat steeds hetzelfde temperatuurverloop zien. Doordat de verschillende onafhankelijke methodes elkaar bevestigen, heeft het berekende temperatuurverloop van de afgelopen eeuwen een steeds kleinere onzekerheid. De opwarming die wij nu meemaken is dus echt bijzonder in de geschiedenis van de laatste 400 jaar.



Deze figuur laat niet alleen de temperatuur berekend uit gletsjers zien (rood), maar ook de temperaturen gereconstrueerd uit een combinatie van boomringen, koralen, ijskernen, sedimentkernen en historische bronnen (blauw, met onzekerheid in lichtblauwe band) en de gemeten temperatuur sinds 1850 (HADCRUT3 dataset, UEA) in zwart. Afbeelding: © Mann et al. (2008) in PNAS


Referenties:
Mann et al., 2008. Proxy-based reconstructions of hemispheric and global surface temperature variations over the past two millennia. PNAS 105 (36): 13252-13257. Engelse samenvatting
Kümmerly en Frey, 1981. Die Schweiz und Ihre Gletsjer. SVZ Zürich.
Zumbühl, H.J., 1980. Die Schwankungen der Grindelwaldgletscher. Birkhäuser Verlag.
Oerlemans, J., 2001. Glaciers and Climate Change. Balkema Publishers.
Oerlemans, J., 2005. Extracting a Climate Signal from 169 Glacier Records. Science 308: 675-677. Engelse samenvatting

(Kennislink)

08-06-2010

Opwarming al zes decennia ongebroken

UTRECHT - Het huidige decennium is het warmste ooit en dit jaar komt in de top-5 van warmste jaren, volgens nieuwe meetgegevens die de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) in Kopenhagen heeft gepresenteerd.

Volgens de WMO staan de jaren 2001 tot en met 2009 allemaal in de lijst van 10 warmste jaren uit meetreeksen die teruggaan tot tenminste 1850.

Alleen het jaar 2000 staat nog onder 1998, toen een krachtige El Niño zorgde voor een piek op de trendlijn.

Volgens het Met Office, het Britse equivalent van de KNMI, volgen de laatste 6 decennia elkaar nu op met steeds een hogere gemiddelde temperatuur.

Bevestiging

“De cijfers bevestigen een voortzettende temperatuurstijging die grotendeels valt toe te schrijven aan de stijgende concentratie broeikasgassen in onze atmosfeer.

Het laat duidelijk zien dat de opmerking dat klimaatverandering is gestopt onwaar is”, aldus Vicky Pope, hoofd klimaatadvies van het Met Office.


Klimaatverdrag

Op de eerste dag van de klimaattop in Kopenhagen beweerde Saoedi-Arabië dat er geen wetenschappelijke basis zou bestaan voor het klimaatverdrag. Rajendra Pachauri, hoofd van het IPCC, wees er vervolgens op dat de volledige klimaatwetenschappelijke gemeenschap het tegendeel beweert.

Ook Michel Jarraud, secretaris-generaal van de WMO, was speciaal naar de klimaattop gekomen om de temperatuurgrafiek te presenteren en de consensus binnen de wetenschap nogmaals te onderstrepen.

© Hier.nu

(nu.nl)

29-04-2010

Warme pool

Hoofdrol voor smeltend ijs in opwarming Noordpool

Het Noordpoolgebied warmt de laatste decennia twee keer zo snel op als de rest van de wereld. Daar zijn veel oorzaken voor aangewezen, maar het verdwijnen van het ijs, dat de zonnestralen weerkaatst, blijkt toch de cruciale factor.

Het gebied staat bekend als de koelkast van het Noordelijk Halfrond. De Arctische ijsvlaktes sturen veel zonlicht en dus ook zonnewarmte linea recta het heelal weer in en spelen zo een belangrijke rol in het aardse klimaatsysteem.

En juist deze thermostaat staat de laatste jaren zwaar onder druk. De Noordpool wordt in hoog tempo warmer en het ijs verdwijnt zienderogen. De meeste modellen voorspellen dat het Noordpoolgebied halverwege deze eeuw in de zomer ijsvrij is. Als het niet eerder is.

Albedo
Die twee trends versterken elkaar. IJs smelt bij hogere temperaturen en als het ijs verdwenen is, dringen de zonnestralen door in het zeewater en warmen dat op. De vraag is nu: is dat ook de enige verklaring voor de sterke opwarming van het poolgebied?

Nee, beweerden Zweedse meteorologen twee jaar geleden in Nature. Als het zogeheten albedo-effect de enige oorzaak is, verwacht je dat de extra opwarming zich met name vlak boven zee- of landniveau manifesteert. De Zweden zagen echter dat het ook op veel grotere hoogte veel warmer was geworden. Zij opperden dat de extra opwarming mede werd veroorzaakt door een toegenomen warmtetransport vanuit zuidelijke luchtlagen.

Anderen suggereerden een soort tweetrapsraket. Als het ijs verdwijnt, kan er meer zeewater verdampen. Wellicht versterkt de waterdamp het lokale broeikaseffect. Wat ook nog zou kunnen: een verandering in het wolkendek beïnvloedt de temperatuur.

Reading
Australische aardwetenschappers maken aan al deze speculaties een eind en plaatsen het albedo-effect weer terug op zijn voetstuk. Alleen dat, stellen zij in Nature, kan de specifieke opwarming van het Arctisch gebied goed verklaren.

Zij baseren zich op een analyse van een halve eeuw weergegevens, verzameld door het Britse weerinstituut in Reading. Dat deden die anderen ook, maar de Australiërs gebruiken de nieuwste reeks die niet eindigt in 2002, maar doorloopt tot het heden. Bovendien steekt de fysica van hun model veel beter in elkaar.

IJsvloer
Hun bewijzen ogen in ieder geval solide. De Arctische opwarming is op zeeniveau het grootst en neemt geleidelijk af naarmate ze in hogere luchtlagen meten – wat tegen de theorie van de aanvoer van warme zuidelijke lucht pleit. Bovendien is er een duidelijk verband tussen opwarming en ijsoppervlak. ’s Zomers is de extra opwarming bijvoorbeeld het geringst; dan gaat veel zonne-energie op aan het smelten van het ijs en het verwarmen van het oppervlaktewater, en dus niet in het verwarmen van de onderste luchtlaag (in de winter heb je daar minder last van, dus dan komt het effect van de krimpende ijsvloer het duidelijkst naar voren).

Ook de andere theorieën maken op de Australiërs weinig indruk. Het is al niet zo duidelijk, schrijven ze, of wolken een koelend of een opwarmend effect hebben – houden ze zonlicht tegen of aardwarmte vast. Ze konden ook geen correlatie ontdekken tussen veranderingen in het wolkendek en verschillen in opwarming.

Herfst
Zoiets gold ook voor het idee van de waterdamp. De concentraties daarvan zijn het hoogst in de zomer en herfst, en dat zijn nou net de seizoenen met relatief de minste opwarming.

Conclusie: er is een zeer sterke relatie tussen de opwarming van het Arctisch gebied en het minderende oppervlak van het Noordpoolijs, twee trends die elkaar versterken. Het ziet er dus wel degelijk naar uit dat het Arctisch ijs in een steeds hoger tempo gaat verdwijnen.

Joep Engels

James A. Screen & Ian Simmonds: ‘The central role of diminishing sea ice in recent Arctic temperature amplification‘, in Nature van 29 april 2010

(Noorderlicht)

11-05-2010

'Aarde kan in 2300 te warm zijn voor mens'



Grote delen van de aarde kunnen door klimaatverandering al in het jaar 2300 te warm zijn voor de mens. Dat meldden wetenschappers van onder meer de Australische New South Wales Universiteit uit Sydney dinsdag.

De onderzoekers betwijfelen of bepaalde gebieden nog leefbaar zijn, als de aarde ongeveer 7 graden Celsius warmer wordt. Volgens de rapportage zal de meerderheid van de wereldbevolking daarmee te maken krijgen.

Professor Steven Sherwood, een van de onderzoekers, schat de kans dat dit gebeurt, op ongeveer 50 procent. ,,Als we doorgaan met het verbranden van fossiele brandstoffen, lopen we in 2300 een serieus risico'', aldus de onderzoeker.

(depers.nl)

14-04-2010

KNMI probeert klimaatverandering te bewijzen

Weerinstituut KNMI gaat een grootschalig onderzoek leiden naar extremen in weer en klimaat in Europa. Doel: de veronderstelde klimaatverandering op het continent nog gedetailleerder in kaart brengen.


Het KNMI probeert klimaatverandering in Europa te bewijzen

Klimaateditie
Volgens wetenschapsjournalist Simon Rozendaal is de temperatuur op aarde de laatste tien jaar niet meer gestegen. Er bestaat een grafiek die dat duidelijk laat zien (video).
Het KNMI maakte woensdag bekend dat het de leiding heeft over de studie, waarbij onderzoeksinstituten uit acht landen zijn bij betrokken.

Analyseren
'Samen combineren en analyseren we een gigantische hoeveelheid waarnemingen van weerstations en satellieten,' aldus het KNMI op zijn website. 'De Europese Unie heeft deze gegevens nodig voor het maken van beleidskeuzes.'

Voor het onderzoek is vier jaar uitgetrokken.

Half graadje
In september 2009 kwam de betrokkenheid van het KNMI aan het licht bij een van de vele fouten in klimaatrapporten. Elsevier ontdekte dat het weerinstituut de afgelopen jaren consequent de verkeerde temperatuur heeft gemeten.

De thermometer van het KNMI stond te dicht bij een bomenrij die de afgelopen jaren steeds hoger werd. Mede daardoor gaf de thermometer een temperatuur aan die een halve graad te hoog was. Het verschil verdween nadat het KNMI zijn meter in de winter naar een meer open locatie verplaatste.

Door Johannes Baas

(Elsevier)

21-04-2010

'Vulkaanuitbarstingen door opwarming van de aarde'

Vulkaanuitbarstingen zoals de eruptie van de Eyjafjallajökull in IJsland, die een aswolk over Europa uitstortte, kunnen vaker voorkomen door opwarming van de aarde. Verschillende vulkanen liggen zoals de IJslandse vulkaan onder een gletsjer, en kunnen sneller uitbarsten als de gletsjer smelt.


De uitbarsting van de Eyjafjallajökull

Dat stelt wetenschapper Andy Hooper in dagblad Trouw. Hooper is als vulkanoloog verbonden aan de Technische Universiteit in Delft. De wetenschappers denken dat er meer vulkanen zullen uitbarsten door de vermeende opwarming van de aarde.

Er zijn meer vulkanen die net zoals de Eyjafjallajökull onder een gletsjer liggen. Als de gletsjer smelt neemt de druk op de magmakamer af, waardoor er meer magma ontstaat en vulkanen sneller uitbarsten, zo is de theorie. De gletsjer op de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull was echter altijd al te dun om effect op de vulkaan te hebben, zegt Hooper.

In het klimaatrapport van VN-instantie IPCC stond dat gletsjers in het Himalaya-gebergte door de opwarming zo snel smolten dat ze in 2035 weg zouden zijn. Deze bewering bleek niet op feiten te zijn gebaseerd.

Temperatuurdaling
Vulkaanuitbarstingen hebben een kleine invloed op het klimaat. Wetenschappers betogen dat de wereldtemperatuur na een hevige uitbarsting iets daalt, doordat de intensiteit van het zonlicht afneemt door de aswolk.

Volgens het KNMI daalde de gemiddelde temperatuur op aarde na de uitbarsting van de Pinatubo op de Filippijnen in 1991 in de jaren erna met 0,3 graden Celsius.

Door Marlou Visser

(Elsevier)

30-03-2010

Geen nieuwe ijstijd op komst: "Golfstroom vertraagt niet"



We hoeven niet te vrezen dat Europa in de nabije toekomst in een nieuwe ijstijd terecht zou komen. Dat zou in principe mogelijk zijn als de opwarming ook de golfstroom zou aantasten. Maar volgens een studie zijn er geen signalen dat die golfstroom aan het vertragen is.

Er wordt wel eens gevreesd dat de Golfstroom de voorbije 20 jaar vertraagd is. Die is verantwoordelijk voor de zachte temperaturen in ons deel van Europa. Groot-Brittannië zou bijvoorbeeld vier tot zes graden kouder worden zonder de toevoer van warmer water uit het midden van de Atlantische Oceaan.

Filmscenario
Sommige wetenschappers denken dat global warming de Golfstroom kan stil leggen. Daardoor zou de temperatuur hier in elkaar storten, terwijl het elders veel warmer zou worden. Dat was ook het scenario van de film 'The Day After Tomorrow', waar onze planeet van de ene dag op de andere in een nieuwe ijstijd terechtkomt.

Vertragen
Onderzoekers van NASA ontdekten met satellietgegevens dat er slechts sprake is van een tijdelijke variatie in de Golfstroom. En dat is waarschijnlijk een natuurlijke cyclus. Het IPCC van de VN vreesde in haar rapport wel dat de Golfstroom in de loop van deze eeuw zal vertragen. Mogelijk met een kwart tegen het einde van de 21ste eeuw. (gb)

(HLN)

10-03-2010

Onverwachte bellen in de broeikas

Gevaarlijke gasvoorraad in de poolzee heeft een lek deksel

Het bruist en borrelt in de Noordelijke IJszee. Per jaar gaat minimaal 18 miljoen kuub aardgas de lucht in, maar waarschijnlijk veel meer. Komt dit gas omhoog doordat dit gebied in dertig jaar met meer dan vijf graden is opgewarmd, geldt het omgekeerde, of is het allebei waar?

Ten noorden van Siberië is de zee gemiddeld maar 45 meter diep. Daar ligt een enorm stuk verdronken land, dat in zee verdween toen de laatste ijstijd afliep, vijftien- tot zevenduizend jaar geleden. Ruim twee miljoen vierkante kilometer toendra ging verloren, een gebied dat vijftig maal zo groot is als Nederland.

De bodem was in die tijd tot op grote diepte bevroren, en is dat nu nog steeds. Hij heeft ongeveer dezelfde samenstelling als de stukken Siberische toendra die boven de zeespiegel liggen. Er zitten gigantische voorraden koolstof in die zeebodem. In de vorm van bevroren veen, maar ook als methaan, aardgas dus. Hoe veel? Niemand die het weet.

“De schattingen lopen uiteen van enkele tientallen miljarden tonnen tot tientallen biljoenen tonnen”, mailt oceanografe Natalia Shakhova vanaf de Universiteit van Alaska. “Ter vergelijking: op dit moment zit er ongeveer vier miljard ton methaan in de hele atmosfeer.”

Honderd keer CO2
Methaan is een broeikasgas dat meer dan honderd keer zo veel warmte vasthoudt als CO2, maar wel vanzelf binnen een jaar of tien wordt omgezet in datzelfde CO2. Meestal doet iedereen alsof het gas ‘maar’ 21 keer zo veel broeikaskracht heeft als CO2, wat klopt als je kijkt naar een periode van honderd jaar. Neem je een termijn van twintig jaar, dan is methaan ruim zeventig keer zo sterk als CO2. Dat is van belang als veel methaan in korte tijd de lucht in gaat. Kan dat gebeuren?

