Het Astronomie Topic #3

08-01-2010

Het zóu donkere materie kunnen zijn…

Signatuur donkere materie gevonden, maar de meetonnauwkeurigheid is nog te groot.

Het idee is simpel: bouw een deeltjesdetector onder de grond en ga van alle deeltjes die je vindt na of het donkere materie kan zijn. Amerikaanse wetenschappers vonden onafhankelijk van elkaar een aantal donkere materie-signaturen in de meetresultaten van de detector – maar nog niet genoeg om er zeker van te zijn dat het geen meetfout is.

Op het internet ging al wekenlang het gerucht rond: wetenschappers die aan het Cryogenic Dark Matter Search (CDMS)-experiment werken zouden bewijs hebben gevonden voor het bestaan van donkere materie. Bij dit experiment wordt gespeurd naar de zogenaamde WIMPs, weakly interacting massive particles. Deze deeltjes, afkomstig uit de supersymmetrische versie van het Standaardmodel, zijn al jarenlang een topkandidaat om de aanwezigheid van onmeetbare materie in het heelal te verklaren.


CDMS bestaat uit vijf detectorclusters, met elk zes van deze ronde detectorschijfjes. Afbeelding: © Fermilab

.De CDMS bestaat uiteen serie van halfgeleidende schijven diep onder de grond in een oude mijn in Minnesota. De schijven zijn ontworpen om WIMPs te detecteren: deeltjes die lastig te vinden zijn maar een heel specifiek spoor in de detector achter zouden moeten laten. Dat spoor moet dan wel teruggevonden worden tussen een berg ‘valse’ metingen. Die metingen, meestal veroorzaakt door de kleine beetjes kosmische straling die tot in de mijn doordringen, zien er in het algemeen anders uit dan de verwachte donkere materiesporen. Maar er is altijd een kleine kans dat een gewoon materiedeeltje niet te onderscheiden is van een WIMP. Vandaar dat er gedurende lange tijd moet worden gemeten, en het aantal mogelijke WIMPs moet statistisch significant zijn.

Significantie
Juist die significantie is het zwakke punt van de recent gepubliceerde resultaten. In de tijd waarin gemeten is verwachtten de wetenschappers gemiddeld één achtergrondsdeeltje dat op donkere materie lijkt, maar het niet is. Ze vonden er twee. De kans dat dat allebei vermomde achtergrondsdeeltjes zijn is ongeveer 25 procent. Dat betekent weliswaar dat minstens één van de deeltjes waarschijnlijk van donkere materie gemaakt was, maar de onnauwkeurigheid is veel te groot om dat met zekerheid te zeggen.


Donkere materie is ooit egaal verdeeld geweest over het heelal, maar bevindt zich nu voornamelijk waar we ook zichtbare materie (sterrenstelsels) waarnemen.

.De champagne blijft bij CDMS dus nog even koud staan, maar het resultaat geeft de onderzoekers goede hoop dat een langer en preciezer experiment wel doorslag kan geven over het bestaan van WIMPs. Ondertussen gaat de deeltjesversneller LHC in Genève ook op zoek naar deze bijzondere soort donkere materie. Het toonaangevende populair-wetenschappelijke tijdschrift New Scientist zei eerder deze maand te verwachten dat 2010 het jaar van de donkere materie wordt: we vinden het, of we komen erachter dat het niet bestaat. Want ook voor die optie gaan de laatste tijd weer meer stemmen op, nu astronomen hebben berekend dat donkere materie altijd in de buurt van zichtbare materie zit. Wie weet kloppen onze zwaartekrachtberekeningen niet, en hebben we ons jarenlang blindgestaard op onzichtbare deeltjes die er echt niet zijn.

(Kennislink)

12-01-2010

Verschillende vormen van sterrenstelsels verklaard



Voor het eerst zijn sterrenkundigen erin geslaagd om de verscheidenheid aan vormen van sterrenstelsels in het heelal te verklaren. Hun computermodel blijkt niet alleen de verschillende vormen, maar ook hun relatieve aantallen te kunnen reproduceren.

Sterrenstelsels zijn reusachtige verzamelingen van sterren en gaswolken. De kleinste tellen een paar miljoen sterren, de grootste honderden miljarden. Tachtig jaar geleden stelde de Amerikaanse sterrenkundige Edwin Hubble vast dat je grote sterrenstelsels qua vorm in een drietal basisvormen kunt indelen: spiralen, balkspiralen en elliptische. Ons Melkwegstelsel heeft spiraalarmen en een langwerpige kern, en behoort daarmee tot de tweede categorie.

