quote:
Tussen Kuip en conservatorium
Door WIETSE DIJKSTRA en SJOERD MOSSOU
ROTTERDAM - De zon scheen en de trainer van Feyenoord leunde achterover op een Amsterdams terras. Midden op het Rembrandtplein zat Leon Vlemmings een cola light te drinken.
,,Op een gegeven moment komt er een kerel pal naast me zitten, met een petje op,'' vertelt Vlemmings. ,,Jij hebt wel lef zeg, fluistert hij tegen me. Ik moest meteen aan Patrick Lodewijks denken, die had me nog met een glimlach gewaarschuwd. Maar die jongen bleek een Feyenoord-supporter te zijn. Hij wenste me nog een fijne dag.''
Vlemmings zou 's avonds gaan kijken bij Nederland-Macedonië. Ruim op tijd parkeerde hij zijn auto onder de Arena en pakte met zijn vrouw de metro naar het centrum. Zij winkelen, hij ontspannen in de zon. ,,Toen ik de spelers vertelde dat ik in Amsterdam de metro had genomen, moesten ze hard lachen,'' zegt Vlemmings. ,,Maar ik laat me zulke dingen niet ontnemen. Ik hecht eraan normaal te doen. Zal best naïef zijn, maar dat is dan maar zo.''
Onbevooroordeeld stapte hij in zijn nieuwe wereld. Opeens stond hij in de schijnwerpers, Leon Vlemmings uit het Brabantse Gemert, tijdelijk hoofdtrainer van misschien wel de moeilijkste club van Nederland. Een nobody van 39 jaar, alleen eindverantwoordelijk geweest bij FC Eindhoven en oud-voetballer van FC Den Bosch en FC Wageningen.
,,Nee, ik sta niet elke wedstrijd met een hallelujah-gevoel in de Kuip,'' zegt Vlemmings, komend jaar weer assistent naast de nieuwe hoofdtrainer Mario Been.
,,Langs de lijn krijg je maar heel weinig mee. Je bent eigenlijk heel simpel voetbal aan het kijken, zoals je dat bij Gemert of op Varkenoord ook doet. Als je je laat afleiden door hoe mooi het allemaal is, kun je je werk niet doen. Soms is dat wel jammer. Pas als ik 's avonds thuis kom en de beelden terugzie, geniet ik wel. Van de supporters, van het stadion, van de emotie. Dan draai je het bandje nog eens terug.''
Zijn vijf seizoenen als hoofdtrainer van Eindhoven noemt hij cruciaal voor zijn ontwikkeling als coach. ,,Toen ik vanuit PSV werd gevraagd voor die job, had ik er helemaal geen zin in. Minder niveau, mindere organisatie. Bij de PSV- jeugd lag ik in een gespreid bedje.
,,Maar achteraf is Eindhoven een essentiële stap geweest. Dertig was ik, de jongste hoofdcoach in het betaalde voetbal. Ik heb daar zóveel geleerd. Ik was manager, hoofdcoach en trainer tegelijk. Als er voor de fysiotherapeut geen tape meer was, regelde ik nieuwe. En toen we vlak voor de seizoenstart te weinig thuisshirts hadden voor de elftalfoto, moest ik dat zelf oplossen.''
Drie maanden is hij nu trainer van Feyenoord, maar nog steeds heeft Vlemmings het profiel van de Grote Onbekende. Een Brabander die na zijn veelbesproken vertrek bij NAC landde in Barendrecht. Twee kinderen - een jongen en een meisje - en al jaren getrouwd met zijn jeugdliefde.
Rotterdam verkent hij het liefst op zijn motor, een Kawasaki vn900 Custom. ,,Een oude man op een bankje bij het voetbalveld van Poortugaal noemde het een bamboe-Harley Davidson,'' vertelt Vlemmings.
,,Een nep-Harley, zogezegd. Moest ik wel om lachen. Ik heb dat ding een jaar en ik rijd alleen maar als de zon schijnt. Het geeft een gevoel van vrijheid, ontspanning. Van voetballers wil je dat ze zo min mogelijk nadenken in hun acties. Het moeten automatismen worden; zien-doen. Dat heb je ook als je op de motor zit.''
Als kind was hij een getalenteerd klarinettist. Het komt toevallig ter sprake, maar het beklijft wel. Al is het maar als quizvraag voor later; welke Feyenoord-trainer speelde jarenlang klarinet?
,,Ik heb in het verleden moeten kiezen tussen sport en conservatorium,'' vertelt Vlemmings. Ik ben klassiek opgeleid, kom uit een muzikale familie. Mijn vader heeft zijn hele leven klarinet en saxofoon gespeeld. Dat kan hij geweldig. Hij had heel veel cd's van bekende klarinettisten, die thuis uitentreuren werden gedraaid. Op jonge leeftijd kreeg ik al privéles van Arno van Houtert, de eerste klarinettist van Het Brabants Orkest. Ik haalde op een gegeven moment graad zes, dat was goed genoeg voor het conservatorium. Maar uiteindelijk koos ik toch voor de sport.''