Tot nu toe werd gedacht van niet, omdat het gas onder de Noordelijke IJszee veilig opgesloten zat onder een dikke laag ijs. Maar dat ‘deksel’ is lek, schrijven Shakhova en haar collega’s (voornamelijk Russen) in Science.

Ze hebben vanaf 2003 iedere zomer rondgevaren met ijsbrekers om metingen in zee te doen. Bovendien huurden ze in september 2006 een helikopter om te kijken hoe veel methaan er in de lucht boven het gebied zat en waagden ze zich in april 2007 op het uitgestrekte zee-ijs, zodat ze konden kijken of er bellen methaangas onder de oppervlakte gevangen zaten. De resultaten zijn niet bepaald geruststellend.

Minstens 8 miljoen ton
’s Winters zitten op veel plaatsen grote bellen methaanhoudend gas onder het ijs en de zee is in de meerderheid van het enorme gebied oververzadigd met methaan. Dat betekent dat het gas dat niet meer in zee past en de lucht in gaat. In totaal, berekenden de onderzoekers, ontwijkt per jaar minimaal acht miljoen ton koolstof op deze manier - achttien miljoen kuub aardgas.

Is dat veel? Vergeleken met de hoeveelheid die wereldwijd in de atmosfeer terechtkomt, naar schatting 560 miljoen ton, stelt het weinig voor. Maar het is wel even veel als tot nu toe aan alle wereldzeeën samen werd toegeschreven. En dat is niet het hele verhaal.

Die berekening is gedaan op basis van het in het water opgeloste gas en de onder het ijs gevangen bellen, aldus Shakhova. In werkelijkheid ontwijkt er dus nog meer: “Het deel van de emissies dat geen of weinig sporen in het water achterlaat, omdat de bellen in het extreem ondiepe water geen tijd hebben om op te lossen of te oxideren, konden we niet in de berekeningen meenemen. Dat deel kan vele malen groter zijn dan dat wat we wél hebben meegerekend.”

Sinds wanneer?
Een grote vraag is natuurlijk sinds wanneer het methaan uit de zeebodem ontwijkt. Gebeurt dit al vele eeuwen of is dit het begin van een massale uitbraak van methaan, die het klimaat van de hele wereld op z’n kop zal zetten? “Wat de bellen betreft: er zijn waarnemingen gedaan in 1938, toen zee-ijs van de Laptsevzee werd opgeblazen om een vaarroute te forceren. Toen de rook optrok, zagen ooggetuigen blauwe vlammen op het water dansen. We kunnen daaruit afleiden dat de onderzeese permafrost al langer aan het destabiliseren is. Maar het is moeilijk voorstelbaar dat de emissies omlaag gaan, terwijl die instabiliteit toeneemt.”

Er is tot nu toe nauwelijks onderzoek gedaan naar het onderzeese methaan. Veel meer onderzoekers richten zich op de permafrostgebieden op land. Dat moet anders, vindt Shakhova. “In het Noordpoolgebied zit het hele jaar door 8 tot 10 procent meer van dit gas in de lucht dan in het Zuidpoolgebied. Terwijl uit landecosystemen die methaan produceren, het grootste deel van het jaar helemaal geen methaan kan ontwijken, omdat ze simpelweg bevroren zijn.”

Rampzalige gevolgen
De zee is veel belangrijker als methaanbron dan iedereen dacht, wil ze maar zeggen. Vooral met het oog op de toekomst. Want er liggen dus enorme hoeveelheden methaan in de zeebodem te wachten, slechts tegengehouden door een laag bevroren grond. Als die smelt – en dat is logisch als de zee opwarmt - kan heel veel broeikasgas ineens vrijkomen, met rampzalige gevolgen. Eerdere drastische klimaatveranderingen zijn toegeschreven aan zo’n methaanterugkoppeling.

Tot slot: het lijkt logisch dat het methaan omhoog kan komen doordat de aarde opwarmt. Warmer zeewater betekent immers dat de ijslaag die het gas tegenhoudt, smelt. Maar kan het omgekeerde ook waar zijn? Op een kaartje bij Shakhova’s artikel is te zien dat de gemiddelde luchttemperatuur boven het onderzochte gebied veel harder is gestegen dan in de rest van het Noordpoolgebied: meer dan vijf graden in dertig jaar. Kan de verhoogde methaanconcentratie daarvan de oorzaak zijn?

Dat zou kunnen, reageert Shakhova, maar het is op dit moment niet hard te maken. Daarvoor is veel meer onderzoek nodig. Dit was maar een klein beginnetje, hoopt ze. Van het onderzoek dan, niet van de methaanemissies. Al vreest ze daar wel voor.

Elmar Veerman

Natalia Shakhova e.a.: ‘Extensive methane venting to the atmosphere from dediments of the East Siberian Arctic Shelf’, Science, 5 maart 2010

Reacties

(Noorderlicht)

15-03-2010

'Onderzeese vulkanen sleutelrol in klimaat'

SINGAPORE - Vulkanen onder de bodem van de oceaan tussen Australië en Antarctica spelen een sleutelrol in het absorberen van grote hoeveelheden kooldioxide (CO2).

Zij remmen zo de opwarming van het klimaat. Dat zegt een groep Franse en Australische wetenschappers. Hun studie staat in het nieuwste nummer van het wetenschappelijke tijdschrift Nature Geoscience.

De onderzoekers zeggen als eersten te hebben aangetoond dat de vulkanen een belangrijke bron van ijzer zijn voor eencellige planten, het zogeheten fytoplankton.

Die hebben dat nodig om te bloeien en absorberen daarbij kooldioxide, het belangrijkste broeikasgas. Oceanen absorberen ongeveer een kwart van de CO2 dat het gevolg is van de verbranding van fossiele brandstoffen en de ontbossing.

Fytoplankton zijn belangrijk in de voedselketen van de oceaan. Als de minuscule planten sterven of worden opgegeten, hebben zij kooldioxide in zich dat zij opnemen van de bodem van de oceaan.

Volgens de Australische wetenschapper Andrew Bowie, die bij het onderzoek betrokken was, is uit diverse onderzoeken al gebleken dat de onderzeese vulkanen ijzer produceren. Geen enkele heeft echter gewezen op hun belang voor het absorberen van kooldioxide.

© ANP

(nu.nl)

09-03-2010

Opwarming aarde mogelijk veel hoger



De temperatuur op aarde kan de komende 50 jaar met meer dan 4 graden stijgen, als de uitstoot van CO2 (koolstofdioxide) niet veel intensiever wordt beperkt dan het plan is. Tot nu toe gingen klimaatdeskundigen ervan uit dat de opwarming van de aarde maximaal ongeveer 2 graden zou mogen bedragen.

Dat blijkt uit een statistisch model dat hoogleraren econometrie Jan Magnus en Bertrand Melenberg en promovendus Chris Muris hebben gemaakt. De wetenschappers van de Universiteit van Tilburg analyseerden gegevens over zonnestraling van weerstations over de hele wereld van 1959 tot 2002. Zij konden deze gegevens, die in Zürich (ETH, Zwitserland) worden bijgehouden, al voor ze officieel gepubliceerd zijn voor hun onderzoek gebruiken.

Ze stellen vast dat de luchtvervuiling aanzienlijk is afgenomen. Maar daardoor bereikt veel meer straling ongehinderd het aardoppervlak. De temperatuur op aarde stijgt daardoor veel sneller dan tot nu toe op grond van berekeningen van alleen de CO2-uitstoot is aangenomen.

Volgens Magnus, Melenberg en Muris moet de CO2-uitstoot met zeker 50 miljoen ton per jaar extra worden verminderd om opwarming van meer dan 2 graden te voorkomen. Een hogere temperatuurstijging kan desastreuze gevolgen hebben voor mens en milieu door extreme neerslag, zeespiegelstijging en toename van droogte en hitte, zoals onlangs ook is beschreven in het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC).

(depers.nl)

09-02-2010

Zee warmt niet alleen op door broeikaseffect

DEN BURG - Het zeewater langs de Nederlandse kust is sinds 1982 sterk opgewarmd. De temperatuurstijging is groter dan kan worden verklaard door de toename van broeikasgassen in die periode.

© Nu.nl/Michel van Bergen Dat meldde het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ) dinsdag.

Volgens het NIOZ varieert de zeewatertemperatuur sterk van jaar tot jaar, maar blijkt uit meetgegevens dat het langjarig gemiddelde sinds 1982 gestaag is toegenomen met in totaal 1,5 graad.

Dat is drie keer zo veel als kan worden verklaard door de toename van koolstofdioxide (CO2) en andere broeikasgassen in de atmosfeer.


Zomers

Onderzoek van het NIOZ heeft uitgewezen dat de versterkte opwarming van het zeewater kan worden verklaard door zonnigere lentes en zomers en meer westenwind in de winter.

Die verschijnselen kunnen volgens het NIOZ niet direct worden toegeschreven aan het broeikaseffect, al kan dat er indirect wel aan hebben bijgedragen.

Klimaatverandering

De onderzoekers hebben hun bevindingen gepubliceerd in het vakblad Journal of Sea Research. Zij concluderen dat, naast de concentratie van broeikasgassen, op lokaal en regionaal niveau ook andere factoren bijdragen aan klimaatverandering.

Die regionale verschillen spelen in de meeste klimaatmodellen geen rol van betekenis.

© ANP

(nu.nl)

21-01-2010

Opwarming aarde gaat gestaag door



Uit een nieuwe NASA-analyse van de oppervlaktetemperaturen op aarde blijkt dat het afgelopen jaar tot de warmste jaren sinds 1880 moet worden gerekend. Op het zuidelijk halfrond was 2009 zelfs het warmste jaar waar temperatuurgegevens over bekend zijn.

Nadat de temperaturen in 2008 een beetje werden getemperd door de verkoelende oceaanstroming La Niña, bereikte het kwik in 2009 weer vrijwel dezelfde gemiddelde waarde als in 1998, 2002, 2003, 2006 en 2007. Alleen het jaar 2005 was - gemiddeld gesproken - nog een fractie warmer.

Al met al was het eerste decennium van de 21ste eeuw daarmee het warmste decennium sinds 1880, het moment waarop de eerste betrouwbare temperatuurmetingen werden gedaan. De afgelopen dertig jaar loopt de oppervlaktetemperatuur gemiddeld over de aarde op met ongeveer 0,2 graad per decennium. Wat de oorzaak ook moge zijn: de totale stijging sinds 1880 bedraagt 0,8 graad.

© Eddy Echternach (http://www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

12-01-2010

Opwarming? Aarde koelt komende 20 jaar af!

Volgens klimaatwetenschapper Mojib Latif duidt de extreme kou op het noordelijk halfrond op een periode van 'global cooling', de afkoeling van de aarde. Van opwarming van de aarde is dus voorlopig geen sprake.


De wetenschapper voorspelt een ijstijd

Opvallend is dat Latif een belangrijk lid is van het klimaatpanel van de Verenigde Naties (VN), de IPCC. Die club is normaal niet zo klimaatsceptisch en komt altijd met onderzoeken waaruit zou blijken dat de temperatuur van de aarde snel groeit.


Professor Latif is verbonden aan de Kiel Universiteit in Duitsland.

Opwarming
Volgens de klimaatwetenschapper is de wereld aan een koude periode begonnen waarin de winters kouder zijn en de zomers minder warm. Dat melden Britse media.

Latif heeft een methode ontwikkeld waarmee hij temperatuur op duizend meter onder de zeespiegel kan meten. Op basis daarvan voorspelt hij de verkoeling die komen gaat.

Volgens de wetenschapper kan die periode zeker twintig jaar duren. De gletsjers en ijs zouden in die tijd niet meer zo hard smelten.

Climategate
Het VN-klimaatpanel staat erom bekend rapporten uit te brengen waarin de aarde in rap tempo opwarmt door toedoen van de mens. Dit wordt vooral veroorzaakt door onze CO2-uitstoot.

IPCC is sinds Climategate echter niet geheel onomstreden. Uitgelekte e-mails wezen uit dat de cijfers werden misbruikt om de klimaatproblemen groter te doen lijken dan ze in werkelijkheid zijn.


Latif steunt het IPCC nog wel in de opvatting dat CO2-uitstoot direct verband heeft met de wereldwijde opwarming van de aarde, maar zijn theorie laat volgens hem zien dat die opwarming de komende jaren wordt tegengehouden door deze 'mini-ijstijd'.

Door Robin van der Kloor, Maartje Willems

(Elsevier)

18-01-2010

Bewijs dat broeikas zichzelf versterkt



De methaanuitstoot van rijstvelden, moerassen en veengebieden stijgt flink. Dat blijkt uit onderzoek van Schotse klimatologen in samenwerking met onderzoekers van het Nederlands instituut voor ruimteonderzoek SRON. In de periode 2003-2007 bedroeg de stijging 7 procent.

Methaan is, na CO2, het belangrijkste broeikasgas. De bijdrage van met name veengebieden in koele streken is al jaren een punt van discussie, maar dit nieuwe onderzoek lijkt een definitief antwoord te geven.

De methaanproductie in dergelijke natte bodems is afhankelijk van de temperatuur, maar ook van de vochtigheid en van eventuele begroeiing. De onderzoekers zagen dat fluctuaties in de methaanproductie in de tropen voornamelijk worden bepaald door variaties in het grondwaterniveau, terwijl die op hoge breedten voornamelijk bepaald worden door variaties in de temperatuur. Wat velen vrezen, lijkt daar inderdaad te gebeuren: het broeikaseffect versterkt zichzelf.

Aardse zwaartekracht

Uniek aan het onderzoek was de mogelijkheid verschillende gebieden op aarde grondig te vergelijken, door de inzet van drie satellieten. Sciamachy, een Nederlands-Duits ruimte-instrument aan boord van de Europese milieusatelliet Envisat mat de oppervlaktetemperatuur; daarnaast maakte men gebruik van het Amerikaans-Duitse satellietduo Grace, dat uiterst nauwkeurig de aardse zwaartekracht meet. Die gegevens kunnen ook gebruikt worden om variaties in grondwaterniveaus af te leiden.

(depers.nl)

24-12-2009

Gemiddelde snelheid van klimaatsverandering berekend

AMSTERDAM – Dieren, planten en bomen zullen gemiddeld genomen bijna een halve kilometer per jaar moeten opschuiven om gelijke tred te houden met de klimaatsverandering in verschillende gebieden. Dat hebben Amerikaanse wetenschappers berekend.

Onderzoekers van de California Academy of Sciences berekenden de gemiddelde snelheid van klimaatsverandering door de huidige temperaturen in verschillende klimaatzones te vergelijken met voorspellingen op basis van de verwachte wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.