Volgens het nieuwe model laten deze basisvormen zich vrij eenvoudig verklaren. Daarbij speelt het enorme omhulsel van donkere materie waarin de sterrenstelsels gehuld zijn een doorslaggevende rol. De uiteindelijke vorm van een stelsel zou worden bepaald door het aantal samensmeltingen met andere stelsels. Elliptische stelsels zijn het product van meervoudige samensmeltingen, terwijl de (balk)spiraalstelsels geen grote samensmeltingen hebben meegemaakt.

Dat wil overigens niet zeggen dat ons Melkwegstelsel geen roerige geschiedenis heeft. Het heeft in de loop van de miljarden jaren diverse kleine dwergstelsels opgeslokt.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrekunde)

11-01-2010

Opstijgend ijs verjongt oppervlak Saturnusmaan



Opstijgende bellen van relatief warm ijs kunnen het geologisch jonge oppervlak aan de zuidpool van de Saturnusmaan Enceladus verklaren. Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers in het tijdschrift Nature Science van 11 januari.

Het zuidpoolgebied van Enceladus vertoont opmerkelijke kenmerken. Er zitten tal van barsten in de ijskorst, waaruit waterdamp en ijsdeeltjes ontsnappen. Inslagkraters zijn er vrijwel niet, en dat duidt erop dat het oppervlak in dit gebied regelmatig 'ververst' wordt.

Vier jaar geleden is met een instrument van de ruimtesonde Cassini een krachtige warmtestroom in het zuidpoolgebied van Enceladus gedetecteerd. Later bleek het gebied ook een bron van argon te zijn - een gas dat vrijkomt bij radioactieve vervalprocessen in gesteente. Uit berekeningen bleek dat deze warmte- en gasproductie niet kon worden verklaard met behulp van normale getijbewegingen in de ijskorst van Enceladus. Er moest dus een andere oorzaak zijn.

Het nieuwe model voor het inwendige van Enceladus biedt mogelijk uitkomst. Daarin zouden soortgelijke processen optreden als in de mantel van de aarde. Maar in plaats van bellen van magma zouden in Enceladus bellen van ijs opstijgen. IJs dat door inwendige warmteophoping een temperatuur van net onder het vriespunt heeft en daarmee bijna 200 graden warmer is dan het oppervlak van de ijsmaan. Dat verschijnsel zou ongeveer eens in de 100 miljoen jaar optreden en 10 miljoen jaar duren.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

13-01-2010

Supernova-explosies speelden sleutelrol bij vorming dwergstelsels



Het bestaan van de kleinste sterrenstelsels in het heelal lijkt niet zo onverklaarbaar als tot nog toe werd aangenomen. Dat blijkt uit een nieuw computermodel dat de vorming van deze zogeheten dwergstelsels probeert te verklaren. De sleutel tot de vorming van deze stelsels lijkt te liggen bij supernova-explosies (Nature, 14 januari).

Volgens de meest gangbare inzichten is slechts 15 procent van alle materie in het heelal 'normaal', dat wil zeggen: een bron van licht en andere vormen van straling. De rest is onzichtbaar en verraadt zijn bestaan alleen door de zwaartekracht die hij uitoefent. Hiervan uitgaande kan de vorming van grote sterrenstelsels goed worden verklaard. Maar de waargenomen eigenschappen van dwergstelsels konden tot nog toe niet worden gereproduceerd. Uit de modellen kwamen dwergstelsels tevoorschijn die veel meer sterren en donkere materie in hun kern hadden dan echte dwergstelsels.

De bestaande modellen hielden echter weinig rekening met de vorming en evolutie van met name de zwaarste sterren in zo'n dwergstelsel. De nieuwe computerberekeningen, uitgevoerd door een internationaal team van sterrenkundigen, doen dat wél. En uit die berekeningen blijkt dat de 'winden' die bij supernova-explosies van zware sterren in het kerngebied van een dwergstelsel-in-wording ontstaan veel van het daar aanwezige gas wegblazen. Hierdoor ontstaan er in de kern uiteindelijk veel minder sterren dan tot nog toe werd aangenomen. De berekende dwergstelsels vertonen daardoor veel meer overeenkomsten met de werkelijkheid.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

14-01-2010

Nederlands meest geavanceerde ruimte-instrument hervat speurtocht naar water in het heelal



