Het Grote Klimaatverandering Topic

Iedereen merkt dat het klimaat aan het veranderen is maar over hoe en wat verschillen nog steeds veel meningen....Wordt klimaatsverandering veroorzaakt door de mens? Of is het een onvermijdelijk natuurlijk proces, maar door de mens verergerd? Of is het menselijk 'aandeel' aan de klimaatsverandering niet eens noemenswaardig? Is het een bedreiging voor de beschaving of valt het allemaal reuze mee?

29-07-2010

Het is toch echt warmer

Klimaatverandering staat ‘onomstotelijk’ vast, concluderen Amerikaanse en Britse wetenschappers in een nieuw grootschalig onderzoek.

Het wordt onomstotelijk steeds warmer en daar heeft de mens duidelijk de hand in. De eerste helft van 2010 is zelfs de warmste uit de geschiedenis. Met deze conclusies gebaseerd op groot nieuw onderzoek wakkeren internationale wetenschappers het debat over klimaatverandering weer aan, voor het eerst sinds de controverse die ‘climategate’ is gaan heten.

Het onderzoek, geleid door de US National Oceans and Atmospheric Administration, richt zich op elf verschillende klimaatindicatoren. Elk van die indicatoren wijst volgens het onderzoek op opwarming.

Het gaat onder meer om een stijging van temperatuur boven land, temperatuur van de zeeoppervlakte en het niveau van de zeespiegel. Arctisch zee-ijs en gletsjers namen af in omvang door de bovengemiddelde temperatuurstijging. Vooral de samenhang die de data vertonen, heeft geleid tot de stevige conclusies.

Affaire

Het was een tijdje stil aan het wetenschappelijke front. Nadat e-mails van de Universiteit van East Anglia uitlekten, die suggereerden dat er door klimaatonderzoekers geknoeid was met temperatuurstatistieken, ontstond vorig jaar een grote affaire.

Klimaatsceptici kregen de wind in de zeilen en riepen dat klimaatverandering een hoax is, verzonnen door linkse ‘alarmisten’. De geloofwaardigheid van het IPCC, de klimaattak van de Verenigde Naties, kwam zwaar onder vuur te liggen en de affaire noopte voormalig minister van Milieu Jacqueline Cramer tot het instellen van een onderzoek.

Ook internationaal werden geleerden aangesteld om de onderste steen boven te krijgen. Conclusie tot drie keer toe: er staan enkele fouten in het IPCC-rapport maar op de wetenschappelijke kern van het rapport valt niets af te dingen.

Voor klimaatsceptici maakt dat allemaal niets uit. Ook al stijgt de temperatuur, zij blijven twijfelen aan de menselijke invloed daarop en de deugdelijkheid van het pas gepubliceerde onderzoek. Aan het debat komt voorlopig geen einde.

(depers.nl)

Even een kleine greep terug

29-07-2010

Het zwarte, opwarmende gevaar

De rol van zwarte aerosolen op het klimaat
Zwarte aerosolen komen onder andere in de atmosfeer door de verbranding van fossiele brandstoffen. Niet alleen warmen ze de aarde op met misschien wel één graad, maar ze vormen ook een gevaar voor de gezondheid van de mens. Omdat zwarte aerosolen korte tijd in de atmosfeer verblijven, kan een snelle terugdringing de opwarming van de aarde tijdelijk vertragen.

Sinds 1850 is de temperatuur op aarde gemiddeld met ongeveer 0,8°C gestegen. De meeste wetenschappers wijzen nog steeds met de bezwerende vinger naar de mens als hoofdschuldige. Net als de zon is ook een belangrijke rol weggelegd voor aerosolen, oftewel microscopische vaste of vloeibare deeltjes in de atmosfeer. Denk daarbij aan wolken en mist, maar ook aan roet- en zwaveldeeltjes. Het IPCC schrijft in haar vierde rapport uit 2007 dat het klimaateffect van aerosolen een afkoelende is. Hoe groot dat afkoelende effect is, is nog niet precies duidelijk. Een type aerosol dat juist zorgt voor opwarming zijn zwarte aerosolen (in het Engels black carbon). Wat zijn zwarte aerosolen en hoe groot is hun rol?


Het verstoken van diesel levert zwarte aerosolen op. Afbeelding: © EPA

Zwarte aerosolen
Deze aerosolen zijn de belangrijkste component van roet. De herkomst van zwarte aerosolen, waar lichtgekleurd roet niet toe behoord, is tweeërlei. Ten eerste buitenshuis zoals door het verbranden van biomassa, steenkool en andere fossiele brandstoffen. Een tweede categorie is binnenshuis door bijvoorbeeld het verstoken van hout en koeienmest. Uiteindelijk komt een deel van deze aerosolen ook in de atmosfeer terecht.

In de atmosfeer terecht gekomen zorgen zwarte aerosolen – samen met andere aerosolen zoals sulfaten, nitraten, zeezout en stof – voor een bruine gloed boven veel (Aziatische) steden. Ze zijn dus een onderdeel van smog. Een deel van de bruine wolken wordt verder over het continent geblazen door de wind en bevindt zich meestal op hoogtes van 3 tot 5 km.

Zwarte aerosolen kwamen in de zestiger jaren vooral boven de westerse wereld voor, terwijl in de afgelopen decennia landen als China en India enorme hoeveelheden zwarte aerosolen veroorzaakten. De jaarlijkse uitstoot van zwarte aerosolen was ~8 Teragram (1012) in 1996, maar de onzekerheid over de uitstoot is groot met een factor 2 tot 5 op regionale schaal en ±50% voor de hele wereld.


Een foto van de binnenstad van Shanghai genomen vanaf één van de hoogste torens ter wereld, de Oriental Pearl Tower met een maximale hoogte van 468 meter. In het oog vallend is het deken van smog over de stad; daarboven is gewoon blauwe lucht te zien. Afbeelding: © Adiël Klompmaker

.Effect op het wereldklimaat
Zoals de naam zwarte aerosolen al een beetje verklapt, absorberen de deeltjes gereflecteerde zonnestralen van wolken of van het aardoppervlak zelf. Zonder deze aerosolen zouden veel stralen zonder meer de ruimte in zijn gegaan. Dit zorgt voor een opwarmend effect. Een ander effect is het absorberen van direct zonlicht, waardoor er minder licht het aard_oppervlak_ bereikt. Dit draagt voor een deel bij aan het zogenaamde ‘global dimming’, waardoor de opwarming aan het aard_oppervlak_ waarschijnlijk vertraagt mondiaal gezien. Minder zonlicht betekent ook minder evaporatie en dus minder wolken en neerslag. Minder wolken betekent op haar beurt weer dat er meer zonlicht kan doordringen tot aan het aardoppervlak. Er zijn dus diverse terugkoppelingen.

Een deel van de zwarte aerosolen bevindt zich niet in de atmosfeer, maar op de aarde. Daar blijft het bijvoorbeeld op sneeuw en ijs liggen. Net zoals puin op gletsjerijs, wordt het zonlicht niet teruggekaatst, maar geabsorbeerd. Niet alleen warmt het hierdoor op, maar smelt het ijs of de sneeuw ook sneller. Dit effect is echter niet heel groot, ongeveer 20% van het totale opwarmende effect van zwarte aerosolen. Door het absorberende effect van zwarte aerosolen wordt energie toegevoegd aan de atmosfeer en komt er minder op de aarde terecht op sommige plaatsen. Het betreft in deze gevallen dus een herverdeling van de energie. Het totale effect van zwarte aerosolen is echter een opwarmende.


Het opwarmende effect van zwarte aerosolen op de atmosfeer. Afbeelding: © Ramanathan & Carmichael, 2008

Hoe groot is het effect? Volgens onderzoeken gepubliceerd in 2005 en 2007 zou het opwarmende effect ongeveer 60% zijn van dat van koolstofdioxide. In het vierde IPCC rapport is het opwarmende effect van CO2 ten opzichte van 1750 1,6 Watt per m2. Het IPCC onderschat de rol van zwarte aerosolen: ze stelt dat zwarte aerosolen slechts 0,05-0,35 Watt per m2 bijdroegen aan de opwarming. Het smelten van sneeuw en ijs is hierbij niet bij inbegrepen. Het totale effect van zwarte aerosolen wordt nu geschat op 1-1,2 Watt per m2, met een onzekerheidsmarge van 0,4 Watt per m2. Het ontstaan van minder wolken is hier niet in meegenomen.

Met de nieuwe berekeningen zijn zwarte aerosolen de op één na belangrijkste oorzaak van de stijging van de temperatuur in de 20e eeuw, nog voor methaan (CH4). Deze cijfers komen van metingen door satellieten, van instrumenten vanuit vliegtuigen, van grondstations en van observaties in het open veld. Wat betekent dit nu voor de temperatuur? Het effect van alleen zwarte aerosolen op het aardoppervlak is 0,5-1 °C. Een andere schatting gaat uit van 0,25 °C voor de aarde.

Regionale effecten
Het effect van zwarte aerosolen op verschillende regio’s hangt sterk samen met de zonne-instraling en de kringloop van het water. Eén voorbeeld zijn de Himalaya’s waarover het IPCC blunderde in haar rapport. Blunder of niet, feit is dat de gletsjers, die één miljard mensen van zoet water voorzien, zich sterk teruggetrokken in de afgelopen decennia. Rekenmodellen stellen dat zwarte aerosolen een net zo belangrijke factor zijn voor de smelt als broeikasgassen. Deze modellen namen alleen de zwarte aerosolen in de atmosfeer mee, niet de zwarte aerosolen op het ijs en de sneeuw. Met andere woorden: zwarte aerosolen zijn mogelijk zelfs dé belangrijkste factor in de terugtrekking van de gletsjers in de Himalaya’s. Als klapper op de vuurpijl lijken zwarte aerosolen ook een rol te spelen in de verminderde sneeuwval in de Himalaya’s door een zwakkere moesson.

De verspreiding van zwarte aerosolen op één dag in 2009. Vooral India en China hebben flinke hoeveelheid zwarte aerosolen boven zich hangen.

Nog een voorbeeld is de Arctische regio. De temperatuur is hier in vergelijking met de hele aarde tweemaal zo snel gestegen, ook wel de ‘Arctische amplificatie’ geheten. In de afgelopen dertig jaar is de concentratie aan sulfaataerosolen (die een afkoelend effect hebben) gedaald, terwijl de concentratie aan zwarte aerosolen juist toenam. Dit verklaart bijna 50% van de snelle opwarming van het Arctische gebied. Dit resultaat sluit prima aan bij nieuw onderzoek. In 2010 vonden wetenschappers namelijk dat vooral de verhouding tussen zwarte aerosolen en de afkoelende sulfaataerosolen bepaalt of het warmer of kouder wordt. Hoe hoger de ratio, hoe warmer het wordt. Sinds 1890 zou de bijdrage van zwarte aerosolen aan de temperatuur in de Arctische regio 0,5-1,4 °C zijn.