Een verband tussen een motor en een klarinet ziet hij zo snel ook niet. ,,Er zit wel verband tussen een orkest en een voetbalclub. Ik maak die vergelijking wel eens. Mijn vader zit helemaal in de muziek en heeft soms een opmerking over voetballen. Dan maak ik de vertaling naar het orkest en dan begrijpt hij het weer. Zo van: die of die moet je geen trompet laten spelen, maar viool.''
Bij de buitenwacht heeft hij de naam wat saai te zijn. Vlemmings is geen man van ferme uitspraken of gelikte oneliners. Mensen die hem kennen, noemen hem betrouwbaar, intelligent en vakbekwaam. ,,Ik denk niet dat ik saai ben, maar ik heb wel geleerd goed te luisteren. Voordat ik zelf begin te praten, observeer ik. Ik heb gemerkt dat je zo meer invloed kunt uitoefenen op wat je wilt bereiken. Thuis ben ik ook zo.''
Het is lastig hem voor te stellen als hij boos is. ,,Natuurlijk word ik wel eens kwaad,'' zegt Vlemmings. ,,Maar het moet wel functioneel zijn. Uit bij FC Volendam was ik een paar keer kwaad, ja. Het gaat erom of je emotie een functie heeft op dat moment. Ik ga niet zomaar wat roepen om even mijn frustratie op mensen af te reageren. Welke speler zit er nou te wachten op de emoties van een trainer?
,,Iemand als Frans Körver is puur en oprecht in zijn emotie, dat geloof ik. En dat kan óók werken. Het gaat er in de eerste plaats om dat je authentiek bent, dat je doet zoals je bent. Ga je daar effectief mee om, dan bereik je iets als trainer. In mijn eerste jaren deed ik dat helemaal verkeerd. Ik was jong en wilde overal grip op hebben. Stond ik te schreeuwen langs de lijn, schoot ballen door de kleedkamer in de rust. Met als gevolg dat spelers letterlijk naar mij stonden te kijken als het mis ging. Remy Reynierse, destijds hoofd opleidingen bij PSV, heeft daarin mijn ogen geopend. Hij is cruciaal geweest in mijn ontwikkeling als trainer.
,,Als coach moet je presteren en zorgen dat spelers zich ontwikkelen. In mijn visie moet je dat van binnenuit halen bij mensen. Als jij iemand in de pers een schop onder zijn reet geeft of boetes uitdeelt, dan zou het best kunnen dat spelers even harder gaan lopen. Maar op termijn werkt het niet. Je moet mensen van binnenuit triggeren, niet van bovenaf, dat werkt alleen op de korte termijn.
,,Daarom heb je een goede relatie nodig met je spelers. Je kunt een paard naar het water trekken, maar je kunt het niet laten drinken. Feitelijk is dat de essentie van mijn vak. Hoe zorg je ervoor dat mensen zich op natuurlijke wijze ontwikkelen?''
Hij oogt rationeel, bedachtzaam. ,,Maar dat wil niet zeggen dat ik nooit iets op gevoel doe. De belangrijkste beslissingen in mijn leven heb ik op basis van mijn gevoel genomen. Zoals? Mijn eerste huis kopen, trouwen op 21-jarige leeftijd, het willen krijgen van kinderen, een tweede huis kopen. Totaal niet rationeel, allemaal op gevoel.''
Zijn visie op coaching verpakte hij in een eigen bedrijf. Vlemmings had na vijf seizoenen afscheid genomen van FC Eindhoven en ging voor zichzelf aan de slag.
,,Ik ben tal van clubs langs geweest. Om zelf in de keuken te kijken, maar ook om binnen jeugdopleidingen te vertellen over coaching. Over fysieke ontwikkeling, voeding of techniek is van alles bekend, maar hoe coach je voetballers? Hoe stippel je daar binnen een club een heldere lijn over uit? Wat wil je bereiken en hoe? Met die vragen ben ik dat bedrijfje begonnen, later met een compagnon. Het loopt nog steeds goed, al besteed ik nu al mijn tijd aan Feyenoord.''
Voortdurend denkt hij na over zijn vak. Elk boek dat Vlemmings leest, heeft raakvlakken met zijn werk als trainer. ,,Het laatste boek dat ik heb gekocht is 'Leiderschapslessen' van Nelson Mandela. En het beste? 'De zeven eigenschappen van Covey'. Dat is ook het eerste boek dat ik heb gelezen. Het lijkt over leiderschap te gaan, maar het gaat veel meer over leiding geven aan jezelf.
,,Nee, een andere categorie boeken lees ik niet. Die rust kan ik niet vinden. Ik laat het vak nooit helemaal los. Echt ontspannen ben ik niet vaak, thuis krijg ik regelmatig de opmerking dat ik er even niet bij ben. Saai hè?''