HIFI, Nederlands meest geavanceerde ruimte-instrument, heeft de opstartfase van het backupsysteem goed doorstaan. Door een storing in de elektronica was HIFI meer dan 160 dagen buiten bedrijf. Donderdagavond 14 januari kwam bij 'Mission Control' in Darmstad echter de definitieve bevestiging binnen dat HIFI weer grensverleggende wetenschappelijke observaties vanuit de ruimte kan doen. HIFI - aan boord van de ESA-ruimtetelescoop Herschel en gebouwd onder leiding van SRON Netherlands Institute for Space Research - onderzoekt de komende drie jaar de samenstelling en fysica van interstellaire gas- en stofwolken. De infrarood-spectrometer gaat meten hoeveel koolstof en water deze wolken bevatten, wat naar verwachting nieuw licht werpt op de geboorte en vroege ontwikkeling van sterren en planeten.

Na een paar spannende maanden konden de ingenieurs en onderzoekers van SRON en ESA donderdagavond opgelucht ademhalen. Het kostte weliswaar een extra dag om de back up van de Local Oscillator Control Unit (LCU) - de regelmodule waarin eerder de storing optrad, in de ijskoude ruimte zo op te warmen dat hij zonder enig risico kon worden aangezet - maar HIFI is nu weer volledig back in business. Net als bijna alle andere ruimte-instrumenten beschikt HIFI over een back-up-systeem voor het geval dat elektronische modules uitvallen. Tests hebben deze week overtuigend aangetoond dat alle regelmodules van dit backupsysteem prima functioneren. Bovendien blijken de sensors van HIFI dezelfde prestaties te leveren als in de zomer van 2009, toen het meetinstrument de wetenschappelijke wereld verbaasde met zijn eerste, loepzuivere waarnemingen van met name geïoniseerde koolstof, het moeilijkste onderdeel van het meetprogramma.

De eerste melding dat er iets mis was met HIFI kwam op 3 augustus 2009 van Mission Control in Darmstad. "Groningen, we have a problem." Tijdens het dagelijkse contact met Herschel/HIFI waren vreemde gegevens binnengekomen: HIFI bevond zich in een toestand die niet was voorzien in de protocollen. Na maanden van koortsachtige onderzoek en overleg bleef uiteindelijk slechts één consistent scenario voor de storing in HIFI overeind. Als gevolg van een nog onbekende gebeurtenis - mogelijk de inslag van een kosmisch deeltje in de geheugenbank van een van de hulpcomputers - trad er op 2 augustus een storing op in de processor van de LCU, die daardoor opnieuw opstartte en communicatie onmogelijk maakte. Na ruim een seconde ging vervolgens onbedoeld een veiligheidsschakeling om. Deze veiligheidsschakeling, die de LCU tegen schade als gevolg van het wegvallen van de stroomtoevoer (28 V) vanuit het ruimtevaartuig moet beschermen, stuurde een spanningsgolf door het systeem. Die spanningspiek bleek fataal voor een van de diodes in een spanningsomvormer van de LCU.

De afgelopen maanden is door teams van SRON, de HIFI-partners en de Europese ruimtevaartorganisatie ESA koortsachtig gewerkt aan eerst het opsporen van (de oorzaak) van het probleem, en vervolgens aan veranderingen in de software het computergeheugen moeten monitoren en een herhaling moeten voorkomen. De eerste opdracht was het buiten gebruik stellen van de veiligheidsschakeling. Noodzakelijk was ook het elimineren van alle overgebleven spanningspiekjes in het systeem. En tot slot moest een wijziging in de programmatuur ervoor zorgen dat de communicatie met de regelmodule niet meer verstoord kan raken.

HIFI-projectleider Peter Roelfsema: "Het was echt een uiterst complexe technologische puzzel die we op basis van heel weinig informatie en onder grote druk moesten oplossen. Maar het was onze eer te na daar langer dan absoluut noodzakelijk over te doen, ook al omdat wetenschappers over de gehele wereld op de waarnemingen van HIFI zitten te wachten. Tegelijkertijd was uiterste zorgvuldigheid geboden. Zekerheden zijn in het ruimteonderzoek niet te geven. Instrumenten die in de vijandige ruimte lang hun werk moeten doen, blijven kwetsbaar. Maar we hebben er nu alle vertrouwen in dat HIFI het hele wetenschappelijke programma kan voltooien."