De uitstoot van zwarte aerosolen (in tonnen per jaar voor 1996) concentreert zich vooral in Azië en Afrika. Afbeelding: © Ramanathan & Carmichael, 2008

Reductie
Wat kan er aan opwarming door zwarte aerosolen gedaan worden? Heel veel. Omdat het geschatte effect van zwarte aerosolen op het klimaat zo groot is, kan terugdringing van de uitstoot op korte termijn zorgen voor een langzamere opwarming van de aarde. Ongeveer een derde van de opwarming kan gecontroleerd worden volgens Mark Jacobsen (Stanford Universiteit, Californië).

Wetenschapper Ramanathan (Scripps Instituut van Oceanografie, Californië ) denkt dat de mensheid zo een paar decennia kan winnen om oplossingen te vinden voor de alsmaar stijgende concentratie aan broeikasgassen. Waarom? Zwarte aerosolen slaan namelijk in dagen tot enkele weken weer neer op het aardoppervlak door vooral neerslag, terwijl CO2 ten minste honderd jaar in de atmosfeer verblijft. Het effect van een snelle vermindering van de uitstoot van zwarte aerosolen zal dus snel zichtbaar zijn.

Dat een reductie mogelijk is, lieten westerse landen zien. Hun uitstoot daalde met een factor vijf of meer sinds de vijftiger jaren. Met andere woorden: de technologie is er. India en China samen zorgen voor 25-35% van de totale uitstoot van zwarte aerosolen, wellicht inmiddels al meer. Een oplossing is om mensen in Azië en Afrika een alternatief aan te bieden voor het stoken op hout of andere biomassa. Bijvoorbeeld door te koken op gas, met behulp van zonne-energie of door simpelweg een filter te plaatsen. Als het lukt om grootschalige programma’s op te zetten zal het effect enorm zijn. Voor zuidoostelijk Azië zou de opwarming door zwarte aerosolen met 70-80% verminderd kunnen worden en voor Oost-Azië met 20-40%. Terugdringing van de uitstoot zou tevens kunnen helpen om droogtes tegen de gaan in Noord-China en de vloeden in Zuid-China, effecten die aan zwarte aerosolen zijn toegeschreven.

Een vermindering van de uitstoot is niet alleen van belang voor het bestrijden van de opwarming van de aarde, maar ook voor de gezondheid van de mens. Het inademen van zwarte aerosolen is allerminst gezond. In India zorgde roet binnenshuis al voor 400.000 doden. Met recht zijn zwarte aerosolen daarom een zwart gevaar in meerdere opzichten.

Referenties:
IPCC, vierde klimaatrapport
Jacobsen, M.Z., 2001. Strong radiative forcing due to the mixing state of black carbon in atmospheric aerosols. Nature 409: 695-697.
Menon et al., 2002. Climate effects of black carbon aerosols in China and India. Science 297: 2250-2252.
Ramana, et al., 2010. Warming influenced by the ratio of black carbon to sulphate and the black-carbon source. Nature Geoscience (advance online publication)
Ramanathan, V., 2007. Role of black carbon in global and regional climate changes.
Ramanathan & Carmichael, 2008. Global and regional climate changes due to black carbon. Nature Geoscience 1: 221-227.
Shindell & Fulavegi, 2009. Climate response to regional radiative forcing during the twentieth century. Nature Geoscience 2: 294-300.
Tollefson, J., 2009. Climate’s smoky spectre. Nature 460: 29-32.

(Kennislink)

04-07-2010

Hoofdconclusies VN-klimaatpanel over regionale gevolgen klimaatverandering overeind

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft geen fouten gevonden die de hoofdconclusies van het wetenschappelijke VN-klimaatpanel IPCC uit 2007 over de mogelijke toekomstige regionale gevolgen van klimaatverandering ondergraven. Het rapport van het IPCC toont overtuigend aan dat die gevolgen al op veel plaatsen in de wereld zichtbaar zijn en ernstiger zullen worden als de aarde verder opwarmt. Wel is de onderbouwing van conclusies in sommige gevallen onvoldoende helder.

Het planbureau constateert verder dat in de samenvattende conclusies de nadruk ligt op de belangrijkste negatieve gevolgen van klimaatverandering. Het PBL adviseert om deze benadering in het volgende IPCC-rapport op twee manieren aan te vullen: (1) met een rapportage in de samenvatting over het volledige spectrum van gevolgen, en (2) met een analyse van ‘worst case’ scenario’s.

Om onduidelijkheden en onzorgvuldigheden zo veel mogelijk te voorkomen moet het IPCC meer gaan investeren in de kwaliteitscontrole.
Dat blijkt uit het rapport ‘Evaluatie van een IPCC-klimaatrapport: analyse van conclusies over de mogelijke regionale gevolgen van klimaatverandering’ dat het Planbureau voor de Leefomgeving vandaag heeft gepubliceerd. Het PBL heeft deze studie naar de betrouwbaarheid van de regionale hoofdstukken in het rapport van IPCC-werkgroep II, dat gaat over de gevolgen van, aanpassing aan en kwetsbaarheid voor klimaatverandering, verricht op verzoek van de minister van VROM. De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) heeft toegezien op de kwaliteit van het onderzoek.

Aanleiding en aanpak
Aanleiding voor het onderzoek waren fouten in het rapport van werkgroep II van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) over de regionale gevolgen van klimaatverandering. Het ging daarbij om onjuiste informatie over het smelten van gletsjers in de Himalaya en over het percentage landoppervlak in Nederland dat onder de zeespiegel ligt. In de Tweede Kamer ontstond hierdoor bezorgdheid over de betrouwbaarheid van de wetenschappelijke informatie waarop het klimaatbeleid van de overheid is gebaseerd.

De minister van VROM heeft het PBL vervolgens gevraagd onderzoek te doen naar mogelijke andere onjuistheden in het rapport en te beoordelen wat de fouten betekenen voor de hoofdconclusies die het IPCC trekt over de regionale gevolgen van klimaatverandering.

Gezien de vraag die de minister het PBL heeft gesteld, besteedt de planbureau-analyse de meeste aandacht aan de beoordeling van de onderbouwing van de hoofdconclusies van het rapport. De PBL-onderzoekers hebben onderscheid gemaakt in concrete fouten enerzijds en kritiekpunten op de kwaliteit van de onderbouwing van de hoofdconclusies anderzijds.

Gevonden kritiekpunten tasten de hoofdconclusies niet aan, wel meer transparantie nodig
In de 32 hoofdconclusies van het IPCC over de gevolgen van klimaatverandering heeft het PBL één kleine fout gevonden, overigens zonder dat deze de inhoud van conclusies ondergraaft. Dit betrof een onnauwkeurigheid in één conclusie: de schatting van het aantal mensen in Afrika dat in 2020 risico loopt op watertekort door klimaatverandering blijkt niet 75 tot 250 miljoen te zijn, maar 90 tot 220 miljoen mensen. Deze correctie valt binnen de onzekerheidsmarges.

Op de onderbouwing van zeven van de 32 samenvattende hoofdconclusies heeft het planbureau één of meer kritiekpunten. Het meest voorkomende kritiekpunt (bij zes van de 32 conclusies) is onvoldoende uitleg in het rapport over hoe de deskundigen tot een bepaald oordeel zijn gekomen. Dat kan bijvoorbeeld een niet onderbouwde generalisatie betreffen. Het PBL pleit daarom voor meer transparantie in de redeneringen die leiden tot bepaalde conclusies.

Nadruk op ernstige negatieve gevolgen
Het planbureau constateert dat werkgroep II van het IPCC in de samenvattingen de nadruk heeft gelegd op de ramingen van de ernstige negatieve gevolgen van klimaatverandering. Deze selectie ligt voor de hand en is ook goedgekeurd door de regeringen die het IPCC vormen. In het rapport komen daardoor de minder erge gevolgen en de positieve effecten niet terug in de samenvattingen voor beleidsmakers, wat het totale beeld in de samenvattingen negatiever van toon maakt dan de onderliggende hoofdstukken. Zo worden bijvoorbeeld de mogelijk positieve gevolgen voor de bosbouw in Noord –Azië wel genoemd in een hoofdstuk maar niet meer in de samenvattingen. Verder wordt in de onderzochte 32 samenvattende conclusies niet vermeld dat er naast klimaatverandering soms ook andere factoren een belangrijke rol spelen, zoals bijvoorbeeld de invloed van bevolkingsgroei op watertekorten. Het PBL beveelt daarom aan in de volgende IPCC-rapporten (in 2013 en 2014) de te verwachten ontwikkelingen in de samenvattingen voor beleidsmakers breder weer te geven.

De laatste jaren is meer wetenschappelijke literatuur verschenen over mogelijke klimaatontwikkelingen met een kleine kans, maar met potentieel grote gevolgen. Het PBL stelt Werkgroep II voor om ook aandacht te schenken aan ‘worst-case scenario’s’.

Verbetering van de kwaliteitscontrole aanbevolen
Het IPCC is een internationaal netwerk waarin wetenschappers vanuit de hele wereld samenwerken. Doel is te komen tot een ‘assessment’, een beoordeling van de stand van de wetenschappelijke kennis ten behoeve van evenwichtige politieke besluitvorming. Het PBL constateert dat het in de praktijk onvermijdelijk lijkt dat in een weergave van de stand van de wetenschap die bestaat uit duizenden pagina’s fouten voorkomen.

Om fouten zoveel mogelijk te vermijden adviseert het PBL de VN-landen die samen het algemeen bestuur van het IPCC vormen, meer te investeren in de kwaliteitscontrole van IPCC-rapporten. Nu de gevolgen van klimaatverandering steeds zichtbaarder worden, stelt de maatschappij hogere eisen aan de kwaliteit van de wetenschappelijke informatie. Tegelijkertijd neemt de hoeveelheid wetenschappelijke literatuur enorm toe. De leidinggevende hoofdauteurs van het IPCC die het schrijfproces coördineren, zouden daarom betaalde assistenten moeten krijgen.