Uit de studie blijkt dat de verschillende ecosystemen op aarde gemiddeld 0,42 kilometer per jaar zullen moeten opschuiven om de klimaatsverandering voor te blijven.

Meteoriet

De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature. Volgens de wetenschappers worden vooral dieren en planten die gevoelig zijn voor kleine temperatuurverschillen ernstig bedreigd.

“Er zijn veel dingen in beweging, met een grotere snelheid dan we hadden verwacht”, zo verklaarde hoofdonderzoekster Healy Hamilton tegen persbureau Reuters. “Als je kijkt naar de snelheid waarmee verschillende soorten zich moeten aanpassen, is deze voorspelde klimaatsverandering te vergelijken met een meteoriet die in slowmotion neerstort.”

Savanne

De klimaatsverandering voltrekt zich overigens niet in elk gebied even snel. Dieren, planten en bomen in de savanne zullen zich volgens de wetenschappers met maarliefst 1,26 kilometer per jaar moeten verplaatsen om gelijke tred te houden met de opwarming van de aarde.

Organismen in bergachtige gebieden worden iets minder opgejaagd door de klimaatsverandering, omdat de temperatuur er door hoogteverschillen vaak sterker kan variëren binnen een klein gebied.

“Bergachtige landschappen zullen in de volgende eeuw mogelijk een schuilplaats kunnen vormen voor veel organismen”, schrijft Hamilton in haar studie.

(nu.nl)

01-12-2009

Nieuwe ijstijd? Koud kunstje

Dichtvriezen noordelijk halfrond kwestie van maanden

Wanneer de Groenlandse ijskap iets te vlug smelt, zitten we binnen een paar maanden al middenin een nieuwe ijstijd. De aanname dat het tientallen jaren duurt is onjuist, zo stelde William Patterson ( University of Saskatchewan, Canada) tijdens een congres van de European Science Foundation in Finland.

In ‘The Day After Tomorrow’ was het een kwestie van weken. Als Patterson gelijk heeft, zat die rampenfilm er achteraf minder ver naast dan iedereen dacht.

Patterson en collega’s hebben onderzoek gedaan naar de ‘Big Freeze’, een korte doch heftige ijstijd die ongeveer 12.800 jaar geleden uitbrak. Die werd op z’n minst gedeeltelijk veroorzaakt doordat een enorm ijsmeer in Noord-Amerika ineens leegliep, met als gevolg dat de warme golfstroom in de Noord-Atlantische Oceaan abrupt werd onderbroken.

Tot nu toe werd aangenomen dat de daaropvolgende afkoeling wel een jaar of 10 duurde. Dat is ooit geconcludeerd uit ijsboringen op Groenland. Maar dat onderzoek lijkt te hebben geleden onder een gebrek aan resolutie.

Patterson en collega’s hebben bodemmonsters genomen uit Lough Monreach, een voormalig meer in Ierland (voor de correcte spelling kan de C2W-redactie niet instaan). Van het sediment sneden ze plakjes van een halve millimeter dik, wart overeenkomt met ongeveer 3 maanden. Aan de hand van koolstofisotopen in die monsters konden ze zien hoe ‘productief’ de levensvormen in het meer waren, terwijl zuurstofisotopen aanwijzingen gaven over de temperatuur en de hoeveelheid regen.

Resultaat: het meer moet binnen een paar jaar totaal zijn dichtgevroren. “Alsof je Ierland overplaatst naar Spitsbergen”, aldus Patterson.

En hij ziet geen reden waarom zoiets niet nóg eens zou kunnen gebeuren.

bron: ESF

(c2w)

30-03-2007

1 + 1 = 2 en Industrialisatie + vervuiling = klimaatsverandering. Het lijkt zo simpel en een kompleet legertje wetenschappers prediken hel en verdoemenis als we de C02 uitstoot niet beperken. De milieulobby zweept de boel flink op en regeringen verzinnen de meest onzinnige maatregelen zoals eco-tax, roetfilters, windmolens tot het het bannen van gloeilampen aan toe. En terwijl Al Gore als een soort moderne Don Quichote ten strijde trekt tegen de windmolens van de klimaatsverandering komen er andere wetenschappers die roepen dat er een heuse klimaatzwendel gaande is.

In het welles/nietes debat gooit men met tabellen, prognoses, berekeningen, modellen en vooral veel modder. Wij, het lekenvolk, worden er niet wijzer van wel onzekerder. Gelukkig biedt GW weer uitkomst.
Antwoorden uit het verleden.

Milieuvervuiling is zeker niet iets van de laatste paar honderd jaar. Zo troffen onderzoekers diep in de Zweedse meren en het ijs op Groenland loodsporen aan die vrij waren gekomen bij smeltprocessen in de Oudheid. Lood kwam voornamelijk vrij bij de productie van zilveren munten in onder anderen Griekenland en Rome. Het hoogtepunt van de milieuvervuiling n de oudheid vond ongeveer 2000 jaar geleden plaats toen het Romeinse rijk
op zijn groots was.(1)


( Klimaat is geen constante factor )

De vroegst bekende milieuwet werd uitgeschreven door de Franse koning Charles VI. De wet dateert uit 1382 en stelt het laten vrijkomen van 'kwalijk riekende gassen' strafbaar (2).

Wie denkt dat vroeger alles schoner was komt ook bedrogen uit. Zo namen in de 19de eeuw paarden in de steden het grootste deel van de vervuiling voor hun rekening; vergeleken
met de stank en drukte op veel 19de eeuwse straten lijken de brede straten van hedendaagse grote steden op parfumwinkels. Een nog grotere plaag dan levende paardenwaren de dode paarden. Rond de eeuwwisseling bliezen in de straten van New York jaarlijks 15.000 paarden de laatste adem uit, in Chicago waren het er 12.000 per jaar. Een kadaver bleef soms dagenlang liggen op de plek waar het dier gestorven was.(4)

Maar ook dichter bij huis blijk het met vervuiling wel weer mee te vallen. Zo kon je voor 1900 maar beter geen duik in een Amsterdamse gracht nemen. De Amsterdamse blekerijen, leerlooiers en barometer- en spiegelfabriekjes loosden meer chemisch afval en zware metalen in een dag dan een doorsnee moderne fabriek in een jaar. Natuurlijk is het niet zodat alles tegenwoordig zo schoon is maar afgezet tegen de historie doen we het niet slecht. Het afnemen van de biodiversiteit is tegenwoordig meer een kwestie van het ontbreken van leefruimte voor plant en dier dan vervuiling. Anderzijds is het zo dat de dier en plantensoorten die zich wel thuis voelen in een stedelijk gebied prima gedijen.

Niets nieuws onder de zon?

De afgelopen jaren staren vol ongeloof naar de weerberichten als we hoe keer op keer zien dat zogenaamde 'weer-records' worden gebroken. We horen Erwin Krol telkens weer spreken over de natste/warmste/droogste maand van de afgelopen eeuw waarmee we ons 1 + 1 = 2 vooroordeel bevestigd zien.

Omstreeks het jaar 1315 tot in het volgende decennium regende het vrijwel onafgebroken in grote delen van Europa en mislukten de oogsten. Als er een middeleeuwse variant van een Erwin Krol had bestaan dan had hij zeker gesproken over abolute weer-records.

Vanaf 1430 tot halverwege de 19de eeuw nam een zogenaamde 'kleine ijstijd' (3) Europa in haar greep. Als bewijs hiervan de vele prachtige schilderijen van "typische" Hollandse winterlandschappen. maar zelfs binnen de periode van de kleine ijstijd waren er ook behoorlijke schommelingen. Zo waren er jaren met opmerkelijke zachte winters maar ook met zeer strenge.

De lange Engelse traditie om een kermis op de bevroren Thames te houden ging na het begin van de 19de eeuw verloren omdat de winters die zouden volgen te zacht zouden zijn om
de rivier te doen bevriezen. Nu zien we ongeveer hetzelfde als we met weemoed spreken over de 'goede oude tijd' dat er nog echte elfstedentochten gereden werden.


( IJsvermaak van Barent Avercamp (1612-1679), niet "typisch" Hollands maar een kleine ijstijd )

Maar ook voor de kleine ijstijd werden ook weer-records verbroken. Zo was het in die periode gemiddeld even warm of zelfs nog wat warmer dan tegenwoordig. Er groeiden toen bijvoorbeeld wijnranken in Engeland en perziken in Vlaanderen en ook was er toen de kolonisatie van het zuiden van Groenland door de Vikingen (zo rond 987)
mogelijk. Tijdens de kleine ijstijd was dit allemaal echter niet meer mogelijk.

Het afsterven van de bossen.

in de jaren '80 trok de milieubeweging flink aan de bel. De Europese bossen stierven af en de grote boosdoener was de zure regen ( 1 + 1 = 2 ) ten gevolge van industrie en uitstoot. De kranten stonder er bol van en de regering poepte weer tal van maatregelen uit.

Had men even de tijd genomen om eens in de historie te kijken dan was men erachter gekomen dat het niet ongebruikelijk is dat bossen af en toe dood gaan. De Griekse geograaf Strabo beschreef in de tijd van Jezus al over de 'rampzalige toestand' van de bossen. Strabo meende bijvoorbeeld dat het afsterven van de Spaanse bossen te wijten waren aan de lokale ertsmijnen.

In 1341 werd in het Saksische Zwickau het verbranden van steenkool verboden. De reden daartoe was omdat men van mening was dat de verbrandingsgassen de bomen zouden hebben aangetast. En halverwege de 19de eeuw maakte men zich ernstige zorgen over de belabberde toestand van de bossen in het Thuringer wald, in het Erzgebergte, in het Frankenwald en in het Fichtelgebergte. Het was dan ook in die periode dat voor het eerst een leerstoel voor plantchemie op de universiteit werd geïnstalleerd.(5)

In de nasleep van de zure regen discussie volgde onderzoek op onderzoek en meer en meer bleek dat het antwoord niet zo eenvoudig was als 1 + 1 =2. Schimmels, virussen, luizen, droogte, schorskever. stikstofoxide uit landbouw en een echt grote boosdoener, de sitkaluis, waren betere verdachten dan industrie en uitstoot. De simpele vijand van het bos bleek dus niet zo simpel en zoals meestal als het complex wordt haakt men af.
De hele discussie over de zure regen en het afsterven van de bossen ging in de jaren '90 uit zachtjes als een nachtkaars uit (6).

Begrijp me niet verkeerd. Natuurlijk is er wel zoiets als zure regen en natuurlijk zorgt die voor een belasting voor mens, dier en plant. Maar domweg 1 + 1 optellen is niet altijd het antwoord. Mono causaliteit (als-dan) is veels te abstract om op complexe systemen toe te passen.

Krijgen we een rad voor de ogen gedraaid?

Ja en nee. Ja de mens vervuilt zijn eigen nest op een schaal die ongekend is met alle gevolgen van dien en nee de historie wijst uit dat moedertje aarde geen constanten kent. Beide dragen bij aan fluctuaties in het klimaat en het milieu. Als men echt de vervuiling door mensen wil tegen gaan helpt een roetfiltertje en een spaarlamp niet of nauwelijks. Het echte antwoord is natuurlijk dat als men menselijke vervuiling wil terug dringen men simpelweg mensen moet terug dringen. Maar ja die eenvoudige 1 + 1 = 2 is kennelijk te moeilijk om te bevatten.

(Grenswetenschap)

18-01-2007

Natuur in Nederland kwetsbaarder voor klimaatverandering

DEN HAAG - Klimaatverandering heeft grotere gevolgen voor Nederland dan voorzien. Zo is de natuur in bebouwde gebieden kwetsbaarder dan tot nu toe gedacht, stelt KNMI-klimaatonderzoeker Rob van Dorland.

Van Dorland is voorzitter van de wetenschapsredactie achter het donderdag verschenen rapport De Staat van het Klimaat 2006, waaraan zes Nederlandse onderzoeksinstellingen meewerkten.

Het behoud van gevoelige ecosystemen lijkt lastig te worden, ook als de temperatuurstijging in Europa beperkt zou blijven tot 2 graden, schrijven de KNMI-expert en zijn collega-onderzoekers. "De natuur lijkt in de praktijk sterker te reageren op veranderingen in de temperatuur dan eerder werd aangenomen."

Versnippering

"Zuidelijkere diersoorten, zoals de tijgerspin of de processierups, schuiven door klimaatverandering op naar het noorden, onze kant op. Maar door versnippering van de ecosystemen in Nederland, door wegen of bebouwing, kunnen ze zich minder gemakkelijk verplaatsen. Door klimaatverandering worden die gevolgen van versnippering versterkt."

In De Staat van het Klimaat 2006 ontzenuwen de opstellers tot tevredenheid van Greenpeace een aantal discussies, zoals die over de 'hockeystick-grafiek'. Daarmee wordt gedoeld op de commotie over de temperatuurreconstructie vanaf het jaar 1000.

Uit die reconstructie zou de opwarming van de aarde door menselijk toedoen blijken. Dat zou drastische maatregelen zoals het Kyoto-klimaatprotocol rechtvaardigen.

Sceptici

Klimaatsceptici wijzen die rol van de mens af en geloven vooral in natuurlijke oorzaken. Van Dorland behoort niet tot dat kamp. Hij wees er donderdag op een persconferentie op dat er meer reconstructies zijn die wijzen op temperatuurstijgingen sinds 1900.

Klimaatverandering moet worden aangepakt door de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 te verminderen. Maar ook aanpassingen aan het veranderende klimaat zijn nodig. "We ventileren niet een keuze tussen die twee, maar heel nadrukkelijk kiezen we voor beide."

Kabinet

Aanbevelingen aan het te vormen christelijk-sociaal kabinet geven de onderzoekers nadrukkelijk niet. "We willen juiste informatie geven om beleid op te zetten", aldus Van Dorland. Hij pleitte wel voor de benoeming van een milieuminister bij CDA-Tweede Kamerlid en -milieuwoordvoerster Liesbeth Spies.

Momenteel is er voor milieu een staatssecretaris. Of er een aparte minister moet komen, is voor haar de vraag. Maar het thema milieu hoort wel thuis op het niveau van een minister.

(nu.nl)[

11-12-2006

Noordelijke IJszee binnen 35 jaar ijsvrij



Indien de mens hetzelfde niveau aan broeikasgassen in de atmosfeer brengt als nu, is de Noordelijke IJszee ("Arctische Oceaan") al binnen 35 jaar tijdens de zomer ijsvrij. Bovendien wordt tijdens de winter ook de ijslaag dunner.

Dit berichten Amerikaanse onderzoekers van de Universiteit van Washington in het jongste nummer van het vakblad Geophysical Research Letters.


De arctische zee in 1979. (foto NASA)


2003. (foto NASA)


Simulatie
Waar een Europese studie onlangs had vooropgesteld dat schepen tegen 2080 tijdens de zomer over de Noordelijke IJszee zouden kunnen varen, berekenden de onderzoekers met een computersimulatie dat dit al in 2040 het geval kan zijn. De simulatie hield geen rekening met een drastische vermindering van de uitstoot van broeikasgassen.