Rijke wetenschappelijke oogst Het wetenschappelijke programma draait om de speurtocht naar geïoniseerde koolstof en water in het heelal. Wetenschappelijk leider Frank Helmich: "Geïoniseerd koolstof is van belang voor sterrenkundigen omdat het een goede graadmeter is voor verwarming en koeling van het gas dat sterren en planeten vormt. Met HIFI krijgen we dus een beter idee hoe de 'thermostaat' van het Universum werkt. Water is waarschijnlijk het smeermiddel van het hele ster- en planeetvormingsproces. Het molecuul zorgt, net als geïoniseerd koolstof, voor koeling van heel hete gassen, zodat die zich kunnen samenballen tot nieuwe zonnen. En HIFI meet ook de atmosfeer van planeten en kometen in ons zonnestelsel. We rekenen dus weer op een rijke wetenschappelijke oogst. Dat is echt te danken aan de grote inzet van alle betrokken ingenieurs en wetenschappers, van SRON, ESA én uit Polen. De motivatie om dit probleem te kraken kwam rechtstreeks uit het eergevoel van de onderzoekers zelf. Hoewel ik niet anders verwacht had, ben ik daar toch ook erg trots op."


Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrekunde)

15-01-2010

Mysterie van 'deeltjesgordel' rond zonnestelsel verklaard?



Vorig jaar ontdekte de NASA-satelliet IBEX (Interstellar Boundary Explorer) een geheimzinnige gordel rond het zonnestelsel, van waaruit deeltjes onze kant op komen. De oplossing van dit raadsel lijkt nabij: er zijn aanwijzingen dat de gordel eenvoudig de plek aangeeft waar deeltjes van de zogeheten zonnewind weerkaatsen aan het lokale magnetische veld van ons Melkwegstelsel.

De IBEX-gegevens zijn in goede overeenstemming met recente onderzoeksresultaten van de ruimtesondes Voyager 1 en 2, die de rand van ons zonnestelsel naderen en sterk magnetisch veld hebben gedetecteerd. Maar anders dan de beide Voyagers kan IBEX, die in een baan om de aarde draait, het grote geheel overzien. De gordel die hij heeft waargenomen strekt zich bijna over de gehele hemel uit, wat erop wijst dat het magnetische veld daarachter enorm uitgebreid moet zijn.

Hoewel afbeeldingen van de gordel lijken te suggereren dat de gordel licht geeft, is dat niet het geval. Hij maakt zich kenbaar via deeltjes (energierijke neutrale atomen) die door detectors aan boord van de IBEX-satelliet worden geregistreerd. Deze deeltjes zijn afkomstig van de zon en worden op een afstand van ruwweg 15 miljard kilometer door magnetische krachten onderschept en terug het zonnestelsel in geslingerd.


© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

15-01-2010

Stervorming in nabij stelsel loopt ten einde



Uit waarnemingen met de Hubble-ruimtetelescoop blijkt dat het nabije sterrenstelsel NGC 2976 al miljoenen jaren bijna geen nieuwe sterren meer produceert. Dat heeft een eenvoudige oorzaak: het bouwmateriaal voor nieuwe sterren is op.

NGC 2976 is een sterk verstoord spiraalstelsel dat deel uitmaakt van een groep stelsels in het sterrenbeeld Grote Beer. De zwaartekrachtswerking van grote buurstelsels heeft het gas in NGC 2976 zodanig in beroering gebracht dat hierin in hoog tempo nieuwe sterren ontstonden. Daarbij verdween een deel van het gas de ruimte in en stroomde de rest naar het kerngebied van het stelsel. Dat laatste leidde aanvankelijk tot hevige stervorming, maar het einde daarvan is in zicht: slechts in het centrale deel van NGC2976 ontstaan nog groepjes nieuwe sterren.

De productieve periode van NGC 2976 heeft naar schatting zeker 500 miljoen jaar geduurd. Verwacht wordt dat het stervormingsproces de komende honderden miljoenen jaren steeds verder zal afnemen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

20-01-2010

Groot stervormingsgebied in beeld gebracht



Met behulp van de 2,2-meter telescoop van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht op de berg La Silla (Chili) is een spectaculaire opname gemaakt van een groot stervormingsgebied dat bekend staat als de Kattenpootnevel. Dit complex van gloeiende gas- en stofwolken ligt niet ver van het centrum van ons Melkwegstelsel.