Het IPCC kan de kans op fouten verder verkleinen door meer mensen bij de totstandkoming van de rapporten te betrekken. Zowel voor als na publicatie zou het IPCC geïnteresseerden via het internet de gelegenheid kunnen bieden mogelijke fouten te melden. Door deze openheid kan de geloofwaardigheid van het IPCC toenemen.

Ook breekt het planbureau een lans voor meer onderzoek naar de gevolgen van klimaatverandering in ontwikkelingslanden. Over de gevolgen voor Europa en de VS is veel meer informatie beschikbaar dan voor ontwikkelingslanden, terwijl juist ontwikkelingslanden kwetsbaar zijn voor klimaatverandering.


Afbeelding: © NASA

.Himalayagletsjers en deel Nederland onder de zeespiegel
Naar aanleiding van de discussie in de Tweede Kamer gaat het PBL in zijn rapport ook kort in op de fout met betrekking tot de Himalayagletsjers en het deel van Nederland dat onder de zeespiegel ligt. Ook voor deze twee fouten die de aanleiding vormden voor de discussie over de kwaliteit van het IPCC-rapport geldt dat ze de hoofdconclusies van het IPCC-rapport niet hebben beïnvloed.

De gletsjers in de Himalaya zullen in 2035 zeker niet verdwenen zijn, zoals in het IPCC-rapport stond. Dan zouden de gletsjers 25 maal zo snel moeten smelten als in de afgelopen periode. De fout rond de stijging van de zeespiegel stamt uit een door het PBL aangeleverde tekst. In het rapport staat dat 55% van Nederland onder zeeniveau ligt. Er had moeten staan dat 55% van Nederland gevoelig is voor overstromingen: 26% van Nederland ligt onder zeeniveau en 29% is gevoelig voor rivieroverstromingen.

Het huidige beleid ten aanzien van de bescherming van Nederland tegen overstromingen zoals geformuleerd in het Nationaal Waterplan en het Deltaprogramma is gebaseerd op de beschikbare kennis over klimaatverandering, zeespiegelstijging, rivierafvoeren en onzekerheden. De discussies over IPCC hebben geen effect op de aannames die ten grondslag liggen aan het Nationaal Waterplan.

Meldpunt op website
Het PBL heeft begin maart 2010 een website geopend waarop wetenschappers, deskundigen en andere geïnteresseerden buiten het planbureau tot begin april fouten in de hoofdstukken over de werelddelen konden melden. Op deze website kwamen zo’n veertig reacties binnen. De meeste (35) hadden betrekking op andere onderwerpen dan de regionale gevolgen van klimaatverandering. De meldingen die wel gingen over de regionale gevolgen zijn meegenomen in het onderzoek. Alle meldingen en de reactie van het PBL daarop staan op de website van het PBL.

(Kennislink)

01-07-2010

Gletsjers als thermometers uit het verleden

De aarde warmt steeds verder op. Maar hoe lang al en is dit wel bijzonder? De antwoorden zijn te vinden in de veranderingen van gletsjers. Hiermee zijn de temperatuurverandering van de afgelopen 400 jaar te achterhalen. Vooral de laatste 150 jaar trekken de gletsjers zich terug.

In de afgelopen 150 jaar is het gemiddeld warmer geworden op aarde. Toch varieert de gemiddelde temperatuur van jaar tot jaar. Om te weten of de opwarming van de afgelopen anderhalve eeuw een normale schommeling in het klimaat is, moet de temperatuurstijging worden vergeleken met temperatuurvariaties over een veel langere periode. De wereldwijde temperatuurmetingen gaan echter maar terug tot rond het jaar 1850. Gletsjers zijn een hulpmiddel op te kijken hoe de temperatuur varieerde over een langere periode.

Gletsjers leggen op een betrouwbare manier de veranderingen in temperatuur vast. Het groter en kleiner worden van een gletsjer hangt namelijk grotendeels af van de temperatuurschommelingen. Uit ander onderzoek aan gletsjers blijkt namelijk dat gletsjers veel gevoeliger zijn voor veranderingen in temperatuur dan voor veranderingen in de hoeveelheid neerslag. Daar komt nog bij dat schommelingen in neerslag meestal erg lokaal zijn, en elkaar uitmiddelen als je kijkt naar een mondiaal effect. Tot slot zijn gletsjers erg geschikt voor klimaatonderzoek omdat deze ijsmassa’s traag reageren. Eén koude of warme dag of zelfs één koud of warm jaar laat de gletsjer niet direct veel groeien of krimpen. De gletsjers filteren zo uit de sterk wisselende temperatuur vanzelf de klimaatveranderingen waarin we geïnteresseerd zijn.


Van de Morteratschgletscher in Zwitserland wordt de lengteverandering elk jaar bijgehouden. De terugtrekking van de gletsjer over de 9 jaar tussen 2000 (bordje) en 2009 is goed te zien. Afbeelding: © Ward van Pelt, 2009

.Dateren
Gegevens over het smelten en groeien van gletsjers gaan vaak veel verder terug dan de temperatuurmetingen. Groeiende gletsjers worden dikker en hun oppervlakte wordt groter. Daardoor neemt ook de lengte toe. Smeltende gletsjers worden dunner en daardoor kleiner. Sinds het einde van de 19e eeuw worden deze gletsjerveranderingen op veel plekken op de wereld opgemeten. Maar alleen over de lengteveranderingen van gletsjers is ook uit de tijd daarvoor veel bekend. Uit oude foto’s, kaarten en beschrijvingen kan de toenmalige lengte van gletsjers worden vastgesteld. Ook uit de vaak nog veel oudere schilderijen en tekeningen van gletsjers is veel informatie te halen. Daarnaast laten gletsjers veel sporen na in het landschap. Ze eroderen de berg, waardoor aan de voorkant puin de gletsjer uit komt. Als de gletsjer een tijdje op dezelfde plek blijft liggen, verzamelt dit puin zich in een wal. Zo’n wal heet een morene. Aan de hand van de leeftijd van begroeiing op de morene kun je zien hoe oud die is. Een ander mogelijk spoor zijn bomen die door groeiende gletsjers omgewalst en afgebroken worden. Als je een in de grond achtergebleven stronk terugvindt en kan dateren aan de hand van de boomringen of met koolstofdatering, weet je wanneer de gletsjer daar was.

Door al deze verschillende informatiebronnen weten we wereldwijd de lengtes van 291 gletsjers tot eeuwen terug in de tijd, de zogenaamde gletsjerlengtereeksen. De reeksen die we hier gebruiken gaan terug tot tenminste 1945, meestal tot in de 19de eeuw maar vaak ook verder, zelfs tot het jaar 1535.



De verspreiding van de 291 gletsjers waarvan we de lengteverandering weten. Elk continent heeft gletsjers en zelfs in de tropen zijn gletsjers te vinden zoals in Kenia en Indonesië.

.Gletsjerlengtes
We moeten van veel gebieden op de wereld de temperatuur kunnen berekenen om de juiste gemiddelde temperatuurverandering op aarde te kunnen bepalen. Op het moment zijn op alle continenten op aarde gletsjers te vinden, zelfs in Afrika en Australië. We hebben ook van elk continent (behalve Antarctica) gegevens van gletsjerlengteveranderingen voor 1945. Enkele voorbeelden van lengtereeksen van gletsjers zijn afgebeeld hieronder. Hoe verder je teruggaat in de tijd, hoe minder reeksen er zijn en hoe minder gedetailleerd ze zijn. De langste en meest gedetailleerde reeksen komen van gletsjers uit Europa vanwege de vele historische bronnen. Opvallend is dat bijna alle gletsjers ter wereld hetzelfde beeld laten zien. De gletsjerlengte fluctueert of verandert weinig tot 1850; daarna neemt de lengte sterk af. Dit suggereert meteen dat over de hele wereld de temperatuur moet zijn toegenomen sinds ongeveer 1850. Wetenschappers hebben uitgerekend hoe groot de temperatuursstijging is die de wereldwijde terugtrekking van gletsjers het beste verklaart.



Voorbeelden van de tijdreeksen van veranderende gletsjerlengte. Een hokje naar beneden op de verticale as betekent dat de gletsjer een kilometer korter is geworden. De datapunten zijn met elkaar verbonden tot een lengteveranderingsreeks.

.Aanpassing
Elke gletsjer reageert iets anders op veranderingen in temperatuur. Daarom gebruiken we gletsjermodellen om de temperatuurverandering uit het verleden uit te rekenen. De ene gletsjer wordt namelijk een kilometer korter als het een halve graad warmer wordt, terwijl de lengte van de andere slechts 200 m afneemt. Dat komt omdat de gletsjers verschillen in vorm en in het klimaat waarin ze zich bevinden. Deze verschillen bepalen hoe groot de lengteverandering is bij veranderende temperaturen, maar ook de snelheid waarmee een gletsjer zich aanpast. De Franz Josef gletsjer in het regenachtige Nieuw-Zeeland doet er bijvoorbeeld maar 15 jaar over om zich aan te passen aan een klimaatverandering. De Nordenskiøldbreen in het droge Spitsbergen doet er 200 jaar over. Behalve vorm en klimaat is ook de steilheid van de gletsjer belangrijk. Zo neemt de lengte van de vlakke Nigardsbreen gletsjer in Noorwegen bij opwarming tot drie keer zo veel af als de steilere Sofiyskiy gletsjer in het Russische Altai gebergte.



De terugtrekkende Floitenkees gletsjer in de Oostenrijkse Alpen. Tot waar 150 jaar geleden de gletsjer kwam, ligt een berg puin, de morene (midden rechts op de foto). Boven deze morene heeft de gletsjer de berg kaal geschuurd. Rechts van de morene kun je goed zien tot waar de gletsjer maximaal is gekomen, want daaronder groeien planten. Van links komt een andere gletsjer die de hellingen onder de morene (vlak boven het hutje) kaal schuurde in het verleden.

.Niet bij alle gletsjers zijn de lengtefluctuaties het gevolg van verandering in het klimaat. Bij sommige gletsjers neemt de stroomsnelheid van het ijs periodiek enkele jaren sterk toe. Deze gletsjers heten “surgende” gletsjers. Tijdens zo’n “surge” wordt de gletsjer in korte tijd veel langer (tot wel enkele kilometers) waarna hij over een periode van vele jaren weer langzaam terugtrekt tot de volgende “surge”. Weer andere gletsjers eindigen in zee en zijn voor de lengteveranderingen sterk afhankelijk van de topografie van de zeebodem. Een hobbel of kuil in de zeebodem beïnvloedt in hoge mate de reactie van de gletsjer op een verandering in het klimaat. Als de gletsjer op een vulkaan ligt, kan er een hoop extra warmte uit de aarde komen. In april 2010 was er bijvoorbeeld op IJsland een vulkaanuitbarsting onder de Eyjafjallajökull. De hete lava laat dan natuurlijk een hoop ijs smelten. Als je de temperatuurveranderingen op aarde wilt berekenen aan de hand van gletsjerlengteveranderingen dan moeten dit soort gletsjers niet meegenomen worden in de berekeningen.

