Jeuk of pruritus (ICD-10 L29) is net als pijn een moeilijk te omschrijven gewaarwording die iedereen toch kent. Het is de sensatie waardoor de neiging ontstaat om de jeukende plaats te krabben, te schuren of er op te duwen. De functie van jeuk bestaat hierin, dat men parasieten en andere beestjes, deeltjes van planten, en andere lichaamsvreemde dingen van de huid verwijdert; zij zouden gevaarlijk of ziekmakend kunnen zijn.Inhoud [verbergen]
1 Oorzaken
2 Behandeling
2.1 Algemene maatregelen
2.2 Therapie
2.3 Behandelmogelijkheden jeuk in geval van nierziekte
3 Hulpmiddelen
4 Externe link
5 Referenties
Oorzaken
Er zijn talloze oorzaken van jeuk; de bekendste zijn een aanhoudende sensatie van lichte bewegende aanraking op de huid en de jeuk die ontstaat als gevolg van een allergische reactie op in de huid gebracht lichaamsvreemd eiwit bij insectenbeten. Er zijn echter tientallen andere oorzaken bekend. Dermatologen maken onderscheid tussen jeukende huidziekten en jeuk zonder huidafwijkingen. Jeukende huidziekten zijn bijvoorbeeld
Xerosis cutis (droge huid)
Eczeem, jeuk in vrijwel 100% van de gevallen
Psoriasis, jeuk in 84% van de gevallen
Galbulten
Prurigo parasitaria, denk bijvoorbeeld aan vlooienbeten.
Jeuk zonder afwijkingen aan de huid kan talloze oorzaken hebben. Om enig houvast te hebben wordt wel een ezelsbrug gebruikt: HUIDPASTA[1]
Hodgkin, jeuk in ongeveer 30% van de gevallen, ten tijde van de diagnose minder
Uremie (staat voor nierfalen), jeuk in 22% van de gevallen in Duitsland, Israel 66%
Icterus, jeuk in meer dan 75% van de gevallen, ten tijde van de diagnose minder
Diabetes mellitus, jeuk in 3% van de gevallen
Parasitaire infecties (van de huid, of het maagdarmkanaal zoals strongyloides)
Anemie (bloedarmoede), jeuk komt vaak voor
Senilitas, staat voor ouderdom. Bij het toenemen van de jaren wordt de huid droger.
Toxicodermie: als bijwerking van geneesmiddelen, meestal antibiotica.
Aids
Jeuk komt ook voor bij[2]:
Kankers met solide tumoren, niet vaak
Herpes zoster, jeuk in bijna de helft van de gevallen
Overmatig hard werkende schildklier, jeuk in ongeveer 5% van de gevallen
Anorexie, jeuk in 58% van de gevallen
Polycythemie, jeuk in ongeveer de helft van de gevallen, ten tijde van de diagnose minder
Zwangerschap, jeuk in 58% van de gevallen
Jeuk kan ontstaan door beschadiging of afknellen van zenuwen. Zo is de aandoening brachioradiale pruritus beschreven, waarbij zenuwen bekneld raakt en jeuk veroorzaakt in de buurt van de musculus brachioradialis.[3] Jeuk kan ook van psychosomatische aard zijn; ze kan optreden na een "major life event" (sterfgeval, scheiding, ontslag etc.), in combinatie met een depressie of een obsessief-compulsieve stoornis.
Langdurige of hevige jeuk kan de kwaliteit van het leven ernstig verstoren, net als pijn dat kan. Het drijft vele mensen tot wanhoop.
Behandeling
Algemene maatregelen
Als een oorzaak gevonden wordt is behandeling daarvan aangwezen.
regelmatig invetten van de huid
vermijden van hitte (niet naar de sauna)
vermijd alcohol op de huid
niet vaak wassen, baden of douchen, en bij het baden of douchen een douche-olie gebruiken
vermijd sterk gekruide maaltijden, grote hoeveelheden hete dranken en alcoholische drank
in geval van een huidziekte de huid voorzichtig afdrogen (na wassen)
in geval van eczeem, huisstof vermijden
koud douchen; dit kan door een uitdrogend effect op de huid ook jeuk uitlokken
kou, verkoelen van de huid, wordt vaak als prettig ervaren
vermijd stress
Therapie
Capsaïcine, de branderige stof uit Spaanse peper
(levo)Menthol
Lidocaïne werkt verdovend, maar kan bijwerkingen geven als er teveel gesmeerd wordt.
De genoemde middelen wekken een sensatie op die de jeuk verdringt, dus als alternatief voor krabben.
Soms kan ook lichttherapie met UVB nodig zijn
Behandelmogelijkheden jeuk in geval van nierziekte
Geactiveerde kool 6 gram per dag
Gabapentine 300 mg (na dialyse)
Thalidomide 100 mg per dg
Lichttherapie met UVB
Capsaïcine 3-5 maal per dag