De Kattenpootnevel dankt zijn bijnaam aan het opvallende patroon van heldere en minder heldere gaswolken, die een reusachtige pootafdruk van een kat lijken te vormen. De officiële aanduiding van het nevelcomplex is NGC 6334.

NGC 6334 bevindt zich op een afstand van 5500 lichtjaar in de richting van het sterrenbeeld Schorpioen. Het nevelcomplex, dat ongeveer 50 lichtjaar groot is, behoort tot de meest actieve stervormingsgebieden in ons Melkwegstelsel. Waarschijnlijk gaan tussen het gas en stof enkele tienduizenden sterren schuil, waarvan sommige bijna tienmaal zo zwaar zijn als onze zon.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

21-01-2010

Nog meer stervorming buiten sterrenstelsels ontdekt



Waarnemingen met onder meer de röntgensatelliet Chandra hebben uitgewezen dat sommige sterrenstelsels een reusachtige 'staart' van gas hebben. Daaruit blijkt dat stervorming ook ver buiten het eigenlijke sterrenstelsel kan optreden.

Drie jaar geleden ontdekte een internationaal team van sterrenkundigen een eerste 'gasstaart' bij het sterrenstelsel ESO 137-001. Deze heeft een lengte van maar liefst 200.000 lichtjaar. Uit vervolgwaarnemingen is nu gebleken dat dit stelsel in feite een dubbele gasstaart heeft. Ook bij een ander stelsel, ESO 137-002, zijn nu de eerste sporen van zo'n gasstaart gevonden.

Hoe zich op deze plaatsen sterren kunnen vormen is nog onduidelijk. ESO 137-001 en -002 maken deel uit van een grote groep sterrenstelsels die Abell 3627 wordt genoemd. De sterrenkundigen vermoeden dat de gasstaarten zijn ontstaan door de beweging van de sterrenstelsels door het hete gas dat de ruimte tussen de stelsels van de Abell-cluster vult.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

26-01-2010

"Grote kans dat wij ontdekking buitenaards leven nog meemaken"



Astronoom Martin Dominik van de Universiteit van St.Andrews in Schotland denkt dat het niet al te lang meer duurt eer we buitenaards leven ontdekken.

"Ik ben ervan overtuigd dat de huidige generaties een buitengewone kans hebben om nog tijdens hun leven de ontdekking van een buitenaards leven mee te maken", zei hij op de tweedaagse conferentie over buitenaards leven in Londen.

"Er is geen formeel bewijs dat er elders leven is, maar er is een zeer grote kans dat dit het geval is", trad astrobioloog Baruch Blumberg van het Fox Chance Cancer Center in Phildadelphia hem bij.

Ontstaan leven
Astrochemicus Pascale Eherenfreund van de George Washington Universiteit in de VS-hoofdstad wees erop dat het leven op Aarde kan zijn ontstaan door koolstofmolecules en stof uit de interstellaire ruimte. Als da zo is, moeten de primaire bouwstenen van het leven ook aanwezig zijn in andere planetaire stelsels van de Melkweg en andere sterrenstelsels.

Bovendien zijn er al meer dan 400 planeten buiten ons zonnestelsel gevonden en bestaat de mogelijkheid dat er binnen ons eigen stelsel bacteriën zijn in de ondergrond van Mars, op de Jupitermaan Europa of de Saturnusmaan Enceladus.

Sceptici
Andere wetenschappers, zoals Conway Morris van de Universiteit van Cambridge, opperen dan weer dat het ontstaan van leven veel te maken heeft met een samenloop van omstandigheden, die zich niet snel opnieuw zal voordoen. Morris vreest dat wij zelfs helemaal alleen zijn. (belga/sam)

(HLN)

26-01-2010

Zoek buitenaards leven op Aarde en niet in de ruimte



Wetenschappers beweren dat de zoektocht naar 'aliens' op Aarde moet beginnen en niet in de ruimte zoals vroeger meestal het geval was. Bewijzen voor buitenaards leven kunnen volgens hen net zo goed hier kunnen gevonden worden.

Deze merkwaardige hypothese zal besproken worden op een vergadering van de 'Royal Society' waar zowel vertegenwoordigers van de NASA, het Europees Ruimteagentschap en de Verenigde Naties zullen aanwezig zijn. De meeting komt er ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan van het 'Extra-Terrestrial Intelligence' programma.