Warm
Met de 291 gletsjerlengtereeksen en de gletsjermodellen hebben we voor iedere gletsjer apart de temperatuurveranderingen berekend. Dit geeft ons dus 291 temperatuurreeksen voor verschillende plekken op de wereld. Uit deze temperatuurreeksen hebben we gemiddelde temperatuurveranderingen op aarde over de 400 jaar van 1600 tot 2000 berekend. Het resultaat is te zien in onderstaande figuur. De gletsjers laten zien dat de wereldwijde opwarming al is begonnen rond het jaar 1850. De temperatuur is hierbij tussen 1850 en 2000 gemiddeld over de wereld met 0.9 °C gestegen. Hiervoor veranderde de temperatuur juist ten minste 250 jaar vrijwel niet. Een sterke opwarming zoals in de 20ste eeuw is in de afgelopen 400 jaar dus niet eerder voorgekomen. Daarbij laten de gletsjers zien dat de laatste twee decennia van de 20e eeuw de warmste zijn sinds het jaar 1600. Voor de afgelopen 9 jaar (2001 – 2009) is de temperatuur niet meer berekend met de gletsjers. Uit de temperatuurmetingen die tegenwoordig overal gedaan worden, blijkt dat de gemiddelde temperatuur op aarde van 2000 – 2009 nog hoger was dan in het laatste decennium van de 20e eeuw. De afname in de gletsjerlengte gaat dus door in de 21e eeuw.



De mondiale temperatuurveranderingen van 1600 tot 2000 berekend uit de gletsjerfluctuaties. De temperatuur is gegeven als de afwijking ten opzichte van de gemiddelde wereldtemperatuur tussen 1961 en 1990. De verticale balkjes geven de onzekerheid van de berekening aan. De werkelijke temperatuur ligt met 95% zekerheid tussen de uiteinden van de balkjes, de dikke lijn is de meest waarschijnlijke temperatuur.

Andere methodes
De temperatuurveranderingen op aarde zijn niet alleen in gletsjers terug te vinden. Onderzoek naar de breedte van boomringen, bodemtemperaturen en de samenstelling van koralen laat steeds hetzelfde temperatuurverloop zien. Doordat de verschillende onafhankelijke methodes elkaar bevestigen, heeft het berekende temperatuurverloop van de afgelopen eeuwen een steeds kleinere onzekerheid. De opwarming die wij nu meemaken is dus echt bijzonder in de geschiedenis van de laatste 400 jaar.



Deze figuur laat niet alleen de temperatuur berekend uit gletsjers zien (rood), maar ook de temperaturen gereconstrueerd uit een combinatie van boomringen, koralen, ijskernen, sedimentkernen en historische bronnen (blauw, met onzekerheid in lichtblauwe band) en de gemeten temperatuur sinds 1850 (HADCRUT3 dataset, UEA) in zwart. Afbeelding: © Mann et al. (2008) in PNAS


Referenties:
Mann et al., 2008. Proxy-based reconstructions of hemispheric and global surface temperature variations over the past two millennia. PNAS 105 (36): 13252-13257. Engelse samenvatting
Kümmerly en Frey, 1981. Die Schweiz und Ihre Gletsjer. SVZ Zürich.
Zumbühl, H.J., 1980. Die Schwankungen der Grindelwaldgletscher. Birkhäuser Verlag.
Oerlemans, J., 2001. Glaciers and Climate Change. Balkema Publishers.
Oerlemans, J., 2005. Extracting a Climate Signal from 169 Glacier Records. Science 308: 675-677. Engelse samenvatting

(Kennislink)

08-06-2010

Opwarming al zes decennia ongebroken

UTRECHT - Het huidige decennium is het warmste ooit en dit jaar komt in de top-5 van warmste jaren, volgens nieuwe meetgegevens die de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) in Kopenhagen heeft gepresenteerd.

Volgens de WMO staan de jaren 2001 tot en met 2009 allemaal in de lijst van 10 warmste jaren uit meetreeksen die teruggaan tot tenminste 1850.

Alleen het jaar 2000 staat nog onder 1998, toen een krachtige El Niño zorgde voor een piek op de trendlijn.

Volgens het Met Office, het Britse equivalent van de KNMI, volgen de laatste 6 decennia elkaar nu op met steeds een hogere gemiddelde temperatuur.

Bevestiging

“De cijfers bevestigen een voortzettende temperatuurstijging die grotendeels valt toe te schrijven aan de stijgende concentratie broeikasgassen in onze atmosfeer.

Het laat duidelijk zien dat de opmerking dat klimaatverandering is gestopt onwaar is”, aldus Vicky Pope, hoofd klimaatadvies van het Met Office.


Klimaatverdrag

Op de eerste dag van de klimaattop in Kopenhagen beweerde Saoedi-Arabië dat er geen wetenschappelijke basis zou bestaan voor het klimaatverdrag. Rajendra Pachauri, hoofd van het IPCC, wees er vervolgens op dat de volledige klimaatwetenschappelijke gemeenschap het tegendeel beweert.

Ook Michel Jarraud, secretaris-generaal van de WMO, was speciaal naar de klimaattop gekomen om de temperatuurgrafiek te presenteren en de consensus binnen de wetenschap nogmaals te onderstrepen.

© Hier.nu

(nu.nl)

29-04-2010

Warme pool

Hoofdrol voor smeltend ijs in opwarming Noordpool

Het Noordpoolgebied warmt de laatste decennia twee keer zo snel op als de rest van de wereld. Daar zijn veel oorzaken voor aangewezen, maar het verdwijnen van het ijs, dat de zonnestralen weerkaatst, blijkt toch de cruciale factor.

Het gebied staat bekend als de koelkast van het Noordelijk Halfrond. De Arctische ijsvlaktes sturen veel zonlicht en dus ook zonnewarmte linea recta het heelal weer in en spelen zo een belangrijke rol in het aardse klimaatsysteem.

En juist deze thermostaat staat de laatste jaren zwaar onder druk. De Noordpool wordt in hoog tempo warmer en het ijs verdwijnt zienderogen. De meeste modellen voorspellen dat het Noordpoolgebied halverwege deze eeuw in de zomer ijsvrij is. Als het niet eerder is.

Albedo
Die twee trends versterken elkaar. IJs smelt bij hogere temperaturen en als het ijs verdwenen is, dringen de zonnestralen door in het zeewater en warmen dat op. De vraag is nu: is dat ook de enige verklaring voor de sterke opwarming van het poolgebied?

Nee, beweerden Zweedse meteorologen twee jaar geleden in Nature. Als het zogeheten albedo-effect de enige oorzaak is, verwacht je dat de extra opwarming zich met name vlak boven zee- of landniveau manifesteert. De Zweden zagen echter dat het ook op veel grotere hoogte veel warmer was geworden. Zij opperden dat de extra opwarming mede werd veroorzaakt door een toegenomen warmtetransport vanuit zuidelijke luchtlagen.

Anderen suggereerden een soort tweetrapsraket. Als het ijs verdwijnt, kan er meer zeewater verdampen. Wellicht versterkt de waterdamp het lokale broeikaseffect. Wat ook nog zou kunnen: een verandering in het wolkendek beïnvloedt de temperatuur.

Reading
Australische aardwetenschappers maken aan al deze speculaties een eind en plaatsen het albedo-effect weer terug op zijn voetstuk. Alleen dat, stellen zij in Nature, kan de specifieke opwarming van het Arctisch gebied goed verklaren.

Zij baseren zich op een analyse van een halve eeuw weergegevens, verzameld door het Britse weerinstituut in Reading. Dat deden die anderen ook, maar de Australiërs gebruiken de nieuwste reeks die niet eindigt in 2002, maar doorloopt tot het heden. Bovendien steekt de fysica van hun model veel beter in elkaar.

IJsvloer
Hun bewijzen ogen in ieder geval solide. De Arctische opwarming is op zeeniveau het grootst en neemt geleidelijk af naarmate ze in hogere luchtlagen meten – wat tegen de theorie van de aanvoer van warme zuidelijke lucht pleit. Bovendien is er een duidelijk verband tussen opwarming en ijsoppervlak. ’s Zomers is de extra opwarming bijvoorbeeld het geringst; dan gaat veel zonne-energie op aan het smelten van het ijs en het verwarmen van het oppervlaktewater, en dus niet in het verwarmen van de onderste luchtlaag (in de winter heb je daar minder last van, dus dan komt het effect van de krimpende ijsvloer het duidelijkst naar voren).

Ook de andere theorieën maken op de Australiërs weinig indruk. Het is al niet zo duidelijk, schrijven ze, of wolken een koelend of een opwarmend effect hebben – houden ze zonlicht tegen of aardwarmte vast. Ze konden ook geen correlatie ontdekken tussen veranderingen in het wolkendek en verschillen in opwarming.

Herfst
Zoiets gold ook voor het idee van de waterdamp. De concentraties daarvan zijn het hoogst in de zomer en herfst, en dat zijn nou net de seizoenen met relatief de minste opwarming.

Conclusie: er is een zeer sterke relatie tussen de opwarming van het Arctisch gebied en het minderende oppervlak van het Noordpoolijs, twee trends die elkaar versterken. Het ziet er dus wel degelijk naar uit dat het Arctisch ijs in een steeds hoger tempo gaat verdwijnen.

Joep Engels

James A. Screen & Ian Simmonds: ‘The central role of diminishing sea ice in recent Arctic temperature amplification‘, in Nature van 29 april 2010

(Noorderlicht)

11-05-2010

'Aarde kan in 2300 te warm zijn voor mens'



Grote delen van de aarde kunnen door klimaatverandering al in het jaar 2300 te warm zijn voor de mens. Dat meldden wetenschappers van onder meer de Australische New South Wales Universiteit uit Sydney dinsdag.

De onderzoekers betwijfelen of bepaalde gebieden nog leefbaar zijn, als de aarde ongeveer 7 graden Celsius warmer wordt. Volgens de rapportage zal de meerderheid van de wereldbevolking daarmee te maken krijgen.