Pak ijs
De simulaties toonden ook aan dat er vanaf 2080 tijdens de zomer enkel kleinere hoeveelheden ijs zijn aan de kusten van Groenland en Canada. Het pak ijs tijdens de winter zou van de momenteel 3,5 meter tot minder dan een meter afsmelten.

Die snelle afname van het ijs heeft volgens de vorsers vooral te malken met een zichzelf versnellend effect: open, donkere wateroppervlakten absorberen de warmte van het zonlicht sterker dan het fel reflecterende ijs.

Daardoor warmt het zeewater sneller op, en smelt er nog meer ijs. Bovendien kan de klimaatsverandering ook stromingen beïnvloeden, waardoor warmer water naar de Noordpool vloeit.

IJsberen
Begin december beklemtoonden de in het Europese onderzoeksproject Damocles betrokken wetenschappers dat de afsmelting van het noordelijke poolijs niet alleen ijsberen in hun voorbestaan bedreigt.

Zij waarschuwden voor zware verstoringen van de voedselketen, maar voorzagen door de toegenomen scheepvaart ook een drastische toename van de ontginning van bodemrijkdommen in het gebied. (dpa)
LEES OOK: IJsbeerwelpjes sterven massaal door de opwarming

(HLN)

23-01-2007

"Al binnen tientallen jaren ernstige wijzigingen in klimaat"



Een nieuw onderzoek van het 'intergouvernementeel panel inzake klimaatverandering' (IPCC) van de Verenigde Naties komt tot de conclusie dat het verdere gebruik door de mens van fossiele brandstoffen een hoofdoorzaak zal blijven vormen van de opwarming van de aarde en voorspelt ernstige klimaatverschuivingen al binnen tientallen jaren.

2.500 wetenschappers
De studie zal voorgesteld worden op de bijeenkomst van het IPCC van 29 januari tot 1 februari in Parijs. Aan het onderzoek werkten 2.500 wetenschappers uit tal van landen. De voorbereiding nam zes jaar in beslag. Er zijn belangrijke waarnemingen verricht die het zullen mogelijk maken projecties te maken over de toekomstige klimaatwijzigingen op aarde. Bijzonderheden worden echter niet bekendgemaakt voor de bijeenkomst in Parijs. (dpa)

(HLN)

02-02-2007

VN laken rol mens bij opwarming aarde

PARIJS - Het is zeer waarschijnlijk dat de opwarming van de aarde wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten. Dat stelt het klimaatpanel van de Verenigde Naties, dat vrijdag in Parijs zijn nieuwe rapport over het broeikaseffect presenteert.

In de nacht van donderdag op vrijdag kwam een deel van de inhoud met de jongste inzichten over klimaatverandering al in de openbaarheid.

In het document van het IPCC wordt krachtiger dan ooit gewaarschuwd voor een verdere opwarming. Het panel voorspelt extremer weer, smeltende gletsjers en een stijgende zeespiegel.

Met 'zeer waarschijnlijk' bedoelt het panel dat met een zekerheid van meer dan 90 procent de mens verantwoordelijk is voor het broeikaseffect de laatste vijftig jaar. Overheden kunnen zo onder druk worden gezet om maatregelen te nemen. In het vorige IPCC-rapport uit 2001 werd nog over 'waarschijnlijk' gerept (66 procent zekerheid).

Temperatuur

De klimaatdeskundigen sluiten niet uit dat de temperatuur deze eeuw nog stijgt met zeker 1,1 tot mogelijk 6,4 graden. Een stijging tussen 1,8 en 4 graden tot 2100 is in ieder geval hoogstwaarschijnlijk. In het verslag uit 2001 spraken de wetenschappers de verwachting uit dat de temperatuur met 1,4 tot 5,8 graden zou kunnen toenemen.

De voorspellingen over de stijging van de zeespiegel lagen zes jaar geleden in een marge van 9 tot 88 centimeter. Volgens conceptberekeningen gaan de deskundigen inmiddels uit van een gemiddeld 28 tot 43 centimeter hogere zeespiegel in 2100, zelfs als de hoeveelheid kooldioxide in de atmosfeer wordt gestabiliseerd.

Broeikaseffect

Kooldioxide (CO2) geldt als een van de hoofdoorzaken van het broeikaseffect. In de jongste berekening is de mogelijkheid van een versneld smelten van het ijs op Groenland niet meegenomen, benadrukken wetenschappers.

Aan de nieuwe klimaatverkenning is de afgelopen dagen nog gesleuteld door honderden afgevaardigden van ruim 130 landen op een conferentie van het IPCC in de Franse hoofdstad. Aan de vooravond van de presentatie van het klimaatrapport deden tienduizenden mensen in meerdere Europese landen vijf minuten het licht uit of zij beperkten op een andere manier hun energieverbruik.

(nu.nl)

01-02-2007

'Opwarming van de aarde niet enkel door mens'

AMSTERDAM - De opwarming van de aarde wordt niet enkel veroorzaakt door de mensheid. Dit verklaart emeritus hoogleraar sterrenkunde Kees de Jager tegenover Kennislink.

Volgens De Jager wordt er in de huidige computermodellen over klimaatverandering te weinig rekening gehouden met de toegenomen activiteit van de zon. De verwarming van de aarde gaat volgens de hoogleraar hand in hand samen met steeds sterkere Coronal Mass Ejections (CME).

Schild

Een CME is een geladen wolk, voornamelijk bestaande uit elektronen, protonen, helium en zuurstof, die door de zon wordt afgestoten. Een CME vormt een natuurlijk schild tegen kosmische straling. Die straling is echter verantwoordelijk voor de ontwikkeling van wolken op onze planeet.

Wolken zijn op hun beurt wit en kaatsen energie van de zon terug het heelal in voordat deze de aarde kunnen verwarmen. Sterkere CME's betekenen minder wolken op aarde en dus een hogere temperatuur.

IJstijd

"De grootste CME's die ooit geregistreerd werden traden op in de jaren 2003 en 2005" legt De Jager uit tegenover Kennislink. "Dit besef is nieuw en het onderzoek ernaar staat nog in de kinderschoenen."

Volgens de wetenschapper zal de zonneactiviteit na 2011 sterk dalen. "Wij vermoeden dat er een nieuwe Kleine IJstijd kan komen waarbij de gemiddelde aardtemperatuur met 0,6 graden Celsius daalt."

Poolijs

Uit historische gegevens blijkt dat de invloed van de zon op ons klimaat geen fictief verhaal is. Op het Noordelijk Halfrond was er tussen de Middeleeuwen en begin negentiende eeuw ook al sprake van een 'kleine ijstijd'.

Wetenschappers verklaren dit door de ontdekking van langlevende radioactieve materialen die opgeslagen zitten in het poolijs. De radioactieve deeltjes zouden aantonen dat de zon tijdens de 'kleine ijstijd' bijzonder rustig was.

(nu.nl)

01-02-2007

Zon en klimaat

We weten dat de gemiddelde temperatuur op aarde in de laatste tientallen jaren is toegenomen. De opwarming wordt algemeen toegeschreven aan het broeikaseffect. Maar we horen de laatste jaren stemmen die wijzen naar een ander mogelijk mechanisme. De zon zou ook hebben kunnen bijdragen tot een verhoging van de aardtemperatuur.

Weliswaar was dit geen gelijkmatige toename. Tegen een vrij sterke opwarming in Midden en West-Europa staat een aanzienlijk geringere opwarming in Noord-Amerika. Antarctica is zelfs wat kouder geworden. Maar niettemin: over het geheel genomen nam de atmosferische temperatuur toe. Waar ligt dat aan - broeikaseffect of zonne-invloed?


De zon, compleet met zonnevlekken.

Laten we de zonsactiviteit eens bezien. De totale straling van de zon is ontzagwekkend constant, met een uiterst geringe toename van slechts 0,006 % over een miljoen jaar. Dat zet geen zoden aan de dijk. Maar de zonsvariatie heeft nog andere aspecten, die zich tonen op verschillende wijzen. Zonnevlekken zijn tijdelijke koele gebiedjes op de zon. Ze leven enkele dagen tot enkele weken en het aantal vlekken dat zichtbaar is komt en gaat in een elfjaarlijkse cyclus.
De vlekken zijn omringd door iets helderder en hetere gebieden, de zogenaamde fakkelvelden. Daarvan is de temperatuur ongeveer 4000 graden hoger dan die van het gemiddelde zonsoppervlak. Die velden stralen daarom een versterkte ultraviolette straling uit. Ook de fakkelvelden komen en gaan, met de zonnevlekken.

Van verder belang zijn de Coronale Massa Emissies (CME). Dit zijn enorme uitstotingen van elektrisch en magnetisch geladen gaswolken door de zon, die door de ruimte vliegen met steeds grotere snelheden. Als die wolken in de buurt van de aarde zijn gekomen, hebben ze snelheden verkregen van 500 tot 2500 km per seconde. De gemiddelde energie die uitgestoten wordt bij een CME is vergelijkbaar met 10 miljard Hiroshima-atoombommen; een voor ons onvoorstelbare energie.



Soms ontstaat in een actief gebied een ⤘zonnevlam⤙. De uitbarsting van een zonnevlam duurt slechts enkele minuten. Er komt een heet plasma vrij met een temperatuur van circa 50 miljoen graden.
bron: Prof. dr. Kees de Jager.


Het aantal uitgestoten CME⤙s varieert, min of meer parallel aan het aantal zonnevlekken, en het bedraagt, ruw gemiddeld, ongeveer een duizendtal per jaar. Kunnen deze verschijnselen bijdragen tot een verhoging van de aardtemperatuur? En zo ja, hoe dan?


Geassocieerd met zonnevlammen zijn ⤘Coronale Massa Emissies⤙ (CME⤙s). De gemiddelde energie per CME bedraagt circa tien miljard Hiroshima-bommen. Op de foto de CME van september 2005. Deze behoorde met de CME van oktober en november 2003 tot de sterkste CME⤙s van de laatste vijftig jaar.
bron: Prof. dr. Kees de Jager.

Verhoging van de aardtemperatuur
De verhoogde ultraviolette straling van de fakkelvelden wordt in hoofdzaak geabsorbeerd in de aardse stratosfeer, dat is op enkele tientallen kilometer boven ons hoofd. Als er veel fakkelvelden zijn geeft dat in aanleiding tot aanzienlijke verwarming van die lagen. Maar dat gebeurt ver boven het aardoppervlak. Het kan echter wel tot verwarming in de lage atmosfeer leiden, indien, als gevolg van de verwarming op die grote hoogte, massale circulatiesysteem ontstaan waarbij warmte van boven naar beneden gebracht wordt of het lagere circulatiestelsel verandert.

De CME⤙s veroorzaken geen directe verwarming van de aardatmosfeer. Maar ze schermen de aarde wel af tegen de inslag van de kosmische straling. Kosmische straling bestaat uit zeer energierijke deeltjes, die vrijwel met lichtsnelheid door de ruimte razen en onze aardatmosfeer bombarderen. Bij zo⤙n inslag worden de atomen en moleculen van de aardatmosfeer gesplitst in elektrisch geladen deeltjes. Dit gebeurt langs het pad van het binnendringende deeltje. Deze deeltjes en de elektrisch geladen stofjes kunnen fungeren als kernen voor de vorming van waterdruppeltjes. Zo zou een toename van de instroom van kosmische stralingsdeeltjes aanleiding kunnen geven tot meer bewolking op aarde en op die manier het klimaat beïnvloeden.



De heliosfeer is meer of minder gevuld met gemagnetiseerd zonneplasma. Door magnetische afscherming beïnvloedt de helisofeer de intensiteit van op aarde ontvangen kosmische straling.
bron: Prof. dr. Kees de Jager.
Klik op de afbeelding voor een grotere versie.


We vragen ons nu af wat te maken heeft met de zon. Het antwoord is dat een actieve zon, met veel CME⤙s, zoveel elektrisch en magnetisch geladen gas om de aarde en de andere planeten brengt dat een deel van de uit het heelal afkomstige kosmische straling afgebogen wordt en de aarde niet treft. Een actieve zon geeft zo aanleiding tot minder wolkvorming dan een niet-actieve.



De zon loopt periodiek door spiraalarmen van ons melkwegstelsel. Exploderende sterren produceren daar veel kosmische straling.
bron: Prof. dr. Kees de Jager.


Een boeiend voorbeeld hoe de zon het klimaat kan beïnvloeden wordt geleverd door de Kleine IJstijd. Gedurende de jaren 1650 tot 1700 was de zon verstoken van vlek- en CME-activiteit. Het was toen op aarde uitzonderlijk koud. Daarna is de activiteit van de zon gestaag toegenomen en ruwweg mag men zeggen dat, terwijl de intensiteit van de CME⤙s in de periode tussen 1610 en het midden van de vorige eeuw met een factor zes is toegenomen, de gemiddelde temperatuur van de aardatmosfeer gelijk daarmee opging en toenam met ca. 0,6 graden.



Alle zonsactiviteit verandert steeds en periodiek. Er bestaat een elfjaarlijkse cyclus, met grotere minima ruwweg om de 200 jaren. In de 17e eeuw was de zon niet actief (het zogenoemde Maunder Minimum) en was er sprake van een Kleine IJstijd.
bron: Prof. dr. Kees de Jager.


Men kan zich afvragen of we in de 17e eeuw CME⤙s konden observeren. Het antwoord is: neen, dat kon men toen nog niet. Maar er is een prachtige indirecte manier om terug te kijken. Kosmische stralingsdeeltjes, met hun enorme energie geeft in de aardatmosfeer aanleiding tot kernreacties waarbij ook radioactieve atoomkernen kunnen worden gevormd. Deze atoomkernen blijven lang radioactief. Ze slaan neer op de aarde en kunnen ten slotte opgeslagen worden in aardse sedimenten en in de jaarlijkse gevormde ijslaagjes van Antarctica en Groenland. Hoe actiever de zon is, des te sterker is de afscherming en des te minder van deze radioactieve deeltjes zullen er ontstaan. Door het onderzoek van opeenvolgende grond- of ijslaagjes kan zo het verleden van de zonsactiviteit worden nagegaan tot vele tienduizenden jaren geleden.
Wat blijkt? De zon is de laatste vijftig jaar actiever geweest dan hij in duizenden jaren daarvóór was. Sommige onderzoekers zeggen zelfs: actiever dan in de laatste tienduizend jaar Die activiteit van de laatste jaren ging gelijk op met die van de aardse temperatuur. Is er samenhang?


In geen duizenden jaren was de zon zo actief als gedurende de laatste halve eeuw!
bron: Prof. dr. Kees de Jager.
Klik op de afbeelding voor een grotere versie.