Professor Davies van de universiteit van Arizona staaft de nieuwe redenering als volgt:"We moeten afstappen van het idee dat een soort van 'ET' ons gecodeerde boodschappen stuurt of zal sturen. Het onderzoek moet zich vanaf nu toespitsen op woestijnen, vulkanen, zoutmeren en Antarctica. Misschien kunnen op die plaatsen, waar normale wezens het moeilijk hebben om te overleven, vreemde microben gevonden worden."

De leider van de Beagle 2 missie naar Mars, Professor Colin Pillinger, reageert eerder sceptisch. "Dit is voor mij echte sciencefiction. Mars blijft toch de uitgelezen plaats om buitenaards leven te vinden", verklaart hij. (kve)

(HLN)

27-01-2010

Eerste gammaflits-supernova's zonder gammastraling waargenomen



Voor het eerst hebben sterrenkundigen supernova-explosies waargenomen met de eigenschappen van een gammaflits, maar zonder de karakteristieke uitbarsting van gammastraling (Nature, 28 januari).

Gammaflitsen zijn enorme uitbarstingen van gammastraling in verre sterrenstelsels. Veel van deze uitbarstingen worden in verband gebracht met de explosies van zeer zware sterren - explosies die tot op zeer grote afstand waarneembaar zijn doordat de bijbehorende gammastraling in sterk gebundelde vorm vrijkomt. Een ander kenmerk van deze extreme supernova-explosies is dat een deel van de materie die wordt uitgestoten vrijwel de snelheid van het licht bereikt. Bij 'gewone' supernova-explosies blijft de snelheidsmeter bij ongeveer drie procent van de lichtsnelheid steken.

Met behulp van een groot aantal radiotelescopen, waaronder die in Westerbork, is bij twee recente supernova-explosies materie ontdekt die met onverwacht hoge snelheid is uitgestoten. Bij geen van beide supernovae (SN 2007gr en 2009bb) is echter een gammaflits gezien. Dat kan verschillende oorzaken hebben. De kans is groot dat de bundels gammastraling in deze gevallen niet in de richting van de aarde wezen. Maar het is ook mogelijk dat er heftige supernova-explosies zijn waarbij de gammastraling om de een of andere reden niet uit de ontploffende ster kan ontsnappen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrekunde)

27-01-2010

Ontstaan zware sterren op dezelfde manier als onze zon?



Een van de grootste vraagstukken in de moderne sterrenkunde betreft het ontstaan van de allerzwaarste sterren. Nieuwe waarnemingen met de Gemini North-telescoop op Hawaï wijzen er nu op dat deze stellaire reuzen op dezelfde manier geboren worden als lichtgewichten zoals onze zon.

In vergelijking met lichte sterren voltrekt de geboorte van een zware ster zich heel snel. Tegen de tijd dat de laatste flarden van de gaswolk waaruit hij is ontstaan zijn opgetrokken, is de ster eigenlijk al volwassen. Het ontbreekt daardoor aan kennis over zware babysterren.

Met geavanceerde infraroodinstrumenten is het nu gelukt om door het omringende gas en stof van een ster-in-wording heen te kijken. En wat blijkt? Hoewel hij al zeker tien keer zo zwaar is als onze zon, ziet de jonge ster er net zo uit als lichtere sterren-in-wording. Hij is omringd door een schijf van materie van waaruit gas naar de ster toe stroomt. Ook ontsnapt er gas met snelheden tot 300 kilometer per seconde aan de polen van de ster - een verschijnsel dat ook bij veel kleinere sterren is waargenomen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesversterrenkunde)

27-01-2010

Het einde der tijden sneller dan gedacht

AMSTERDAM - Het heelal raakt langzaam uitgeput. Sterren komen geleidelijk zonder brandstof te zitten, en sterrenstelsels storten ineen tot zwarte gaten. Maar hoe ver is dit proces gevorderd? Volgens Australische onderzoekers aanzienlijk verder dan tot nog toe werd gedacht.

© NASADat blijkt uit hun berekeningen van de zogeheten entropie - een maat voor de wanorde - van het heelal. Hoe groter de entropie, des te minder energie is er beschikbaar.

De Australische wetenschappers hebben alle bijdragen aan de entropie bij elkaar opgeteld en kwamen uit op een getal dat dertig keer zo groot was als eerdere schattingen. Dat is voornamelijk te wijten aan de bijdragen van de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels.