Professor Steven Sherwood, een van de onderzoekers, schat de kans dat dit gebeurt, op ongeveer 50 procent. ,,Als we doorgaan met het verbranden van fossiele brandstoffen, lopen we in 2300 een serieus risico'', aldus de onderzoeker.

(depers.nl)

14-04-2010

KNMI probeert klimaatverandering te bewijzen

Weerinstituut KNMI gaat een grootschalig onderzoek leiden naar extremen in weer en klimaat in Europa. Doel: de veronderstelde klimaatverandering op het continent nog gedetailleerder in kaart brengen.


Het KNMI probeert klimaatverandering in Europa te bewijzen

Klimaateditie
Volgens wetenschapsjournalist Simon Rozendaal is de temperatuur op aarde de laatste tien jaar niet meer gestegen. Er bestaat een grafiek die dat duidelijk laat zien (video).
Het KNMI maakte woensdag bekend dat het de leiding heeft over de studie, waarbij onderzoeksinstituten uit acht landen zijn bij betrokken.

Analyseren
'Samen combineren en analyseren we een gigantische hoeveelheid waarnemingen van weerstations en satellieten,' aldus het KNMI op zijn website. 'De Europese Unie heeft deze gegevens nodig voor het maken van beleidskeuzes.'

Voor het onderzoek is vier jaar uitgetrokken.

Half graadje
In september 2009 kwam de betrokkenheid van het KNMI aan het licht bij een van de vele fouten in klimaatrapporten. Elsevier ontdekte dat het weerinstituut de afgelopen jaren consequent de verkeerde temperatuur heeft gemeten.

De thermometer van het KNMI stond te dicht bij een bomenrij die de afgelopen jaren steeds hoger werd. Mede daardoor gaf de thermometer een temperatuur aan die een halve graad te hoog was. Het verschil verdween nadat het KNMI zijn meter in de winter naar een meer open locatie verplaatste.

Door Johannes Baas

(Elsevier)

21-04-2010

'Vulkaanuitbarstingen door opwarming van de aarde'

Vulkaanuitbarstingen zoals de eruptie van de Eyjafjallajökull in IJsland, die een aswolk over Europa uitstortte, kunnen vaker voorkomen door opwarming van de aarde. Verschillende vulkanen liggen zoals de IJslandse vulkaan onder een gletsjer, en kunnen sneller uitbarsten als de gletsjer smelt.


De uitbarsting van de Eyjafjallajökull

Dat stelt wetenschapper Andy Hooper in dagblad Trouw. Hooper is als vulkanoloog verbonden aan de Technische Universiteit in Delft. De wetenschappers denken dat er meer vulkanen zullen uitbarsten door de vermeende opwarming van de aarde.

Er zijn meer vulkanen die net zoals de Eyjafjallajökull onder een gletsjer liggen. Als de gletsjer smelt neemt de druk op de magmakamer af, waardoor er meer magma ontstaat en vulkanen sneller uitbarsten, zo is de theorie. De gletsjer op de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull was echter altijd al te dun om effect op de vulkaan te hebben, zegt Hooper.

In het klimaatrapport van VN-instantie IPCC stond dat gletsjers in het Himalaya-gebergte door de opwarming zo snel smolten dat ze in 2035 weg zouden zijn. Deze bewering bleek niet op feiten te zijn gebaseerd.

Temperatuurdaling
Vulkaanuitbarstingen hebben een kleine invloed op het klimaat. Wetenschappers betogen dat de wereldtemperatuur na een hevige uitbarsting iets daalt, doordat de intensiteit van het zonlicht afneemt door de aswolk.

Volgens het KNMI daalde de gemiddelde temperatuur op aarde na de uitbarsting van de Pinatubo op de Filippijnen in 1991 in de jaren erna met 0,3 graden Celsius.

Door Marlou Visser

(Elsevier)

30-03-2010

Geen nieuwe ijstijd op komst: "Golfstroom vertraagt niet"



We hoeven niet te vrezen dat Europa in de nabije toekomst in een nieuwe ijstijd terecht zou komen. Dat zou in principe mogelijk zijn als de opwarming ook de golfstroom zou aantasten. Maar volgens een studie zijn er geen signalen dat die golfstroom aan het vertragen is.

Er wordt wel eens gevreesd dat de Golfstroom de voorbije 20 jaar vertraagd is. Die is verantwoordelijk voor de zachte temperaturen in ons deel van Europa. Groot-Brittannië zou bijvoorbeeld vier tot zes graden kouder worden zonder de toevoer van warmer water uit het midden van de Atlantische Oceaan.

Filmscenario
Sommige wetenschappers denken dat global warming de Golfstroom kan stil leggen. Daardoor zou de temperatuur hier in elkaar storten, terwijl het elders veel warmer zou worden. Dat was ook het scenario van de film 'The Day After Tomorrow', waar onze planeet van de ene dag op de andere in een nieuwe ijstijd terechtkomt.

Vertragen
Onderzoekers van NASA ontdekten met satellietgegevens dat er slechts sprake is van een tijdelijke variatie in de Golfstroom. En dat is waarschijnlijk een natuurlijke cyclus. Het IPCC van de VN vreesde in haar rapport wel dat de Golfstroom in de loop van deze eeuw zal vertragen. Mogelijk met een kwart tegen het einde van de 21ste eeuw. (gb)

(HLN)

10-03-2010

Onverwachte bellen in de broeikas

Gevaarlijke gasvoorraad in de poolzee heeft een lek deksel

Het bruist en borrelt in de Noordelijke IJszee. Per jaar gaat minimaal 18 miljoen kuub aardgas de lucht in, maar waarschijnlijk veel meer. Komt dit gas omhoog doordat dit gebied in dertig jaar met meer dan vijf graden is opgewarmd, geldt het omgekeerde, of is het allebei waar?

Ten noorden van Siberië is de zee gemiddeld maar 45 meter diep. Daar ligt een enorm stuk verdronken land, dat in zee verdween toen de laatste ijstijd afliep, vijftien- tot zevenduizend jaar geleden. Ruim twee miljoen vierkante kilometer toendra ging verloren, een gebied dat vijftig maal zo groot is als Nederland.

De bodem was in die tijd tot op grote diepte bevroren, en is dat nu nog steeds. Hij heeft ongeveer dezelfde samenstelling als de stukken Siberische toendra die boven de zeespiegel liggen. Er zitten gigantische voorraden koolstof in die zeebodem. In de vorm van bevroren veen, maar ook als methaan, aardgas dus. Hoe veel? Niemand die het weet.

“De schattingen lopen uiteen van enkele tientallen miljarden tonnen tot tientallen biljoenen tonnen”, mailt oceanografe Natalia Shakhova vanaf de Universiteit van Alaska. “Ter vergelijking: op dit moment zit er ongeveer vier miljard ton methaan in de hele atmosfeer.”

Honderd keer CO2
Methaan is een broeikasgas dat meer dan honderd keer zo veel warmte vasthoudt als CO2, maar wel vanzelf binnen een jaar of tien wordt omgezet in datzelfde CO2. Meestal doet iedereen alsof het gas ‘maar’ 21 keer zo veel broeikaskracht heeft als CO2, wat klopt als je kijkt naar een periode van honderd jaar. Neem je een termijn van twintig jaar, dan is methaan ruim zeventig keer zo sterk als CO2. Dat is van belang als veel methaan in korte tijd de lucht in gaat. Kan dat gebeuren?

Tot nu toe werd gedacht van niet, omdat het gas onder de Noordelijke IJszee veilig opgesloten zat onder een dikke laag ijs. Maar dat ‘deksel’ is lek, schrijven Shakhova en haar collega’s (voornamelijk Russen) in Science.

Ze hebben vanaf 2003 iedere zomer rondgevaren met ijsbrekers om metingen in zee te doen. Bovendien huurden ze in september 2006 een helikopter om te kijken hoe veel methaan er in de lucht boven het gebied zat en waagden ze zich in april 2007 op het uitgestrekte zee-ijs, zodat ze konden kijken of er bellen methaangas onder de oppervlakte gevangen zaten. De resultaten zijn niet bepaald geruststellend.

Minstens 8 miljoen ton
’s Winters zitten op veel plaatsen grote bellen methaanhoudend gas onder het ijs en de zee is in de meerderheid van het enorme gebied oververzadigd met methaan. Dat betekent dat het gas dat niet meer in zee past en de lucht in gaat. In totaal, berekenden de onderzoekers, ontwijkt per jaar minimaal acht miljoen ton koolstof op deze manier - achttien miljoen kuub aardgas.

Is dat veel? Vergeleken met de hoeveelheid die wereldwijd in de atmosfeer terechtkomt, naar schatting 560 miljoen ton, stelt het weinig voor. Maar het is wel even veel als tot nu toe aan alle wereldzeeën samen werd toegeschreven. En dat is niet het hele verhaal.

Die berekening is gedaan op basis van het in het water opgeloste gas en de onder het ijs gevangen bellen, aldus Shakhova. In werkelijkheid ontwijkt er dus nog meer: “Het deel van de emissies dat geen of weinig sporen in het water achterlaat, omdat de bellen in het extreem ondiepe water geen tijd hebben om op te lossen of te oxideren, konden we niet in de berekeningen meenemen. Dat deel kan vele malen groter zijn dan dat wat we wél hebben meegerekend.”

Sinds wanneer?
Een grote vraag is natuurlijk sinds wanneer het methaan uit de zeebodem ontwijkt. Gebeurt dit al vele eeuwen of is dit het begin van een massale uitbraak van methaan, die het klimaat van de hele wereld op z’n kop zal zetten? “Wat de bellen betreft: er zijn waarnemingen gedaan in 1938, toen zee-ijs van de Laptsevzee werd opgeblazen om een vaarroute te forceren. Toen de rook optrok, zagen ooggetuigen blauwe vlammen op het water dansen. We kunnen daaruit afleiden dat de onderzeese permafrost al langer aan het destabiliseren is. Maar het is moeilijk voorstelbaar dat de emissies omlaag gaan, terwijl die instabiliteit toeneemt.”

Er is tot nu toe nauwelijks onderzoek gedaan naar het onderzeese methaan. Veel meer onderzoekers richten zich op de permafrostgebieden op land. Dat moet anders, vindt Shakhova. “In het Noordpoolgebied zit het hele jaar door 8 tot 10 procent meer van dit gas in de lucht dan in het Zuidpoolgebied. Terwijl uit landecosystemen die methaan produceren, het grootste deel van het jaar helemaal geen methaan kan ontwijken, omdat ze simpelweg bevroren zijn.”