Ik vermoed van wel. Evenals de toename van gas emissie door de zon tussen 1610 en 1960 gepaard ging met een temperatuurtoename op aarde zou dat ook kunnen gelden voor de verdere toename gedurende de laatste vijftig jaren. Maar dan moeten we vaststellen dat het aantal zonnevlekken, dat in de laatste vijftig jaar al zeer hoog was, in die periode niet verder gestegen, terwijl de aardtemperatuur in die periode juist wel toenam. Klopt er nu iets niet? Het voor mij verrassend antwoord is dat in die periode het aantal CME⤙s wel gestaag bleef stijgen, en wel tot nu aan toe. De grootste CME⤙s die ooit geregistreerd werden traden op in de jaren 2003 en 2005.



Erg merkwaardig is dat hoewel het aantal zonnevlekken de laatste jaren afnam, de CME-activiteit wél bleef toenemen.
bron: Prof. dr. Kees de Jager.


Nieuwe kleine ijstijd op komst?
Dit besef is nieuw en het onderzoek van dit nieuwe verschijnsel staat dus nog in zijn kinderschoenen. Onderzoekers in verschillende landen zijn ermee bezig en we verwachten de eerste resultaten over een aantal jaren. Waar we naar zoeken is een goed onderbouwd natuurkundig model, dat verklaart hoe versterkte gasemissie door de zon en de aardtemperatuur met elkaar samenhangen.



Er lijkt een verband te bestaan tussen de gemiddelde temperatuur op het noordelijk halfrond op aarde en de hoeveelheid magnetisch plasma afkomstig van equatoriale gebieden van de zon . In de grafiek zijn gegevens verwerkt van 1610 ⤓ 1960.
bron: Prof. dr. Kees de Jager.


Verscheidene onderzoekers, ook ikzelf in samenwerking met een collega in Argentinië, vragen ons af, hoe het met de zonsactiviteit verder zal gaan. Wij voorspellen dat de zon na omstreeks 2011 zeer sterk in activiteit omlaag zal gaan. Wij vermoeden dat er een nieuw nieuwe Kleine IJstijd kan komen waarbij de gemiddelde aardtemperatuur zal dalen tot ongeveer 0,6o lager dan hij op dit ogenblik is.



Het gemiddeld aantal zonnevlekken nam gestaag toe sinds 1600. Tweehonderd jaar na het grote minimum aan het begin van de 19e eeuw mag worden verwacht dat de zonsactiviteit begin van deze eeuw opnieuw sterk zal afnemen.
bron: Prof. dr. Kees de Jager.

(Kennislink)

02-02-2007

"Situatie is dringender dan gedacht"

De belangrijkste conclusie van het rapport van het klimaatpanel van de Verenigde Naties is dat de dringendheid nog groter is dan we dachten. Dat meldt de milieu-organisatie Bond Beter Leefmilieu (BBL).

"Op dit ogenblik riskeren we een aantal fenomenen te starten die niet te stoppen zijn, indien we de uitstoot van broeikasgassen niet kunnen terugdringen. De effecten zullen oncontroleerbaar worden", zei Bram Claeys, beleidsmedewerker Klimaat en Energie bij BBL.

Zeespiegel
"Zo zullen de ijskappen in Groenland smelten, waardoor de zeespiegel stijgt. Dat heeft ook grote gevolgen voor Vlaanderen", waarschuwde Claeys. "De stijging van de zeespiegel verhoogt het risico op overstromingen bij ons", aldus de beleidsmedewerker van BBL.

Volgens hem zullen hittegolven tijdens de zomer geen uitzondering meer zijn, maar regel. En dat heeft zware gevolgen voor onder andere landbouw en volksgezondheid.

Geen mirakeloplossing
"We kunnen ons niet veroorloven om nog een aantal decennia te wachten op een mirakeloplossing. We moeten de energie-efficiëntie dringend verhogen en ook werk maken van hernieuwbare energie", aldus Claeys die erop wijst dat het hoog tijd wordt om de politieke woorden om te zetten in daden.

Dat is volgens hem een van de belangrijkste taken voor de volgende klimaatconferentie, die eind dit jaar in Bali plaatsvindt. "Het klimaat verandert. Nu is het ook tijd dat de politiek verandert".

Volgens Claeys is het geven van een kostprijs aan CO2 cruciaal in het bereiken van de reductie van broeikasgassen. "Zonder de prijsprikkel zal het moeilijk worden", zei Claeys.

"Het rapport van de VN leert ons dat de mens voor 90 procent de oorzaak is van de klimaatverandering. Het panel heeft ook de effecten van de klimaatverandering onderzocht, en deze bevestigen de voorgaande rapporten", verduidelijkte Claeys. (belga/hln)

(HLN)

20-02-2007

Klimaat wijzigt het snelst in China


China is zelf een belangrijke vervuiler en oorzaak van de klimaatsverandering.

Door de klimaatsverandering warmt China sneller op dan de rest van de wereld. Extreem weer zoals heftige regenval, erge taifoens, grote droogte, zandstormen en woestijnvorming zal nog toenemen, zo heeft het Chinees meteorologisch instituut in een nieuw rapport gewaarschuwd.

Sneller warmer
In de komende decennia zullen de temperaturen nog sneller stijgen dan in de voorbije tien jaar. De voorbije vijftig jaar zijn de temperaturen in China elk decennium steeds met 0,22 graden gestegen, meer dan de stijging in het noordelijk halfrond en wereldwijd. De oorzaak is door Xinhua niet opgegeven. Reeds het Chinese nieuwjaar dat deze week volgens de traditionele Maankalender wordt gevierd, is het warmste sinds het begin van de waarnemingen. Waar de thermometer normaal rond het vriespunt blijft hangen, was het kwik naar een lentetemperatuur van 15 graden gestegen.

Gletsjers smelten
De warmte zal de gletsjers in Noordwest-China tegen het jaar 2050 met zowat 27 procent doen afsmelten, zo waarschuwt het rapport ook. In vergelijking met de gemiddelde temperaturen tussen 1961 en 1990, zullen die tot 2020 tussen de 1,3 en 2,1 graden hoger liggen. Tot midden deze eeuw kan het 2,3 tot 3,3 graden warmer worden, tegen 2100 3,9 tot 6 graden. Sedert 1987 heeft China 19 warme winters op rij beleefd. Pas vanaf 2004-2005 is het normaal koud geweest.

Meer woestijn
De dorre gebieden in het noorden zullen nog toenemen. Immer meer Chinese bodem zal woestijn worden. De droogte zal zandstormen erger doen worden.Tot 2020 zal de neerslag over heel het land met twee tot drie procent, tegen 2050 zelfs met vijf tot zeven procent toenemen. De kansen dat het oosten van het Aziatische land extreme regenval zal kennen zijn vier tot zes keer groter dan in de jaren tachtig of negentig. De zeespiegel zal tegen 2050 met 15 tot 20 centimeter stijgen.
Taifoens zullen veelvuldiger en heviger worden.

Vervuiler
China is niet alleen zelf door klimaatsverandering getroffen, maar is bovenop de industriestaten een van de belangrijkste veroorzakers van de opwarming van onze planeet. Het meest bevolkte land ter wereld is de grootste consument van steenkool en zal wellicht in 2009 reeds de VS voorbijsteken als de grootste uitstoter van het broeikasgas koolstofdioxide (CO2).

Kyoto
Peking heeft wel het protocol van Kyoto ter beperking van de CO2-uitstoot geratificeerd, maar als ontwikkelingsland is het vrijgesteld van begrenzingen. Het land wil zijn energieverbruik tegen 2010 met twintig procent doen zakken. Maar gelijkaardige ambitieuze inperkingsdoelstellingen hebben in het verleden steeds gefaald. (belga)

(HLN)

27-02-2007

Rijke landen veroorzaken broeikaseffect

De rijke landen moeten hun verantwoordelijkheid opnemen voor de opwarming van de aarde, waarvan de gevolgen vooral de arme landen treffen. Daartoe heeft de Groep van 77, die bestaat uit een groot aantal ontwikkelingslanden, vandaag opgeroepen. Hoewel groeiende economieën zoals India en China steeds grotere vervuilers worden, hebben de rijke landen de meeste milieuvervuiling veroorzaakt, zei de Pakistaanse VN-ambassadeur Munir Akram.

Kyoto-verdrag
Akram veroordeelde de 'propagandapoging' die gaande is om de schuld voor de opwarming van de aarde in de schoenen te schuiven van de snelgroeiende economieën van ontwikkelingslanden. De Verenigde Staten, de zwaarste vervuiler ter wereld, weigerden het Kyoto-verdrag, dat oproept tot vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, te tekenen omdat landen als China en India er niet onder vallen.

Afrika draagt slechts 2,6 procent bij aan de wereldwijde milieuvervuiling, zei Akram na overleg in Rome tussen de Groep van 77 en de Voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties. Maar het continent lijdt volgens Akram het meest onder de klimaatveranderingen en woestijnvorming. Het tegenhouden van de ontwikkeling van arme landen is het verkeerde antwoord op het probleem van de klimaatverandering, zei Akram. (novum/hln)

(HLN)

02-03-2007

"Zon is de oorzaak van broeikaseffect"



National Geographic De laatste maanden stapelen de bewijzen zich op dat niet de mens, maar de zon verantwoordelijk is voor de globale stijging van de temperatuur op aarde. Nu is hier opnieuw bewijs voor gevonden op Mars. De poolkappen van deze planeet worden, net als op aarde, ieder jaar kleiner. Toeval of is er sprake van een connectie?

Het krimpen van de Martiaanse poolkappen wordt bevestigd door NASA's Mars Global Surveyor en Mars Odyssey. Deze ruimtesondes houden al enkele jaren de uit koolstofdioxide bestaande ijskappen op de zuidpool van Mars in de gaten. Al drie zomers achter elkaar hebben deze ijskappen qua grootte flink wat terrein verloren.

Habibullo Abdussamatov, hoofd van het Pulkovo observatorium in St. Petersburg, ziet dit dan ook als bewijs dat het broeikaseffect op aarde wordt veroorzaakt door de zon. "Het is overduidelijk dat de zonneactiviteit op langere termijn aan het stijgen is en dat zien we terug op Mars en op onze eigen planeet."

(Astrostart)

13-03-2007

Klimaatsverandering treft bossen wereldwijd



De wereld blijft bossen en wouden verliezen en er is een groeiend bewijs dat aantoont dat het bosbestand nadelig zal beïnvloed worden door de klimaatsverandering ondanks de globale inspanningen om het broeikaseffect te verminderen. Daarvoor waarschuwt de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties, in een rapport.

Teruggang
Volgens het VN-rapport 'Toestand van 's Werelds Bossen 2007' verloor de aarde drie procent van zijn totaal bebost areaal tussen 1990 en 2005, een gemiddelde teruggang van 0,2 procent per jaar. Het nettoverlies daalde sinds 2000 lichtjes dankzij bebossing en natuurlijke uitbreiding van bossen en wouden, maar de ontbossing blijft tegen "een alarmerende snelheid" voortduren met ongeveer 13 miljoen hectare per jaar, aldus het rapport.

De wereld telt nu 4 miljard hectare bos, dat zowat 30 procent van het landoppervlak bedekt. Terwijl illegale houtkap, conflicten en armoede enkele van de grootste gevaren inhouden, "is er een groeiend bewijs dat bossen diepgaand door de klimaatsverandering zullen getroffen worden".

Bosbranden
"Het aantal bosbranden kan in hevigheid toenemen indien het globaal klimaat warmer en variabeler blijft worden", zegt het rapport. "Nadat het van kracht werd in februari 2005 is de uitvoering van het Kyoto-protocol en zijn mechanismen stilaan terrein aan het winnen, maar er is weinig impact op de bossector", voegt het eraan toe. Andere bedreigingen die door de globale opwarming worden veroorzaakt zijn ongedierte en ziektes. Het rapport verwijst hierbij naar de recente plaag van de pijnboomkever (Dendroctonus ponderosae) in British Columbia door de "historisch hoge temperaturen" in Canada.

Het eindbesluit van het rapport is dat er overal progressie wordt gemaakt, maar zeer onregelmatig. Terwijl Europa dichtbij een vol te houden bosbeleid staat, blijven Latijns-Amerika en Afrika hun bossen en wouden verliezen tegen een zorgwekkende snelheid. (dpa)

(HLN)

02-04-2007

'Klimaatverandering funest'

BRUSSEL - Als klimaatverandering geen halt wordt toegeroepen, wordt zeker een vijfde van de dier- en plantsoorten met uitsterven bedreigd. Dit staat in het tweede VN-klimaatrapport dat eind deze week uitkomt. De gezondheid van miljoenen mensen loopt gevaar.

Sinds maandag zijn in Brussel wetenschappers en regeringsfunctionarissen bijeen om de laatste puntjes op de i te zetten voor dit rapport. Het is het tweede in een reeks van vier.

Onlangs kwam het eerste VN-rapport uit dat harder dan ooit de invloed van de mens op de opwarming van de aarde beschreef.

De mens kan ook slachtoffer worden, maar dan gaat het vooral om bewoners van de armste regio's, en dan in het bijzonder kinderen. Hitte, smog en ondervoeding zijn de boosdoeners.

Zeespiegel

Ook de woestijn zal verder oprukken en het risico op hongersnood groeit. Neerslag neemt toe en vooral kustgebieden hebben daar last van. "Honderden miljoenen mensen worden door de stijging van de zeespiegel door overstromingen bedreigd", staat te lezen in de ontwerptekst.

Alleen al in Europa zijn dat er jaarlijks 2,5 miljoen mensen extra tot 2080.

Afspraken

De bijeenkomst in Brussel begon met een appèl van de EU-milieucommissaris Stavros Dimas aan de wereld om één lijn te trekken. Die boodschap was vooral voor de Verenigde Staten bedoeld, die bindende klimaatafspraken schuwen. Anders zullen landen als China en India niet willen meedoen.

Kyoto

De EU wil het goede voorbeeld geven, maar de VS en ook Australië maken het volgens Dimas moeilijk door te weigeren de Kyoto-afspraken te bekrachtigen. 'Kyoto' verplicht industrielanden tot reductie van de uitstoot van CO2, het belangrijkste broeikasgas.

"Impopulaire maatregelen kunnen we niet meer vermijden", peperde de Belgische premier, Guy Verhofstadt, politici in. Maar ook de consument zal zijn gedrag moeten veranderen.

Afrika

Organisaties als Milieudefensie en Greenpeace willen dat het Westen ontwikkelingslanden en met name de Afrikaanse helpen via investeringen bij het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering.

Afrika zou meer moeten profiteren van Kyoto-instrumenten, die nu voor driekwart ingezet worden in China, Brazilië en India, aldus Donald Pols van Milieudefensie.

(nu.nl)

06-04-2007

Klimaatverandering zal Nederland tientallen miljarden kosten

Nederland zal de komende vijftien jaar tientallen miljarden euro moeten investeren om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen. Het kost alleen al zeker 26 miljard euro om het water in de rivieren meer ruimte te geven. Voor de constructie van klimaatbestendige gebouwen zal 23 miljard moeten worden uitgetrokken.