Energie

Als het heelal lang genoeg bestaat, zal er uiteindelijk een toestand ontstaan waarbij alle energie gelijkmatig over de ruimte verdeeld is. Op dat moment zal de entropie van het heelal haar maximale waarde hebben bereikt en komt de temperatuur overal dicht bij het absolute nulpunt te liggen.

Hoe lang het nog duurt voor het zover is, is nog onbekend. De onderzoekers beschouwen hun resultaat dan ook als een eerste stap: het is hun uiteindelijke doel om te berekenen hoe lang het onvermijdelijke einde nog op zich laat wachten.

© NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl

(nu.nl)

quote:

A video I made to show how the Shuttle may look if it was destroyed in space. Filmed from the ISS or maybe another Shuttle. All made with real photo's of the Shuttle then I used Photoshop to make it look damaged and in pieces. Then I put it in space using After Effects.
Music by James Horner.

29-01-2010

"Boodschappen naar de ruimte kunnen aliens schofferen"



Experten waarschuwen dat de boodschappen die wij de ruimte instralen bij mogelijk bestaande aliens weleens in het verkeerde keelgat kunnen schieten.

Het goedbedoelde doorstralen door de NASA van de Beatlessong 'Across the Universe' in 2008 zal wel geen kwaad bloed zetten, maar er werden ook een boel andere boodschappen richting aliens gestuurd, met minder vredelievende ondertoon. Onder meer foto's van genitaliën en smeekbedes om geld. Daardoor zouden eventuele ruimtewezens zich bedreigd kunnen voelen, luidt het in ruimtekennerskringen.

Voorzichtigheid geboden
Malcolm Fridlund, astrofysicus bij de ESA, maant dan ook aan tot voorzichtigheid. "Ik lig niet wakker van galactische opperheren of zoiets, maar als we niks weten van daarboven, dan moeten we toch een beetje voorzichtig zijn. We zouden toch eerst meer kennis moeten verzamelen over het sterrenstelsel." Dat werd ook al gesteld eerder deze week tijdens de congres over buitenaards leven in de Royal Society in Londen.

Bedreiging
"Vele boodschappen zijn verantwoord, maar ik stel me toch vragen bij andere zaken die we de ruimte insturen", zei toen ook Albert Harrison, professor sociale psychologie aan de University of California in Davis. "Zoals foto's van beroemdheden, van twee presidentskandidaten - Barack Obama, door X-files-actrice Gillian Anderson voorgesteld als 'het goede', en George Bush als bezieler van 'het kwade' - reclame voor snacks, liefdesbrieven aan rockhelden enzovoort. Als je dingen begint uit te zenden in de ruimte over jezelf, dan moet je behoedzaam omspringen met het beeld dat je van jezelf geeft", ging hij verder. "We zouden weleens als een bedreiging kunnen overkomen."

Pioneer
De drang naar contact met buitenaardse wezens heeft een lange geschiedenis. De Amerikaanse sondes Pioneer 10 en 11 werden in '72 en in '73 gelanceerd en hadden platen van naakte mannen en vrouwen aan boord en symbolen om de de posities van de aarde en de zon kenbaar te maken.

Voyager
Met de lancering in 1977 van de Voyager 1 en 2 - nu ergens zwevend in de rand van het zonnestelsel - werd dan weer een met goud beslagen koperen plaat met opnames van geluiden en beelden van de Aarde de ruimte ingestuurd. Maar het zal ongeveer 40.000 jaar duren voordat de Voyager 1, het verst van ons verwijderde door de mens gemaakte object in de ruimte, ook maar in de buurt van een ster zal komen.

Radiozenders
Maar er bestaan ook projecten die naar buitenaards leven zoeken met krachtige, actieve radiozenders, die boodschappen naar interessante sterren of naar planeten buiten ons zonnestelsel stralen. Die transmitters worden door ruimteorganisaties beheerd, die soms tegen betaling boodschappen uitzenden. Zoals: "Aub, stuur geld, van welke soort ook. Ruimtegeld is oké. Aliengeld is oké. Meteorieten zijn ook goed. Goud, maanstenen, ruimtejunk ook goed. Zenden naar: Maura, planeet Aarde."

Vaginale contracties
Levende wezens op Epsilon Eridani en Tau Ceti zouden dan weer eventueel opnames van vaginale contracties van ballerina's uit Boston kunnen waarnemen, een rebels kunstproject uit de jaren '80, dat aliens een idee wou geven van de menselijke conceptie.