Rampzalige gevolgen
De zee is veel belangrijker als methaanbron dan iedereen dacht, wil ze maar zeggen. Vooral met het oog op de toekomst. Want er liggen dus enorme hoeveelheden methaan in de zeebodem te wachten, slechts tegengehouden door een laag bevroren grond. Als die smelt – en dat is logisch als de zee opwarmt - kan heel veel broeikasgas ineens vrijkomen, met rampzalige gevolgen. Eerdere drastische klimaatveranderingen zijn toegeschreven aan zo’n methaanterugkoppeling.

Tot slot: het lijkt logisch dat het methaan omhoog kan komen doordat de aarde opwarmt. Warmer zeewater betekent immers dat de ijslaag die het gas tegenhoudt, smelt. Maar kan het omgekeerde ook waar zijn? Op een kaartje bij Shakhova’s artikel is te zien dat de gemiddelde luchttemperatuur boven het onderzochte gebied veel harder is gestegen dan in de rest van het Noordpoolgebied: meer dan vijf graden in dertig jaar. Kan de verhoogde methaanconcentratie daarvan de oorzaak zijn?

Dat zou kunnen, reageert Shakhova, maar het is op dit moment niet hard te maken. Daarvoor is veel meer onderzoek nodig. Dit was maar een klein beginnetje, hoopt ze. Van het onderzoek dan, niet van de methaanemissies. Al vreest ze daar wel voor.

Elmar Veerman

Natalia Shakhova e.a.: ‘Extensive methane venting to the atmosphere from dediments of the East Siberian Arctic Shelf’, Science, 5 maart 2010

Reacties

(Noorderlicht)

15-03-2010

'Onderzeese vulkanen sleutelrol in klimaat'

SINGAPORE - Vulkanen onder de bodem van de oceaan tussen Australië en Antarctica spelen een sleutelrol in het absorberen van grote hoeveelheden kooldioxide (CO2).

Zij remmen zo de opwarming van het klimaat. Dat zegt een groep Franse en Australische wetenschappers. Hun studie staat in het nieuwste nummer van het wetenschappelijke tijdschrift Nature Geoscience.

De onderzoekers zeggen als eersten te hebben aangetoond dat de vulkanen een belangrijke bron van ijzer zijn voor eencellige planten, het zogeheten fytoplankton.

Die hebben dat nodig om te bloeien en absorberen daarbij kooldioxide, het belangrijkste broeikasgas. Oceanen absorberen ongeveer een kwart van de CO2 dat het gevolg is van de verbranding van fossiele brandstoffen en de ontbossing.

Fytoplankton zijn belangrijk in de voedselketen van de oceaan. Als de minuscule planten sterven of worden opgegeten, hebben zij kooldioxide in zich dat zij opnemen van de bodem van de oceaan.

Volgens de Australische wetenschapper Andrew Bowie, die bij het onderzoek betrokken was, is uit diverse onderzoeken al gebleken dat de onderzeese vulkanen ijzer produceren. Geen enkele heeft echter gewezen op hun belang voor het absorberen van kooldioxide.

© ANP

(nu.nl)

09-03-2010

Opwarming aarde mogelijk veel hoger



De temperatuur op aarde kan de komende 50 jaar met meer dan 4 graden stijgen, als de uitstoot van CO2 (koolstofdioxide) niet veel intensiever wordt beperkt dan het plan is. Tot nu toe gingen klimaatdeskundigen ervan uit dat de opwarming van de aarde maximaal ongeveer 2 graden zou mogen bedragen.

Dat blijkt uit een statistisch model dat hoogleraren econometrie Jan Magnus en Bertrand Melenberg en promovendus Chris Muris hebben gemaakt. De wetenschappers van de Universiteit van Tilburg analyseerden gegevens over zonnestraling van weerstations over de hele wereld van 1959 tot 2002. Zij konden deze gegevens, die in Zürich (ETH, Zwitserland) worden bijgehouden, al voor ze officieel gepubliceerd zijn voor hun onderzoek gebruiken.

Ze stellen vast dat de luchtvervuiling aanzienlijk is afgenomen. Maar daardoor bereikt veel meer straling ongehinderd het aardoppervlak. De temperatuur op aarde stijgt daardoor veel sneller dan tot nu toe op grond van berekeningen van alleen de CO2-uitstoot is aangenomen.

Volgens Magnus, Melenberg en Muris moet de CO2-uitstoot met zeker 50 miljoen ton per jaar extra worden verminderd om opwarming van meer dan 2 graden te voorkomen. Een hogere temperatuurstijging kan desastreuze gevolgen hebben voor mens en milieu door extreme neerslag, zeespiegelstijging en toename van droogte en hitte, zoals onlangs ook is beschreven in het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC).

(depers.nl)

09-02-2010

Zee warmt niet alleen op door broeikaseffect

DEN BURG - Het zeewater langs de Nederlandse kust is sinds 1982 sterk opgewarmd. De temperatuurstijging is groter dan kan worden verklaard door de toename van broeikasgassen in die periode.

© Nu.nl/Michel van Bergen Dat meldde het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ) dinsdag.

Volgens het NIOZ varieert de zeewatertemperatuur sterk van jaar tot jaar, maar blijkt uit meetgegevens dat het langjarig gemiddelde sinds 1982 gestaag is toegenomen met in totaal 1,5 graad.

Dat is drie keer zo veel als kan worden verklaard door de toename van koolstofdioxide (CO2) en andere broeikasgassen in de atmosfeer.


Zomers

Onderzoek van het NIOZ heeft uitgewezen dat de versterkte opwarming van het zeewater kan worden verklaard door zonnigere lentes en zomers en meer westenwind in de winter.

Die verschijnselen kunnen volgens het NIOZ niet direct worden toegeschreven aan het broeikaseffect, al kan dat er indirect wel aan hebben bijgedragen.

Klimaatverandering

De onderzoekers hebben hun bevindingen gepubliceerd in het vakblad Journal of Sea Research. Zij concluderen dat, naast de concentratie van broeikasgassen, op lokaal en regionaal niveau ook andere factoren bijdragen aan klimaatverandering.

Die regionale verschillen spelen in de meeste klimaatmodellen geen rol van betekenis.

© ANP

(nu.nl)

21-01-2010

Opwarming aarde gaat gestaag door



Uit een nieuwe NASA-analyse van de oppervlaktetemperaturen op aarde blijkt dat het afgelopen jaar tot de warmste jaren sinds 1880 moet worden gerekend. Op het zuidelijk halfrond was 2009 zelfs het warmste jaar waar temperatuurgegevens over bekend zijn.

Nadat de temperaturen in 2008 een beetje werden getemperd door de verkoelende oceaanstroming La Niña, bereikte het kwik in 2009 weer vrijwel dezelfde gemiddelde waarde als in 1998, 2002, 2003, 2006 en 2007. Alleen het jaar 2005 was - gemiddeld gesproken - nog een fractie warmer.

Al met al was het eerste decennium van de 21ste eeuw daarmee het warmste decennium sinds 1880, het moment waarop de eerste betrouwbare temperatuurmetingen werden gedaan. De afgelopen dertig jaar loopt de oppervlaktetemperatuur gemiddeld over de aarde op met ongeveer 0,2 graad per decennium. Wat de oorzaak ook moge zijn: de totale stijging sinds 1880 bedraagt 0,8 graad.

© Eddy Echternach (http://www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

12-01-2010

Opwarming? Aarde koelt komende 20 jaar af!

Volgens klimaatwetenschapper Mojib Latif duidt de extreme kou op het noordelijk halfrond op een periode van 'global cooling', de afkoeling van de aarde. Van opwarming van de aarde is dus voorlopig geen sprake.


De wetenschapper voorspelt een ijstijd

Opvallend is dat Latif een belangrijk lid is van het klimaatpanel van de Verenigde Naties (VN), de IPCC. Die club is normaal niet zo klimaatsceptisch en komt altijd met onderzoeken waaruit zou blijken dat de temperatuur van de aarde snel groeit.


Professor Latif is verbonden aan de Kiel Universiteit in Duitsland.

Opwarming
Volgens de klimaatwetenschapper is de wereld aan een koude periode begonnen waarin de winters kouder zijn en de zomers minder warm. Dat melden Britse media.

Latif heeft een methode ontwikkeld waarmee hij temperatuur op duizend meter onder de zeespiegel kan meten. Op basis daarvan voorspelt hij de verkoeling die komen gaat.

Volgens de wetenschapper kan die periode zeker twintig jaar duren. De gletsjers en ijs zouden in die tijd niet meer zo hard smelten.

Climategate
Het VN-klimaatpanel staat erom bekend rapporten uit te brengen waarin de aarde in rap tempo opwarmt door toedoen van de mens. Dit wordt vooral veroorzaakt door onze CO2-uitstoot.

IPCC is sinds Climategate echter niet geheel onomstreden. Uitgelekte e-mails wezen uit dat de cijfers werden misbruikt om de klimaatproblemen groter te doen lijken dan ze in werkelijkheid zijn.


Latif steunt het IPCC nog wel in de opvatting dat CO2-uitstoot direct verband heeft met de wereldwijde opwarming van de aarde, maar zijn theorie laat volgens hem zien dat die opwarming de komende jaren wordt tegengehouden door deze 'mini-ijstijd'.

Door Robin van der Kloor, Maartje Willems

(Elsevier)

18-01-2010

Bewijs dat broeikas zichzelf versterkt



De methaanuitstoot van rijstvelden, moerassen en veengebieden stijgt flink. Dat blijkt uit onderzoek van Schotse klimatologen in samenwerking met onderzoekers van het Nederlands instituut voor ruimteonderzoek SRON. In de periode 2003-2007 bedroeg de stijging 7 procent.

Methaan is, na CO2, het belangrijkste broeikasgas. De bijdrage van met name veengebieden in koele streken is al jaren een punt van discussie, maar dit nieuwe onderzoek lijkt een definitief antwoord te geven.

De methaanproductie in dergelijke natte bodems is afhankelijk van de temperatuur, maar ook van de vochtigheid en van eventuele begroeiing. De onderzoekers zagen dat fluctuaties in de methaanproductie in de tropen voornamelijk worden bepaald door variaties in het grondwaterniveau, terwijl die op hoge breedten voornamelijk bepaald worden door variaties in de temperatuur. Wat velen vrezen, lijkt daar inderdaad te gebeuren: het broeikaseffect versterkt zichzelf.