Dat heeft Ekko van Ierland, hoogleraar milieueconomie aan Wageningen Universiteit en Researchcentrum, becijferd. Van Ierland, die zich baseert op klimaatscenario's van het KNMI, zei dat in Den Haag naar aanleiding van het IPCC-rapport dat in Brussel is verschenen.

Rijn en IJssel omleggen
Omdat rivieren hun grotere hoeveelheid water niet kwijt kunnen, zijn omleggingen en bypasses van Rijn en IJssel noodzakelijk, bepleit Van Ierland. Woningen en kantoren moeten zodanig worden gebouwd dat ze in de winter makkelijker te verwarmen zijn en in de zomer koel blijven.

Aanpassen riolen
Verder voorziet Van Ierland bij een temperatuurverhoging van 1 graad tot 2020 extra kosten voor de ecologische hoofdstructuur en aanpassingen aan het rioleringstelsel. De hoogleraar rekende voor dat de kosten tenminste 63 miljard zullen bedragen. Na 2020 zullen opnieuw aanpassingen nodig zijn. Volgens de Amsterdamse hoogleraar Frans Berkhout, directeur van het Instituut voor Milieuvraagstukken van de Vrije Universiteit, zijn er nog niet elders in de wereld dergelijke schattingen gemaakt.

Droge en hete zomers
In het IPCC-rapport worden de gevolgen voor Nederland niet expliciet genoemd. Deskundigen menen echter dat Nederland zich moet voorbereiden op voor onze begrippen droge en hete zomers, zoals die van 2003 en 2006. "In 2050 zal de zomer van 2003 als gemiddeld gelden", voorspelde de Wageningse hoogleraar Pavel Kabat, die meeschreef aan het rapport. In die zomer braken er bij Wilnis dijken door, was er door de lage waterstand nauwelijks scheepvaart mogelijk en stierven - zoals Berkhout stelde - in Europa 35.000 mensen aan hittestress.

Zeker is wel dat de zoetwatervoorziening voor landbouw en glastuinbouw, maar ook het gebruik van oppervlaktewater als koelwater in de energiesector in de toekomst regelmatig in ernstige problemen zal komen. De zeespiegelstijging leidt tot een toename van verzilting van de landbouw- en natuurgebieden in de kuststreek. Klimaatverandering heeft nog deels onbekende gevolgen voor de natuur en de landbouw: het komen en verdwijnen van soorten planten en dieren gaat niet alleen door, maar dat proces versnelt zich ook nog eens en laat zich moeilijk voorspellen.

Rik Leemans, Wagenings hoogleraar milieu systeemanalyse, is bezorgd over de bedreiging van de biodiversiteit. Mogelijk een kwart van de planten en dieren die we nu kennen zal op termijn verdwijnen. Toch ziet hij een lichtpuntje: de klimaatverandering is goed voor de jonge bossen. Die groeien harder dan ooit en nemen veel koolstofdioxide, een van de grote boosdoeners in de klimaatverandering, op. (belga/hln)

(HLN)

05-04-2007

Wonderen van de natuur lijden onder opwarming



Van de Amazone tot de Himalaya, de tien wereldwonderen van de natuur lijden onder de opwarming van de aardea, aldus het WWF. Als het klimaat blijft opwarmen aan de huidige snelheid, zullen ze verdwijnen.

Het WWF publiceert aan de vooravond van het eindrapport van de tweede werkgroep van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), de studie 'Saving the world's natural wonders from climate change'.

In het rapport vertelt de internationale natuurbehoudsorganisatie hoe de verwoestende gevolgen van de opwarming van de aarde nu al schade aan de grootste natuurwonderen ter wereld toebrengen. Het beschrijft ook hoe WWF in die tien regio's werkt aan verdedigingsstrategieën om de schadelijke gevolgen af te weren. (belga/hln)

(HLN)

06-04-2007

'Meeste Oostenrijkse gletsjers eind deze eeuw verdwenen'

AMSTERDAM - De meeste Oostenrijkse gletsjers zijn aan het einde van deze eeuw verdwenen. Dat staat in een vrijdag verschenen rapport van de milieuorganisatie Oostenrijkse Alpen Associatie.

De Oostenrijkse gletsjers krimpen gemiddeld met 10 tot 15 meter per jaar. Dat is twee keer zo snel als tien jaar geleden. Als het ijs op het huidige tempo blijven smelten, zijn de meeste van de 925 gletsjers nog deze eeuw verdwenen.

(nu.nl)

27-04-2007

Klimaatverandering in het zonnestelsel



De aarde bevindt zich tussen twee werelden die elk een klimatologische catastrofe hebben meegemaakt. Om meer inzicht te krijgen in de effecten van klimaatverandering op aarde, is het zinvol om te bekijken wat er nu precies bij onze zusterplaneten gebeurt is. Beide zijn van oorsprong vermoedelijk zeer aards geweest, compleet met oceanen. Venus is nu echter een heet hellevuur, terwijl Mars stijfbevroren is. Wat is hier de oorzaak van?


Het contrast: boven Venus, midden Aarde, onder Mars.

Het modelleren van het aardse klimaat om diens toekomst te voorspellen is van groots belang, zeker om te bepalen hoe groot de menselijke invloed erop is. Nu de geaccepteerde mening is dat de mens de hoofdverantwoordelijke is, leveren Venus en Mars ons een voorbeeld van hoe een worst case scenario kan verlopen. Voor het publiek is het net alsof klimaatvoorspellingen met een glazen bol zijn gedaan, maar in werkelijkheid zijn het complexe wiskundige vergelijkingen. Het bestuderen van onze buurplaneten kan ons helpen deze vergelijkingen nog betrouwbaarder te maken.



De atmosfeer van Venus is veel dikker dan die van de aarde, maar huidige klimaatmodellen zijn verrassend goed in staat Venus' huidige atmoferische structuur te verklaren. Nu willen planetaire wetenschappers de klok terugdraaien en begrijpen hoe en waarom Venus veranderd is van een tweeling-aarde tot een hels inferno.

De wetenschappers geloven dat de planeet een uit de hand gelopen broeikaseffect heeft meegemaakt, als gevolg van de zon. De is nu 30% helderder dan bij haar ontstaan en daardoor zijn de oceanen op Venus langzaam verdampt. Nu is waterdamp zelf een krachtig broeikasgas, zodat Venus in een positieve versterkingslus terecht is gekomen. De aarde zou hetzelfde lot kunnen wachten, maar wetenschappers hebben geen idee of we ook daadwerkelijk dit risico lopen. Met gegevens van Venus Express hoopt men meer antwoorden op deze vragen te kunnen verschaffen.



Het begrijpen van het klimaat op Mars is even belangrijk. De planeet is veel kleiner dan de aarde en is daardoor sneller afgekoeld. Hierdoor is het magnetisch veld verdwenen en is het grootste deel van de atmosfeer van de Rode Planeet de ruimte in verdwenen. Omdat ook de Martiaanse vulkanen zijn gaan zwijgen, is dit verlies na verloop van tijd niet meer aangevuld. Hoewel dit scenario wat minder waarschijnlijk is voor onze aarde, is het resultaat net zo verwoestend.

Zo blijkt dat wanneer planetaire wetenschappers praten over het verkennen van andere werelden, ze ook hun kennis van onze eigen aarde vergroten.

(Astrostart)

03-05-2007

'VS grootste boosdoener in klimaatsverandering'

BANGKOK - De Verenigde Staten zijn als belangrijkste producent van broeikasgassen ter wereld de 'grootste boosdoener' in de klimaatsverandering.

Met die woorden riep het Wereld Natuur Fonds (WNF) Washington donderdag op om snel actie te nemen om de opwarming van de aarde tegen te gaan.

Leidende rol

Volgens het WNF negeren de Amerikanen de wetenschappelijke bevindingen over de veranderingen van het klimaat. Desondanks zouden de VS een leidende rol moeten spelen in de strijd voor een beter milieu.

De milieuorganisatie deed de oproep in de marge van de VN-Klimaatconferentie in Bangkok.

(c) ANP

(nu.nl)

05-05-2007

Bellen met gsm warmt aarde op

Mobiel bellen draagt bij aan de opwarming van de aarde en daarmee aan klimaatveranderingen. Dat heeft een groep van vijftig wetenschappers vastgesteld tijdens een conferentie in het Zuid-Amerikaanse Colombia. Ze riepen op tot een bewuster gebruik van de gsm.

De schade van mobiel bellen ligt volgens de vorsers niet alleen in de stroom die nodig is voor de batterijen, maar vooral in de energie die vrijkomt door het gebruik van radiofrequenties. Een telefoontje is geen probleem, maar miljarden gesprekken en sms'jes in de wereld elke dag vormen wel een probleem, vinden ze. (hln/anp)

(HLN)

13-05-2007

Miljard migranten tegen 2050 door opwarming Aarde



Minstens een miljard mensen zullen tegen 2050 migreren door de opwarming van de Aarde, die de huidige conflicten en natuurrampen op de spits zal drijven en er nieuwe zal creëren. Dat blijkt uit een rapport van een Britse humanitaire organisatie. In het rapport 'Mensenzee: de echte migratiecrisis' waarschuwt de Britse niet-gouvernementele organisatie Christian Aid onomwonden voor de snelheid waarmee de bevolking zich in de 21ste eeuw verplaatst. "Het aantal mensen dat zijn huizen heeft verlaten omwille van conflicten, natuurrampen en grote projecten, is nu al verbazingwekkend gestegen (163 miljoen volgens schattingen van de organisatie)", luidt het in het rapport.

"In de toekomst zullen de klimaatsveranderingen dat aantal nog optrekken", schrijft de organisatie, die de internationale gemeenschap oproept tot "dringende actie" en "sterke preventiemaatregelen". Christian Aid vermoedt dat aan het huidige tempo "een miljard mensen extra tegen 2050 gedwongen zullen zijn alles achter te laten". "De gedwongen migratie zal het grootst zijn in arme landen en ontwikkelingslanden." Christian Aid, dat opgericht werd om slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te helpen, publiceert dit rapport naar aanleiding van zijn jaarlijkse actie in Groot-Brittannië. De organisatie hoopt dit jaar ruim 23 miljoen euro op te halen. (afp/hln)

(HLN)

18-05-2007

"Geen excuus negeren opwarming aarde"

Regeringen hebben geen excuus meer om niet te handelen als het gaat om de veranderingen van het klimaat. Dit zei de Nederlandse voorzitter van een conventie van de Verenigde Naties over klimaatsverandering, Yvo de Boer, vrijdag in Bonn.

Er moet daadkrachtig worden opgetreden om een wereldwijde catastrofe te voorkomen. De Boer beklemtoonde dat de techniek voorhanden is om de uitstoot van broeikasgassen te laten afnemen.

Hij zat in Bonn een conferentie voor van naar schatting 1800 deskundigen uit heel de wereld. Zij spraken onder meer over het laatste VN-rapport over klimaatsverandering dat 4 mei in Bangkok werd gepubliceerd.

De volgende VN-klimaatconferentie is op Bali waar de basis moet worden gelegd voor wereldwijde afspraken. Die moeten de oude uit het Protocol van Kyoto in 2012 gaan vervangen. Grote vervuilers zoals de VS, China en India zouden ook mee moeten gaan doen. (anp/hln)

(HLN)

19-06-2007

"Beschaving in gevaar door opwarming van de Aarde"



Wetenschappers waarschuwen opnieuw voor de catastrofale gevolgen van de opwarming.Zes eminente Amerikaanse wetenschappers hebben er in allerminst droge bewoordingen voor gewaarschuwd dat onze beschaving zelf in gevaar is door de klimaatsverandering en dat er intense inspanningen moeten komen om de uitstoot van broeikasgassen in te dijken, zo heeft de Britse kwaliteitskrant The Independent op gezag van een wetenschappelijk vakblad en een e-mail van de leider van het wetenschapsteam, James Hansen, bericht.

Planeet in gevaar
Onder leiding van Hansen, directeur van het Goddard Ruimtevaartcentrum van de NASA, beschrijven de auteurs in een door "peers" nagelezen en emotie niet schuwend paper van 29 bladzijden in het vakblad Philosophical Transactions of the Royal Society A gedetailleerd waarom de mensheid zich niet langer kan permitteren de "ergste bedreiging van klimaatsverandering" aan zich te laten voorbijgaan. Zij zeggen dat onze planeet in "imminent gevaar" is en dat niets anders dan een "planetaire redding" onze Aarde kan redden van het "milieucataclysme van gevaarlijke klimaatsverandering", waarbij de mens en andere species in "groot gevaar komen".

Sterke stijging zeeniveau
Het zestal heeft ook impliciete kritiek op het rapport van het VN-panel waarin stond dat het zeeniveau met zowat 40 cm dreigt te stijgen. Hansen en co praten over "meerdere meters" tegen 2100, op grond wat er gaat gebeuren met ijs op Antartica en Groenland als er niet ingrijpend wordt opgetreden tegen de uitstoot door de mens van CO2 en andere broeikasgassen.

Brandstoffen
De mensheid kan zich niet langer veroorloven de ondergrondse reserves aan fossiele brandstoffen op te branden, zo waarschuwt de paper. "Indien dit zou gebeuren, garandeert dit dramatische klimaatsverandering, leidend tot een andere planeet dan degene waarop de beschaving zich heeft ontwikkeld en voor wie uitgebreide fysieke infrastructuur is uitgebouwd", zo citeerde The Independent. (belga/hln)

(HLN)

02-07-2007

Na de broeikas komt de ijstijd

Klimaatverandering: de aarde warmt op door de mens. Extra kooldioxide in de atmosfeer stuwt de gemiddelde temperatuur op. Het is niet de eerste keer dat de aarde zo warm is, blijkt uit onderzoek. Ooit zwommen er nijlpaarden in de warme Rijn - en gleden er gletschers over ons land.

'Groeten van de warme wadden,' luidt de elektronische kaart die je kunt versturen vanaf de website van de Waddenvereniging. Op de kaart is de bekende vuurtoren van Texel afgebeeld, met op de voorgrond een enorme, zuidelijk ogende palmboom. 'Schaatsers vragen zich af of ze ooit nog zullen mee doen aan een Elfstedentocht,' legt de vereniging uit. 'Zonaanbidders dromen van een tropisch klimaat en snorkelen voor de kust van de Waddeneilanden. Natuurliefhebbers vrezen dat de platen, slikken en kwelders van de Waddenzee zullen verdrinken in een steeds dieper wordende zee. En de kustbewoners vrezen de stormen, golven en zeespiegelstijging.'


Zonsondergang aan de toekomstige Texelse rivièra.
bron: Carl Koppeschaar.

Bang voor het broeikaseffect? We zouden niet zonder kunnen! Door dit natuurlijke mechanisme houdt de dampkring de overdag ingestraalde zonnewarmte vast. Gebeurde dat niet, dan zou de gemiddelde temperatuur maar liefst 33 0C lager liggen. Achttien graden onder het vriespunt: brrr! Zonder broeikaseffect is het op aarde onleefbaar.