Stephen Hawking
Volgens Malcolm Fridlund is het best mogelijk dat al deze pogingen puur tijdverlies zijn, maar hij roept toch op tot voorzichtigheid ten opzichte van het onbekende. Zijn mening wordt ook gedeeld door de Britse kosmoloog, Stephen Hawking, die waarschuwt voor het mogelijke bestaan van een technologisch superieure gemeenschap. "We houden ons best gedeisd." (jv)

(HLN

29-01-2010

Obama schrapt de Maan wegens te duur



In het begrotingsontwerp voor fiscaal jaar 2011 dat VS-president Barack Obama maandag aan het Congres zal voorleggen, wordt voorgesteld het programma om nog eens Amerikaanse astronauten naar de Maan te sturen, op te geven.

Dat schrijven vrijdag twee in Florida gevestigde kranten, Florida Today en de Orlando Sentinel, onder aanhaling van -anonieme- regeringsfunctionarissen en de Nasa.

Het Witte Huis wil dat het ruimtevaartagentschap andere prioriteiten kiest, zoals het uitwerken van commerciële diensten om VS-astronauten haar het ISS te sturen.

Hoewel Obama in zijn State of the Union nog aankondigde het mes te zullen zetten in wat hij als niet-essentiële begrotingsposten ziet (discretionary spending), zou de VS-president uitgaan van een verhoging van het budget voor ruimtevaart met zes miljard dollar over vijf jaar.

Bush
Dat is dan weer ruim onvoldoende om het Constellation-programma te betalen dat toenmalig president George Bush in 2004 lanceerde na de crash van de Columbia het jaar voordien, die een einde maakte aan het shuttleprogramma.

Constellation voorziet de terugkeer op de Maan van VS-astronauten tegen 2020, met de bedoeling de satelliet van de Aarde te gebruiken als wipplank richting Mars. Maar zoals wel vaker bij Bush gaapte een afgrond tussen belofte en financiële daad.

Florida
Zoals bij alle geplande "besnoeiingen" (of onvoldoende budgetverhogingen) op aan defensie gerelateerde posten dreigt harde oppositie. In het geval van de maanvluchten wordt de dwarsligger met dienst senator Bill Nelson. Die is dan wel, net als Obama, Democraat, maar vertegenwoordigt Florida en wil niet dat aan de vetpotten voor de Sunshine State wordt getornd. (belga/mvl)
(HLN)

29-01-2010

Nabije koele ster ontdekt



Een internationaal team van sterrenkundigen heeft een bruine dwerg - een kleine, 'mislukte' ster die weinig energie produceert - ontdekt met een ongekend lage temperatuur. Het object, dat de aanduiding SDSS1416+13B heeft gekregen, draait in een wijde baan om een andere bruine dwerg waarvan het bestaan al langer bekend was. De twee bevinden zich op een afstand van 15 tot 50 lichtjaar, wat heel nabij is naar sterrenkundige maatstaven.

De oppervlaktetemperatuur van SDSS1416+13B bedraagt naar schatting ruim 200 graden. Het spectrum oftewel de samenstelling van het licht van het sterretje is echter zo ongewoon, dat het moeilijk is om zijn temperatuur exact te bepalen. De onderzoekers vermoeden dat beide bruine dwergen minstens 8 miljard jaar oud zijn.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

01-02-2010

NASA wil mysterie van de zon ontrafelen via nieuwe missie



De NASA lanceert binnen acht dagen een ambitieuze missie naar de zon met als doel meer te weten te komen over de zonnestormen die nefast zijn voor de Aarde. De ruimtevaartorganisatie hoopt op termijn zelfs het weer in de ruimte te kunnen voorspellen en te waarschuwen voor dreigend gevaar.

De NASA heeft een sonde ontworpen waarmee het diep in de atmosfeer van de zon kan doordringen en wil er zo achterkomen hoe het zonlicht gecreëerd wordt. Het toestel zal vijf jaar in de ruimte vertoeven om de oorzaken van verhoogde zonneactiviteit te achterhalen zoals zonnestormen- en vlekken.

Indien er storingen optreden in de activiteiten van de zon, dan kunnen er gevaarlijke röntgenstralen en magnetische velden ontstaan die onze energievoorzieningen, communicatiemiddelen en luchtvaartnavigatie ontwrichten. Als de NASA erin slaagt om de mysteries van de zon te doorgronden, kan men op termijn het weer in de ruimte gaan voorspellen en waarschuwen voor mogelijk gevaar. (hlnsydney/kve)



(HLN)