Aardse zwaartekracht

Uniek aan het onderzoek was de mogelijkheid verschillende gebieden op aarde grondig te vergelijken, door de inzet van drie satellieten. Sciamachy, een Nederlands-Duits ruimte-instrument aan boord van de Europese milieusatelliet Envisat mat de oppervlaktetemperatuur; daarnaast maakte men gebruik van het Amerikaans-Duitse satellietduo Grace, dat uiterst nauwkeurig de aardse zwaartekracht meet. Die gegevens kunnen ook gebruikt worden om variaties in grondwaterniveaus af te leiden.

(depers.nl)

24-12-2009

Gemiddelde snelheid van klimaatsverandering berekend

AMSTERDAM – Dieren, planten en bomen zullen gemiddeld genomen bijna een halve kilometer per jaar moeten opschuiven om gelijke tred te houden met de klimaatsverandering in verschillende gebieden. Dat hebben Amerikaanse wetenschappers berekend.

Onderzoekers van de California Academy of Sciences berekenden de gemiddelde snelheid van klimaatsverandering door de huidige temperaturen in verschillende klimaatzones te vergelijken met voorspellingen op basis van de verwachte wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.

Uit de studie blijkt dat de verschillende ecosystemen op aarde gemiddeld 0,42 kilometer per jaar zullen moeten opschuiven om de klimaatsverandering voor te blijven.

Meteoriet

De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature. Volgens de wetenschappers worden vooral dieren en planten die gevoelig zijn voor kleine temperatuurverschillen ernstig bedreigd.

“Er zijn veel dingen in beweging, met een grotere snelheid dan we hadden verwacht”, zo verklaarde hoofdonderzoekster Healy Hamilton tegen persbureau Reuters. “Als je kijkt naar de snelheid waarmee verschillende soorten zich moeten aanpassen, is deze voorspelde klimaatsverandering te vergelijken met een meteoriet die in slowmotion neerstort.”

Savanne

De klimaatsverandering voltrekt zich overigens niet in elk gebied even snel. Dieren, planten en bomen in de savanne zullen zich volgens de wetenschappers met maarliefst 1,26 kilometer per jaar moeten verplaatsen om gelijke tred te houden met de opwarming van de aarde.

Organismen in bergachtige gebieden worden iets minder opgejaagd door de klimaatsverandering, omdat de temperatuur er door hoogteverschillen vaak sterker kan variëren binnen een klein gebied.

“Bergachtige landschappen zullen in de volgende eeuw mogelijk een schuilplaats kunnen vormen voor veel organismen”, schrijft Hamilton in haar studie.

(nu.nl)

01-12-2009

Nieuwe ijstijd? Koud kunstje

Dichtvriezen noordelijk halfrond kwestie van maanden

Wanneer de Groenlandse ijskap iets te vlug smelt, zitten we binnen een paar maanden al middenin een nieuwe ijstijd. De aanname dat het tientallen jaren duurt is onjuist, zo stelde William Patterson ( University of Saskatchewan, Canada) tijdens een congres van de European Science Foundation in Finland.

In ‘The Day After Tomorrow’ was het een kwestie van weken. Als Patterson gelijk heeft, zat die rampenfilm er achteraf minder ver naast dan iedereen dacht.

Patterson en collega’s hebben onderzoek gedaan naar de ‘Big Freeze’, een korte doch heftige ijstijd die ongeveer 12.800 jaar geleden uitbrak. Die werd op z’n minst gedeeltelijk veroorzaakt doordat een enorm ijsmeer in Noord-Amerika ineens leegliep, met als gevolg dat de warme golfstroom in de Noord-Atlantische Oceaan abrupt werd onderbroken.

Tot nu toe werd aangenomen dat de daaropvolgende afkoeling wel een jaar of 10 duurde. Dat is ooit geconcludeerd uit ijsboringen op Groenland. Maar dat onderzoek lijkt te hebben geleden onder een gebrek aan resolutie.

Patterson en collega’s hebben bodemmonsters genomen uit Lough Monreach, een voormalig meer in Ierland (voor de correcte spelling kan de C2W-redactie niet instaan). Van het sediment sneden ze plakjes van een halve millimeter dik, wart overeenkomt met ongeveer 3 maanden. Aan de hand van koolstofisotopen in die monsters konden ze zien hoe ‘productief’ de levensvormen in het meer waren, terwijl zuurstofisotopen aanwijzingen gaven over de temperatuur en de hoeveelheid regen.

Resultaat: het meer moet binnen een paar jaar totaal zijn dichtgevroren. “Alsof je Ierland overplaatst naar Spitsbergen”, aldus Patterson.

En hij ziet geen reden waarom zoiets niet nóg eens zou kunnen gebeuren.

bron: ESF

(c2w)

30-03-2007

1 + 1 = 2 en Industrialisatie + vervuiling = klimaatsverandering. Het lijkt zo simpel en een kompleet legertje wetenschappers prediken hel en verdoemenis als we de C02 uitstoot niet beperken. De milieulobby zweept de boel flink op en regeringen verzinnen de meest onzinnige maatregelen zoals eco-tax, roetfilters, windmolens tot het het bannen van gloeilampen aan toe. En terwijl Al Gore als een soort moderne Don Quichote ten strijde trekt tegen de windmolens van de klimaatsverandering komen er andere wetenschappers die roepen dat er een heuse klimaatzwendel gaande is.

In het welles/nietes debat gooit men met tabellen, prognoses, berekeningen, modellen en vooral veel modder. Wij, het lekenvolk, worden er niet wijzer van wel onzekerder. Gelukkig biedt GW weer uitkomst.
Antwoorden uit het verleden.

Milieuvervuiling is zeker niet iets van de laatste paar honderd jaar. Zo troffen onderzoekers diep in de Zweedse meren en het ijs op Groenland loodsporen aan die vrij waren gekomen bij smeltprocessen in de Oudheid. Lood kwam voornamelijk vrij bij de productie van zilveren munten in onder anderen Griekenland en Rome. Het hoogtepunt van de milieuvervuiling n de oudheid vond ongeveer 2000 jaar geleden plaats toen het Romeinse rijk
op zijn groots was.(1)


( Klimaat is geen constante factor )

De vroegst bekende milieuwet werd uitgeschreven door de Franse koning Charles VI. De wet dateert uit 1382 en stelt het laten vrijkomen van 'kwalijk riekende gassen' strafbaar (2).

Wie denkt dat vroeger alles schoner was komt ook bedrogen uit. Zo namen in de 19de eeuw paarden in de steden het grootste deel van de vervuiling voor hun rekening; vergeleken
met de stank en drukte op veel 19de eeuwse straten lijken de brede straten van hedendaagse grote steden op parfumwinkels. Een nog grotere plaag dan levende paardenwaren de dode paarden. Rond de eeuwwisseling bliezen in de straten van New York jaarlijks 15.000 paarden de laatste adem uit, in Chicago waren het er 12.000 per jaar. Een kadaver bleef soms dagenlang liggen op de plek waar het dier gestorven was.(4)

Maar ook dichter bij huis blijk het met vervuiling wel weer mee te vallen. Zo kon je voor 1900 maar beter geen duik in een Amsterdamse gracht nemen. De Amsterdamse blekerijen, leerlooiers en barometer- en spiegelfabriekjes loosden meer chemisch afval en zware metalen in een dag dan een doorsnee moderne fabriek in een jaar. Natuurlijk is het niet zodat alles tegenwoordig zo schoon is maar afgezet tegen de historie doen we het niet slecht. Het afnemen van de biodiversiteit is tegenwoordig meer een kwestie van het ontbreken van leefruimte voor plant en dier dan vervuiling. Anderzijds is het zo dat de dier en plantensoorten die zich wel thuis voelen in een stedelijk gebied prima gedijen.

Niets nieuws onder de zon?

De afgelopen jaren staren vol ongeloof naar de weerberichten als we hoe keer op keer zien dat zogenaamde 'weer-records' worden gebroken. We horen Erwin Krol telkens weer spreken over de natste/warmste/droogste maand van de afgelopen eeuw waarmee we ons 1 + 1 = 2 vooroordeel bevestigd zien.

Omstreeks het jaar 1315 tot in het volgende decennium regende het vrijwel onafgebroken in grote delen van Europa en mislukten de oogsten. Als er een middeleeuwse variant van een Erwin Krol had bestaan dan had hij zeker gesproken over abolute weer-records.

Vanaf 1430 tot halverwege de 19de eeuw nam een zogenaamde 'kleine ijstijd' (3) Europa in haar greep. Als bewijs hiervan de vele prachtige schilderijen van "typische" Hollandse winterlandschappen. maar zelfs binnen de periode van de kleine ijstijd waren er ook behoorlijke schommelingen. Zo waren er jaren met opmerkelijke zachte winters maar ook met zeer strenge.

De lange Engelse traditie om een kermis op de bevroren Thames te houden ging na het begin van de 19de eeuw verloren omdat de winters die zouden volgen te zacht zouden zijn om
de rivier te doen bevriezen. Nu zien we ongeveer hetzelfde als we met weemoed spreken over de 'goede oude tijd' dat er nog echte elfstedentochten gereden werden.


( IJsvermaak van Barent Avercamp (1612-1679), niet "typisch" Hollands maar een kleine ijstijd )

Maar ook voor de kleine ijstijd werden ook weer-records verbroken. Zo was het in die periode gemiddeld even warm of zelfs nog wat warmer dan tegenwoordig. Er groeiden toen bijvoorbeeld wijnranken in Engeland en perziken in Vlaanderen en ook was er toen de kolonisatie van het zuiden van Groenland door de Vikingen (zo rond 987)
mogelijk. Tijdens de kleine ijstijd was dit allemaal echter niet meer mogelijk.

Het afsterven van de bossen.

in de jaren '80 trok de milieubeweging flink aan de bel. De Europese bossen stierven af en de grote boosdoener was de zure regen ( 1 + 1 = 2 ) ten gevolge van industrie en uitstoot. De kranten stonder er bol van en de regering poepte weer tal van maatregelen uit.

Had men even de tijd genomen om eens in de historie te kijken dan was men erachter gekomen dat het niet ongebruikelijk is dat bossen af en toe dood gaan. De Griekse geograaf Strabo beschreef in de tijd van Jezus al over de 'rampzalige toestand' van de bossen. Strabo meende bijvoorbeeld dat het afsterven van de Spaanse bossen te wijten waren aan de lokale ertsmijnen.