De rol van CO2
Zonne-energie bereikt de aarde voor een groot deel in de vorm van zichtbaar licht. Het bestaat dan uit kortgolvige straling. Als dit licht de aarde bereikt wordt het omgezet in warmte-energie. Deze warmtestraling noemt men ook wel infrarode straling.
Gasmoleculen als water, ozon en kooldioxide nemen de warmtestraling tijdelijk op. Later wordt deze energie opnieuw in alle richtingen uitgestraald, en dus ook weer richting aarde. Een deel van de zonne-energie blijft daarom gevangen in de onderste tien kilometer van de atmosfeer.

Voor het broeikaseffect is de aanwezigheid van kooldioxide (CO2) doorslaggevend. Koolstofdioxide komt in betrekkelijk hoge concentraties voor in de atmosfeer en het heeft een molecuulstructuur die warmte goed absorbeert en weer in alle richtingen uitstraalt. De andere broeikasgassen leveren ook een bijdragen, maar komen in veel kleinere hoeveelheden voor.

Kooldioxide komt vrij bij de verbranding van koolstof. Koolstof zit voornamelijk opgeslagen in hout, plantenresten en fossiele brandstoffen. Ook mens en dier produceren kooldioxide door adem te halen. Omgekeerd wordt CO2 door planten en algen opgenomen.

De bijdrage die planten leveren aan de hoeveelheid koolstof wordt gevormd door het vergaan van de plant (fossiliseren). Het materiaal komt voor zeer lange tijd in de aardbodem en in de oceanen (via plantaardige algen) terecht.

De laatste eeuw is de bijdrage van de mens ook belangrijk geworden. De industrie draait op fossiele brandstoffen en het gebruik van het autoverkeer neemt steeds meer toe.

Versterkt broeikaseffect
In de twintigste eeuw is de gemiddelde temperatuur op aarde met nog eens 0,74 0C gestegen. De laatste vijftig jaar ging dat veel harder. Volgens de VN-klimaatcommissie IPCC is een versterking van het broeikaseffect 'zeer waarschijnlijk' de oorzaak van de temperatuurstijging. Die wordt toegeschreven aan menselijke activiteit. Grote boosdoeners zijn de uitstoot van kooldioxide (CO2) en andere broeikasgassen. Ook de toename van het luchtverkeer. De komende eeuw kan de gemiddelde temperatuur met nog eens 1,1 0C tot 6,4 0C stijgen.


De variatie van de gemiddelde temperatuur op aarde gedurende de laatste 140 jaar en laatste 1000 jaar. In de laatste grafiek is het grijze gebied de onzekerheidsmarge in de afleidingen van de temperatuur in het verleden.
bron: IPCC.

Dé oplossing is het terugdringen van de CO2-uitstoot door energiebesparing en mindering in het verbruik van fossiele brandstoffen. Een welvarend land als Nederland verbruikt per jaar een hoeveelheid fossiele brandstoffen die gelijk is aan 60 miljard ton olie. De industrie verbruikt daar ongeveer 25% als energie en 15% als grondstof. De dienstverlenende sector slokt 20% op en het vervoer 15%. Tot slot verbruikt het huishouden bijna 25%, waarvan een niet onbelangrijk deel door het nodeloos op slaapstand laten staan van televisies en andere apparaten.

Ministeries buitelen over elkaar heen met voorstellen voor maatregelen. Zo moet de gloeilamp vervangen worden door energiezuiniger LED-lampen. Huizen moeten worden geïsoleerd. Een nieuw deltaplan tegen het wassende water is in de maak. Schiphol is beducht voor de toename van westenwind bij een warmer wordend klimaat. Om vertragingen te voorkomen wil de luchthaven een zesde en eventueel een zevende baan. Maar milieubewegingen wijzen er op dat juist het vliegverkeer een van de boosdoeners is bij klimaatverandering. Condenssporen van vliegtuigen vormen in de hoge lucht een deken. Daardoor wordt met name 's nachts en 's winters minder warmte door het aardoppervlak uitgestraald. Een heel duidelijk effect kon worden gemeten na de terroristische aanslagen in New York, toen drie dagen lang het commerciële vliegverkeer boven het Amerikaanse luchtruim was stilgelegd.



Vliegtuigstrepen
Al tien jaar wordt gewaarschuwd tegen de gevolgen van het vliegverkeer voor het klimaat. Weliswaar draagt de luchtvaart nu nog maar voor 3,5 procent bij aan de aardse opwarming, maar ze groeit jaarlijks met vijf procent. Werd in 1992 nog maar 130 miljoen ton brandstof verbruikt, in 2015 loopt dat op tot 300 miljoen ton. En in 2050 is het brandstofverbruik gestegen tot 450 miljoen ton. Over vijftig jaar gaat er dus meer dan drie keer de huidige hoeveelheid broeikasgassen de lucht in. Kooldioxide, waterdamp, stikstof- en zwaveloxiden uit de motoren van vliegtuigen warmen de aarde nog veel verder op.
Klik op de afbeelding voor een grotere versie.


De aarde nú is warmer dan de afgelopen 400 jaar. Dat klinkt angstaanjagend, maar vierhonderd jaar geleden verkeerde de wereld in de zogeheten 'kleine ijstijd'. Tijdens de Middeleeuwen, tussen 900 en 1300, wat het mogelijk zelfs warmer dan nu. Toen de Noren zich omstreeks het jaar 1000 op Groenland vestigden, kon daar vee worden gehouden. Later breidde het poolijs zich zo sterk uit dat de nederzettingen moesten worden opgegeven. Gaan we nog verder terug in de tijd, dan zien we dat warme perioden worden afgewisseld door ijstijden.

Tijdens de laatste grote ijstijd denderden mammoeten en wolharige neushoorns door ons land. Dáárvoor, tijdens de warme, interglaciale periode tussen twee ijstijden, baadden nijlpaarden in de Maas en Rijn. Wie in Limburg en België door het Maasdal reist, kan kalkafzettingen en versteende koralen zien uit een tijd dat ons deel van West-Europa nog onder de zeespiegel lag. En toen Nederland de kust van een ondiepe, warme binnenzee werd, vormden zich door verdamping van het zeewater onze huidige, ondergrondse zoutafzettingen.

IJstijden
Het klimaat kent van nature hitte- en koudegolven. De ijstijden worden gestuurd door variaties in de hoek van de aardas en de baan van de aarde rond de zon. Door deze bewegingen komt de zon in de loop van tienduizenden jaren lager aan de hemel te staan. Daardoor koelt de aarde plaatselijk en groeit het poolijs aan. Pas na duizenden jaren klimt de zon weer hoger aan de hemel. Het ijs smelt en een warmere periode breekt aan.



De periodieke klimaatswijzigingen op lange termijn zijn beschreven door de Servische wiskundige Milutin Milankovitch. Ze worden bepaald door de precessie (de zwenking van de aardas ten opzichte van haar baanvlak), de wijziging van de hoek van de aardas ('obliquity') en de verandering van de excentriciteit van de baan van de aarde om de zon.
Deze factoren veroorzaken een variatie van de zonnestraling. Gedurende de ijstijden is de sterkte van de zonnestralen op hoge breedte een tiende lager dan gedurende een warme interglaciale periode. De voorspelling aan de hand van dit model is dat de zonnestraling zesduizend jaar geleden het sterkst was en over 55000 jaar het zwakst zal zijn.
Verwacht wordt dat de temperatuurverdeling in de toekomstige ijstijd zal lijken op die van 18.000 jaar gelden, toen de laatste ijstijd op zijn hoogtepunt was. De oceanen op hogere breedtegraden waren ongeveer zes garden koeler dan tegenwoordig. In de tropen bedroeg het verschil één à twee graden Celsius.


Koud tot op het bot
'Tienduizend jaar geleden begon de lente,' schrijft de Delftse hoogleraar Salomon Kroonenberg in zijn onlangs bekroonde boek 'De menselijke maat: de aarde over tienduizend jaar'. De glinsterende ijskap die Scandinavië bedekte, smolt letterlijk weg als sneeuw voor de zon. De zeespiegel steeg snel en de Noordzee, die tot dan toe droog lag, liep vol. De poolwoestijn van Noordwest-Europa kleurde groen.
'Inmiddels is het hoogzomer geworden,' stelt Kroonenberg. 'Het klimaat is vrijwel constant, maar toch zijn we bang dat het over een eeuw een graadje warmer is. Over tienduizend jaar wordt het herfst. Dan komen de ijskappen terug en gaat de zeespiegel weer dalen. Canada, Finland, Zweden, Noorwegen en IJsland houden op te bestaan. Alles wat er in die landen staat aan bossen, huizen, bruggen, fabrieken, musea, kerncentrales, dierentuinen, kerken, viaducten, schoorstenen, wordt door de ijskap naar het zuiden gebulldozerd, en de onherkenbaar verworgen resten ervan worden bij elkaar geveegd tot een stinkende stuwwal van vuil puin van Amsterdam tot Moskou.'

Zo ver is het nog lang niet. Maar Kroonenberg wil hiermee aantonen dat we ons nu druk maken over een nog relatief klein effect voor de komende paar eeuwen, terwijl geologisch gezien onherroepelijk een afkoeling van het klimaat gaat plaatsvinden. Zo'n tienduizend jaar na nu kunnen we opnieuw kaarten gaan versturen: 'Koud tot op het bot. Groeten uit ijzig Nederland!'

Tegelijk met de ijstijden varieert ook het CO2-gehalte in de atmosfeer. Oorzaak of gevolg, dat is nog onbekend. Wat wel vaststaat, is dat de huidige concentratie CO2 30% hoger ligt dan voor de industriële revolutie. Ze valt zelfs ver buiten de natuurlijke marge van de afgelopen 420.000 jaar. Het lijkt dus zeer aannemelijk dat die toename een aanzienlijk klimaateffect gaat krijgen.



In de loop der eeuwen is de hoeveelheid kooldioxide in de atmosfeer voortdurend veranderd. De hoeveelheid CO2 in de atmosfeer over een groot tijdsbestek is gemeten aan de hand van boormonsters uit het ijs op Groenland en Antarctica. In het ijs zitten minuscule belletjes prehistorische lucht opgeslagen. Hoe dieper men in het ijs gaat hoe ouder de ijslaag en de luchtbelletjes. In de periode tussen 10.000 en 160.000 jaar geleden steeg en daalde de hoeveelheid atmosferische CO2 af en toe snel. Dit zou een oorzaak kunnen zijn voor het ontstaan van de ijstijden. Waarom de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer daalde en steeg voordat de mens op het toneel verscheen is onbekend. Vermoed wordt dat de hoeveelheid plantaardig plankton in de oceanen hierbij een rol speelt.


Opstoken
In de warme periode na de laatste ijstijd warmer werd, konden we 7000 jaar geleden landbouw gaan bedrijven. Maar we zijn nu zo ver geïndustrialiseerd dat we ons warme periode tussen twee ijstijden zelf opstoken tot een 'super-interglaciaal'.



De meest recente klimaatcyclus. Zo'n 140.000 jaar geleden was Noord-Europa bedekt met een ijskap die zich tot aan de Utrechtse heuvelrug uitstrekte. De zeespiegel lag zo'n 120 meter onder het huidige niveau. Kort daarop eindigde deze ijstijd waarbij de temperaturen opliepen. Daarna volgde een nieuwe ijstijd, die bijna 100.000 jaar duurde. Zo'n 18.000 jaar geleden begon een snelle opwarming naar de warmere periode waarin we nu leven. Op dit moment lijkt de mens een 'super-interglaciaal' op te wekken. Maar we zijn onherroepelijk op weg naar een nieuwe ijstijd.


De aarde is gewend aan warme en koude perioden. Over ongeveer tienduizend jaar komt de volgende ijstijd en zal ook de zeespiegel weer dalen. Voordat het zover is, moeten we nú een manier vinden om de lippen boven water te houden. Watertrappelend bij de Texelse rivièra bijvoorbeeld.

(Kennislink)

28-06-2007

Jaarlijks 77.000 doden in Azië door opwarming van Aarde


Opwarming van de Aarde maakt duizenden slachtoffers in Azië.

In de Aziatische landen rond de Stille Oceaan komen jaarlijks 77.000 mensen om het leven door gezondheidsproblemen als gevolg van de opwarming van de Aarde. Dat zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in de aanloop naar de internationale conferentie over "global warming" in Kuala Lumpur, de hoofdstad van Maleisië.

Ernstige gevolgen opwarming
"We hebben het stadium bereikt dat de opwarming van de aarde ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid. Dit probleem zal de komende decennia nog groter worden als we nu niets ondernemen", zegt Shigeru Omi, regionaal directeur bij de WHO.

Meer muggen
Uit een studie van de VN-organisatie is onder meer gebleken dat er door de opwarming van de aarde muggen zijn in regio's waar die anders niet voorkomen en dat ze het risico op malaria en knokkelkoorts verhogen.

Gevolgen natuur
Op de conferentie van volgende week zullen ook de effecten op de natuur aan bod komen, zoals het risico op minder regen in sommige regio's, wat tot een gebrek aan drinkwater zal leiden, wat dan weer het ontstaan van ziektes in de hand werkt. Miljoenen mensen lopen bovendien het risico honger te lijden als de akkers niet meer bewerkt kunnen worden.

Meer hittegolven en orkanen
Andere zichtbare tekenen van de opwarming van de aarde zijn de stijging van het aantal hittegolven in gematigde klimaatzones en de vele tyfoons, orkanen en overstromingen.

Ministeriële top
De belangrijkste bevindingen van de bijeenkomst in Kuala Lumpur worden gebundeld en overgemaakt op de bijeenkomst van de ministers van Volksgezondheid en Milieu van veertien landen in Zuidoost- en Oost-Azië. Die vindt plaats op 8 en 9 augustus in Bangkok. (belga/hln)

(HLN)

04-07-2007

Sleutelen aan de broeikas

Om klimaatverandering in de hand te houden is energiebesparen alléén niet genoeg. Industrie en energiecentrales blijven altijd CO2 uitstoten. Daarom proberen wetenschappers het broeikasgas uit de atmosfeer te halen en op te bergen. Techneuten met grootheidswaanzin of redders van de maatschappij?

Aardonderzoekster Suzanne Hangx is net terug van een vliegvakantie naar Zuid-Europa. 'Of ik ecovriendelijk heb gevlogen? Nou nee. Ik doe al genoeg voor het milieu!' Met een duurder ecoticket wordt de aanplant van bomen betaald; die slaan tijdens hun leven CO2 op en werken daardoor het broeikaseffect tegen. 'Maar uiteindelijk gaan die bomen dood en rotten ze - daarbij komt weer CO2 vrij', vertelt Hangx. Zij onderzoekt een manier om broeikasgas tot het einde der tijden op te slaan.
De jaarlijkse kooldioxideuitstoot bedraagt 26 miljard ton CO2. Nederland stoot elk jaar 220 miljoen ton uit. Planten en oceanen nemen ongeveer de helft van de uitstoot op, maar de rest blijft in de atmosfeer. Vóór de industriële revolutie was de kooldioxideconcentratie maar 280 CO2-moleculen per miljoen luchtdeeltjes (ppm), maar ondertussen zitten we op 380 ppm: een stijging van 35%. De bovenlimiet om de mondiale temperatuurstijging onder de twee graden te houden is 550 ppm.


Menselijke kooldioxide-uitstoot versterkt het broeikaseffect. Daardoor warmt de aarde langzaam maar zeker op, met nadelige gevolgen voor onze leefomgeving. CO2 afvangen en ondergronds opslaan kan helpen het probleem onder controle te krijgen.

Terug de bodem in
Het CATO-project (CO2 Afvang, Transport en Opslag) onderzoekt de ondergrondse opslag van CO2 uit energiecentrales en industrie. Dat kan in lege aardgas- en olievelden, maar ook in waterhoudende aardlagen en kolenlagen. Daar draagt het gas niet meer bij aan het broeikaseffect. 'In Nederland hebben we ondergronds een opslagcapaciteit van negen miljard ton CO2', vertelt CATO-onderzoekster Hangx: 'genoeg om onze CO2-uitstoot tot 2050 op te slaan'.

Zelf onderzoekt Hangx of er nóg meer kooldioxide in de reservoirs past, in mineraalvorm in plaats van als gas. In het ideale geval kunnen de olie- en gasvelden daardoor tot 20% meer broeikasgas bevatten. 'Opslaan in mineraalvorm werkt alleen als de juiste stoffen aanwezig zijn', legt Hangx uit: 'we hebben veldspaat nodig, want dat bevat magnesium, calcium en ijzer. Als CO2 oplost in het grondwater vormt het met die stoffen carbonaten'. Die mineralen zijn tot in lengte van dagen stabiel. Lang niet al het ingepompte broeikasgas slaat neer als gesteente, weet Hangx: 'je moet dit zien als bonus bovenop de normale opslag'.



Manieren om CO2 ondergronds op te slaan:
(1) in uitgeputte olie- en gasvelden;
(2) inspuiten van kooldioxide perst extra olie en gas uit een veld;
(3) in poreuze waterhoudende aardlagen - (a) onder water (b) aan land;
(4) kooldioxide perst gevangen aardgas uit ondergrondse kolenlaag.
bron: IPCC.


Klimaatknutselen
CO2 in de bodem proppen klinkt al als halve science-fiction, maar het is een van de tammere voorstellen om het broeikaseffect tegen te gaan. De inmiddels overleden oceanograaf John Martin stelde voor CO2 op te slaan in fytoplankton in de oceanen. Die minuscule drijvende plantjes halen CO2 uit de atmosfeer. Als ze sterven zakken ze met het opgenomen broeikasgas naar de oceaanbodem. Plankton heeft ijzer nodig om te groeien en er zijn ijzerarme watermassa's in de oceaan waar maar weinig plankton leeft. Martin stelde voor daar ijzerstof te strooien om meer plankton te laten groeien dat kooldioxide opslaat.

Hoeveel CO2 de gedwongen planktonbloei uit de atmosfeer haalt is onzeker. In Nature van 21 juni bewees dr. Andrew Yool dat er veel minder fytoplankton naar de zeebodem zakt dan altijd gedacht. Dood plankton wordt namelijk óók gerecycled in het oppervlaktewater; daarbij komt opgenomen CO2 weer vrij.


Spontane plankton-explosie in de Golf van Biskaje, opgenomen met aardobservatiesattelliet Envisat.
bron: ESA.

Breukgevaar
Ook CO2-injectie in de bodem heeft zijn risico's. Als de nieuwe CO2-mineralen het reservoir of de stevige deklaag erboven aantasten, kunnen breuken ontstaan. Dan komt het opgesloten kooldioxide weer vrij. Hangx en collega's onderzoeken samen met bodemmodellen van Shell hoe CO2 het veiligst is op te slaan.
Ondergrondse CO2-opslag is al realiteit: Noorwegen pompt al tien jaar kooldioxide in de bodem naast het onderzeese Sleipnir-gasveld. Door de extra gasdruk komt er meer aardgas naar boven. Het klimaatvoordeel is, dat het Sleipnir-veld zo zijn eigen kooldioxide-uitstoot compenseert. Vanaf 2040 is het Nederlandse aardgasveld bij Slochteren leeggepompt en beschikbaar voor CO2-opslag.

'Het is en blijft dure techniek', vertelt Hangx: 'vooral het CO2 van andere afvalgassen scheiden kost bergen geld. Maar het is echt nodig: met energiebesparing alléén houd je klimaatverandering niet tegen. En ik wil toch echt dat mijn kinderen en hun kinderen nog prettig kunnen leven.'

(Kennislink)

23-07-2007

Mens beïnvloedt regenval



De mens heeft in de twintigste eeuw een invloed gehad op de wereldwijde regenval. Dat blijkt uit een computeranalyse van Canadese onderzoekers. De teweeggebrachte verandering in de neerslagverdeling heeft mogelijk al een invloed gehad op ons ecosysteem, op de landbouw en op de menselijke gezondheid, zo schrijven de wetenschappers van Environment Canada in het Britse vakblad Nature. Dit zou vooral het geval zijn in de Afrikaanse Sahel.

Broeikasgas
De wetenschappers vergeleken verschillende klimaatsimulaties met gegevens over veranderingen in de neerslagverdeling die het Global Historical Climatology Network van 1925 tot 1999 bijhield. Simulaties waarin enkel natuurlijke processen in rekening werden gebracht, leverden andere resulaten op dan de data uit de gegevensbank. Enkel die simulaties die ook rekening hielden met de uitstoot van broeikasgassen, leverden resultaten op die overeenstemden met de gegevens.

Meer regen
Onder invloed van menselijke activiteit viel er in de vorige eeuw duidelijk meer regen in het midden van het noordelijk halfrond, schrijven de onderzoekers. Ook in de tropische en subtropische gebieden van het zuidelijk halfrond (breedtegraad 0 tot 30) regent het meer dan in het begin van de twintigste eeuw. In de overeenstemmende gebieden van het noordelijke halfrond is het dan weer droger.

Nieuw
Het is de eerste keer dat een studie aantoont dat de mens met zijn industriële activiteit niet alleen de temperatuurstijgingen veroorzaakt, maar ook de globale neerslagverdeling verandert. (belga/hln)

(HLN)

24-07-2007

Watertekort dreigt voor China door klimaatverandering

De globale opwarming laat de Chinese gletsjers sneller smelten dan tot nog toe werd gedacht. Op lange termijn dreigt daardoor een tekort aan water voor miljoenen mensen, waarschuwt een onderzoek van de Chinese academie voor wetenschappen. De vermindering van smeltwater bedreigt de watervoorziening voor grote stromen zoals de Jantsekiang (Yangzijiang), Mekong, Huanghe (Gele Rivier), Indus en Ganges.

"De gletsjers zijn het afgelopen decennium steeds sneller gekrompen", zei wetenschapper Liu Shiyin. "Terwijl op dit ogenblik door het versneld smeltproces meer water in de stromen vloeit, zal het gletsjerwater op lange termijn afnemen".

Bijzonder snel smelt het gletsjerijs op de berg Anemaqen op het Qinghai-Tibet Plateau aan de oorsprong van de Gele Rivier, waarvan de 130 miljoen Chinezen aan de benedenloop afhankelijk zijn. De ijsvlakte is in vier decennia met 17 procent geslonken. Op de Mount Everest en gebieden in het midden en het noordelijke deel van de Himalaya zijn de gletjsers met 9 procent gekrompen. In het westen van het hooggebergte, dat voor de bevoorrading van de Yangtse, Mekong, Indus en Ganges zorgt, bedraagt de achteruitgang 8 procent. (belga/hln)

(HLN)

25-07-2007

Klimaatverandering en regenval

Hoosbuien in Nederland, extreme wateroverlast in Engeland: toeval of trend? Volgens computermodellen krijgen landen op onze breedtegraad extra neerslag te verwerken door klimaatverandering. Lagere breedtegraden zouden juist droger worden. Een internationale onderzoeksgroep presenteert in het prestigieuze blad Nature neerslagmetingen die computermodellen goeddeels bevestigen. De toekomst is nat.

Met de opwarming van het klimaat neemt de hoeveelheid zeewater die verdampt toe. En wat omhoog gaat moet ook weer omlaag. Dat betekent dat de hoeveelheid neerslag ook moet toenemen. Een belangrijke kwestie daarbij is: neemt de regen overal in gelijke mate en geleidelijk toe, of is het effect van klimaatverandering op de neerslag bijvoorbeeld van plaats tot plaats verschillend?


Regenachtige zomer: op 22 juli regende het in het hele land.
bron: buienradar.nl

De modellen die gemaakt zijn om de effecten van klimaatverandering na te gaan voorspellen het laatste. Op basis van die modellen mag worden verwacht dat de regenval vooral toeneemt in gebieden die niet ver van de kust liggen. Engeland en Nederland vallen in deze categorie. Verder laten de modelberekeningen zien dat de kans op extreem weer, inclusief extreme regenval toeneemt. En tenslotte voorspellen de modellen dat al naar gelang de breedtegraad bepaalde gebieden natter en andere droger kunnen worden.


Zandzakken moeten de schade van een overstroming in Engeland beperken.
bron: Staffordshire Moorlands.

Breedtegraden
Tussen de 40 en 70 graden Noorderbreedte (waar Nederland en Engeland zich bevinden) wordt een gemiddelde toename van de neerslag verwacht, maar tussen 0 en 30 graden Noorderbreedte (bijvoorbeeld in Noord Afrika) juist minder regen. Deze voorspelling is aan de hand van neerslagmetingen getest door een groep onderzoekers uit de Verenigde Staten, Canada, Engeland en Japan.

Voor het gebied tussen 40 en 70 graden Noorderbreedte werd door de onderzoekers een toename van de neerslag gevonden met ongeveer 46 millimeter over de periode 1925-1999. En de onderzoekers berekenen dat van deze toename waarschijnlijk 50-85% op rekening komt van door de mens veroorzaakte klimaatverandering. De toename van de neerslag is groter dan veel gebruikte klimaatmodellen gemiddeld voorspellen. Ook de vermindering van neerslag in de noordelijke tropen en subtropen (tussen 0 en 30 graden Noorderbreedte) is in de meetcijfers te zien. De zuidelijke tropen en subtropen blijken natter geworden.



De jaarlijkse neerslagsom in De Bilt is de afgelopen honderd jaar gestegen van 767 naar 890 mm. De toename bedraagt 14% en is statistisch significant.
bron: MNP.


Een einde aan de opwarming van het klimaat is nog niet in zicht. Gegeven de geografische ligging betekent dat waarschijnlijk in landen als Engeland en Nederland gerekend moet worden met een verdere stijging van de hoeveelheid neerslag die gemiddeld per jaar valt. Ook is waarschijnlijk dat de kans op extreme regen verder toeneemt.
X. Zhang e.a.: Detection of human influence on twentieth-century precipitation trends, Nature 2007

(Kennislink)

01-08-2007

'CO2 niet grote boosdoener bij opwarming aarde'

De uitstoot van koolstofdioxide speelt een kleine rol bij het broeikaseffect en daarmee gepaard gaande temperatuurstijgingen en klimaatveranderingen. Dat stellen Belgische meteorologen.


Natuurlijke waterdamp is voor 75 procent verantwoordelijk voor klimaatverandering

Wetenschappers van het Belgisch Meteorologisch Instituut KMI werken aan een groot onderzoek, waarvan de resultaten aan het einde van de zomer worden gepubliceerd.

Volgens KMI-klimatoloog Luc Debontridder heeft de uitstoot van CO2 wel invloed op het klimaat. ‘Alleen kan het onmogelijk de doorslaggevende rol zijn die er nu van wordt gemaakt,’ zegt Debontridder in de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws.

Al Gore
Natuurlijke waterdamp is volgens de Belgen het belangrijkste broeikasgas waardoor klimaatverandering optreedt. ‘Dat is verantwoordelijk voor ruim 75 procent van het broeikaseffect. Maar door de film van Al Gore wordt alles eenzijdig aan CO2 toegeschreven.’

Het KMI legt uit dat de reeks warme winters van de laatste jaren gewoon past in de normale Noord-Atlantische schommeling (het verschil tussen het hogedrukgebied van de Azoren en het lagedrukgebied ter hoogte van IJsland en Groenland).

‘Dat heeft nu echt eens niets met CO2 te maken.’

Door Saïna van Breda

(Elsevier)

02-08-2007

Het Einde Is Droog!

Het water van de rivier de Amazone zakt, deze zomer nog sneller dan de vorige, die al ongekend droog was. In de Braziliaanse deelstaat Acre kon je van de ene oever naar de andere lopen...

Bekijk het Amazonegebied van boven, en het regenwoud lijkt voor eeuwig. Een oceaan van groen, veel te groot voor plotselinge verandering. Nog niet zo lang geleden zou bijna elke wetenschapper die eerste indruk hebben bevestigd. Het regenwoud stond bekend als een van 's werelds meest stabiele ecosystemen.

Nu niet meer. Ruwweg een vijfde van het bos is kaal gekapt, onder andere om plaats te maken voor sojabonen, in Europa gebruikt als kippenvoer. Nog eens een vijfde is zwaar beschadigd door de houtindustrie, zodat de zon ruimte krijgt om de bodem uit te drogen. In totaal is circa 40 procent van het gebied geen regenwoud meer. Daarmee nadert het Amazonegebied een kantelpunt.

Regenwoud verdampt een geweldige hoeveelheid water. Daardoor ontstaat een lagedrukgebied, de motor achter de noordoostelijke passaatwind, die meer natte lucht brengt en zorgt voor de geweldige hoeveelheid regen die het bos in stand houdt.

Minder bos betekent minder regen. Droge periodes gaan langer duren. Onderzoekers experimenteren sinds 2002 met een kunstmatig droog gehouden stukje regenwoud. Zo ontdekten ze dat het bos slechts twee droge jaren kan verdragen. Als de huidige droogte tot eind komend jaar doorzet, zeggen ze, dan sterft het bos. Voorgoed.

Dan verandert het regenwoud in een droge savanne, mogelijk zelfs in een woestijn. De gevolgen voor het klimaat zullen wereldwijd worden gevoeld. Want uit het stervende regenwoud zal 90 miljard ton koolstof vrijkomen, genoeg om het broeikaseffect met 50 procent te versterken. Bovendien zou de droogte zich uitbreiden naar het noordelijk halfrond, en zorgen voor een enorme voedselschaarste.

De dood van de regenwouden in het Amazonegebied zou het einde betekenen voor de wereld zoals we die kennen. -SB

(Bron: The New Zealand Herald)

(Kijk)