In 1341 werd in het Saksische Zwickau het verbranden van steenkool verboden. De reden daartoe was omdat men van mening was dat de verbrandingsgassen de bomen zouden hebben aangetast. En halverwege de 19de eeuw maakte men zich ernstige zorgen over de belabberde toestand van de bossen in het Thuringer wald, in het Erzgebergte, in het Frankenwald en in het Fichtelgebergte. Het was dan ook in die periode dat voor het eerst een leerstoel voor plantchemie op de universiteit werd geïnstalleerd.(5)

In de nasleep van de zure regen discussie volgde onderzoek op onderzoek en meer en meer bleek dat het antwoord niet zo eenvoudig was als 1 + 1 =2. Schimmels, virussen, luizen, droogte, schorskever. stikstofoxide uit landbouw en een echt grote boosdoener, de sitkaluis, waren betere verdachten dan industrie en uitstoot. De simpele vijand van het bos bleek dus niet zo simpel en zoals meestal als het complex wordt haakt men af.
De hele discussie over de zure regen en het afsterven van de bossen ging in de jaren '90 uit zachtjes als een nachtkaars uit (6).

Begrijp me niet verkeerd. Natuurlijk is er wel zoiets als zure regen en natuurlijk zorgt die voor een belasting voor mens, dier en plant. Maar domweg 1 + 1 optellen is niet altijd het antwoord. Mono causaliteit (als-dan) is veels te abstract om op complexe systemen toe te passen.

Krijgen we een rad voor de ogen gedraaid?

Ja en nee. Ja de mens vervuilt zijn eigen nest op een schaal die ongekend is met alle gevolgen van dien en nee de historie wijst uit dat moedertje aarde geen constanten kent. Beide dragen bij aan fluctuaties in het klimaat en het milieu. Als men echt de vervuiling door mensen wil tegen gaan helpt een roetfiltertje en een spaarlamp niet of nauwelijks. Het echte antwoord is natuurlijk dat als men menselijke vervuiling wil terug dringen men simpelweg mensen moet terug dringen. Maar ja die eenvoudige 1 + 1 = 2 is kennelijk te moeilijk om te bevatten.

(Grenswetenschap)

18-01-2007

Natuur in Nederland kwetsbaarder voor klimaatverandering

DEN HAAG - Klimaatverandering heeft grotere gevolgen voor Nederland dan voorzien. Zo is de natuur in bebouwde gebieden kwetsbaarder dan tot nu toe gedacht, stelt KNMI-klimaatonderzoeker Rob van Dorland.

Van Dorland is voorzitter van de wetenschapsredactie achter het donderdag verschenen rapport De Staat van het Klimaat 2006, waaraan zes Nederlandse onderzoeksinstellingen meewerkten.

Het behoud van gevoelige ecosystemen lijkt lastig te worden, ook als de temperatuurstijging in Europa beperkt zou blijven tot 2 graden, schrijven de KNMI-expert en zijn collega-onderzoekers. "De natuur lijkt in de praktijk sterker te reageren op veranderingen in de temperatuur dan eerder werd aangenomen."

Versnippering

"Zuidelijkere diersoorten, zoals de tijgerspin of de processierups, schuiven door klimaatverandering op naar het noorden, onze kant op. Maar door versnippering van de ecosystemen in Nederland, door wegen of bebouwing, kunnen ze zich minder gemakkelijk verplaatsen. Door klimaatverandering worden die gevolgen van versnippering versterkt."

In De Staat van het Klimaat 2006 ontzenuwen de opstellers tot tevredenheid van Greenpeace een aantal discussies, zoals die over de 'hockeystick-grafiek'. Daarmee wordt gedoeld op de commotie over de temperatuurreconstructie vanaf het jaar 1000.

Uit die reconstructie zou de opwarming van de aarde door menselijk toedoen blijken. Dat zou drastische maatregelen zoals het Kyoto-klimaatprotocol rechtvaardigen.

Sceptici

Klimaatsceptici wijzen die rol van de mens af en geloven vooral in natuurlijke oorzaken. Van Dorland behoort niet tot dat kamp. Hij wees er donderdag op een persconferentie op dat er meer reconstructies zijn die wijzen op temperatuurstijgingen sinds 1900.

Klimaatverandering moet worden aangepakt door de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 te verminderen. Maar ook aanpassingen aan het veranderende klimaat zijn nodig. "We ventileren niet een keuze tussen die twee, maar heel nadrukkelijk kiezen we voor beide."

Kabinet

Aanbevelingen aan het te vormen christelijk-sociaal kabinet geven de onderzoekers nadrukkelijk niet. "We willen juiste informatie geven om beleid op te zetten", aldus Van Dorland. Hij pleitte wel voor de benoeming van een milieuminister bij CDA-Tweede Kamerlid en -milieuwoordvoerster Liesbeth Spies.

Momenteel is er voor milieu een staatssecretaris. Of er een aparte minister moet komen, is voor haar de vraag. Maar het thema milieu hoort wel thuis op het niveau van een minister.

(nu.nl)[

11-12-2006

Noordelijke IJszee binnen 35 jaar ijsvrij



Indien de mens hetzelfde niveau aan broeikasgassen in de atmosfeer brengt als nu, is de Noordelijke IJszee ("Arctische Oceaan") al binnen 35 jaar tijdens de zomer ijsvrij. Bovendien wordt tijdens de winter ook de ijslaag dunner.

Dit berichten Amerikaanse onderzoekers van de Universiteit van Washington in het jongste nummer van het vakblad Geophysical Research Letters.


De arctische zee in 1979. (foto NASA)


2003. (foto NASA)


Simulatie
Waar een Europese studie onlangs had vooropgesteld dat schepen tegen 2080 tijdens de zomer over de Noordelijke IJszee zouden kunnen varen, berekenden de onderzoekers met een computersimulatie dat dit al in 2040 het geval kan zijn. De simulatie hield geen rekening met een drastische vermindering van de uitstoot van broeikasgassen.

Pak ijs
De simulaties toonden ook aan dat er vanaf 2080 tijdens de zomer enkel kleinere hoeveelheden ijs zijn aan de kusten van Groenland en Canada. Het pak ijs tijdens de winter zou van de momenteel 3,5 meter tot minder dan een meter afsmelten.

Die snelle afname van het ijs heeft volgens de vorsers vooral te malken met een zichzelf versnellend effect: open, donkere wateroppervlakten absorberen de warmte van het zonlicht sterker dan het fel reflecterende ijs.

Daardoor warmt het zeewater sneller op, en smelt er nog meer ijs. Bovendien kan de klimaatsverandering ook stromingen beïnvloeden, waardoor warmer water naar de Noordpool vloeit.

IJsberen
Begin december beklemtoonden de in het Europese onderzoeksproject Damocles betrokken wetenschappers dat de afsmelting van het noordelijke poolijs niet alleen ijsberen in hun voorbestaan bedreigt.

Zij waarschuwden voor zware verstoringen van de voedselketen, maar voorzagen door de toegenomen scheepvaart ook een drastische toename van de ontginning van bodemrijkdommen in het gebied. (dpa)
LEES OOK: IJsbeerwelpjes sterven massaal door de opwarming

(HLN)

23-01-2007

"Al binnen tientallen jaren ernstige wijzigingen in klimaat"



Een nieuw onderzoek van het 'intergouvernementeel panel inzake klimaatverandering' (IPCC) van de Verenigde Naties komt tot de conclusie dat het verdere gebruik door de mens van fossiele brandstoffen een hoofdoorzaak zal blijven vormen van de opwarming van de aarde en voorspelt ernstige klimaatverschuivingen al binnen tientallen jaren.

2.500 wetenschappers
De studie zal voorgesteld worden op de bijeenkomst van het IPCC van 29 januari tot 1 februari in Parijs. Aan het onderzoek werkten 2.500 wetenschappers uit tal van landen. De voorbereiding nam zes jaar in beslag. Er zijn belangrijke waarnemingen verricht die het zullen mogelijk maken projecties te maken over de toekomstige klimaatwijzigingen op aarde. Bijzonderheden worden echter niet bekendgemaakt voor de bijeenkomst in Parijs. (dpa)

(HLN)

02-02-2007

VN laken rol mens bij opwarming aarde

PARIJS - Het is zeer waarschijnlijk dat de opwarming van de aarde wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten. Dat stelt het klimaatpanel van de Verenigde Naties, dat vrijdag in Parijs zijn nieuwe rapport over het broeikaseffect presenteert.

In de nacht van donderdag op vrijdag kwam een deel van de inhoud met de jongste inzichten over klimaatverandering al in de openbaarheid.

In het document van het IPCC wordt krachtiger dan ooit gewaarschuwd voor een verdere opwarming. Het panel voorspelt extremer weer, smeltende gletsjers en een stijgende zeespiegel.

Met 'zeer waarschijnlijk' bedoelt het panel dat met een zekerheid van meer dan 90 procent de mens verantwoordelijk is voor het broeikaseffect de laatste vijftig jaar. Overheden kunnen zo onder druk worden gezet om maatregelen te nemen. In het vorige IPCC-rapport uit 2001 werd nog over 'waarschijnlijk' gerept (66 procent zekerheid).

Temperatuur

De klimaatdeskundigen sluiten niet uit dat de temperatuur deze eeuw nog stijgt met zeker 1,1 tot mogelijk 6,4 graden. Een stijging tussen 1,8 en 4 graden tot 2100 is in ieder geval hoogstwaarschijnlijk. In het verslag uit 2001 spraken de wetenschappers de verwachting uit dat de temperatuur met 1,4 tot 5,8 graden zou kunnen toenemen.

De voorspellingen over de stijging van de zeespiegel lagen zes jaar geleden in een marge van 9 tot 88 centimeter. Volgens conceptberekeningen gaan de deskundigen inmiddels uit van een gemiddeld 28 tot 43 centimeter hogere zeespiegel in 2100, zelfs als de hoeveelheid kooldioxide in de atmosfeer wordt gestabiliseerd.

Broeikaseffect

Kooldioxide (CO2) geldt als een van de hoofdoorzaken van het broeikaseffect. In de jongste berekening is de mogelijkheid van een versneld smelten van het ijs op Groenland niet meegenomen, benadrukken wetenschappers.

Aan de nieuwe klimaatverkenning is de afgelopen dagen nog gesleuteld door honderden afgevaardigden van ruim 130 landen op een conferentie van het IPCC in de Franse hoofdstad. Aan de vooravond van de presentatie van het klimaatrapport deden tienduizenden mensen in meerdere Europese landen vijf minuten het licht uit of zij beperkten op een andere manier hun energieverbruik.

(nu.nl)