Deze AEX-crash is anders20-11-2008 | Gepubliceerd 13:38
20-11-2008 | Laatst bijgewerkt 18:17
De AEX marcheert naar een nieuw dieptepunt. Niemand weet precies hoe diep het wordt. Maar één ding is zeker: de mars gaat langer duren dan de dips van 1987 en 2003.
de AEX
Het is nog steeds niet helemaal duidelijk wat nu de crash van oktober 1987 veroorzaakte. De meeste vingers wijzen in de richting van computers, die geprogrammeerd waren om bij bepaalde dieptepunten massaal aandelen te gaan verkopen. Een zelfversterkend effect, dus.
In 2003 werd de dip veroorzaakt door de Amerikaanse invasie in Irak. De olieprijs ging omhoog en de economie zat al licht in de put, dus de invasie joeg beleggers even de stuipen op het lijf.
Niettemin ging de AEX na de dips in '87 en '03 snel weer omhoog, zoals de grafiek in beeld uitwijst.
Dat was omdat de crashes van '87 en '03 veroorzaakt werden door éénmalige gebeurtenissen. De fundamenten van de wereldeconomie waren goed, beleggers realiseerden zich dat en ze stapten snel weer in aandelen.
Dat is nu anders. Dat komt doordat de kredietcrisis, die sinds augustus de directe aanleiding was voor de daling van de beurzen, nu het stokje heeft overgegeven aan de economische malaise - die door de kredietcrisis aangezwengeld werd.
Wat begon met een heftige crisis, waarvan beurzen zich gezien de geschiedenis snel weer herstellen, is nu een fundamenteel probleem, waar álle sectoren last van hebben.
De economie lijkt op een huis. De eerste muur die omviel was de bankensector, de volgende muur was de vastgoedsector. De meeste vastgoedbedrijven zijn immers grotendeels met geleend geld gefinancierd.
Het waren echter geen gewone muren, maar draagmuren. Banken leveren het smeermiddel van de economie - krediet - en vastgoedbedrijven huren vele andere bedrijven uit diverse sectoren in als er een gebouw neergezet moet worden.
Niet alleen krijgen bedrijven minder opdrachten, het personeel wordt bangig en gaat op de centjes letten. Het eerste slachtoffer van die dynamiek: de duurzame goederen, zoals koelkasten, en auto's.
Dus wordt de productie teruggeschroefd. De slachtoffers zijn de toeleveranciers van ruwe materialen. Staal, bijvoorbeeld. Corus schroeft de productie ervan al terug. Maar ook de chemiesector voelt de pijn. Draagbalken vallen omlaag en sleuren andere draagbalken mee.
De makers van duurzame goederen èn de toeleveranciers maken gebruik van dienstverlenend personeel dat ze bij derden inhuren. Die zijn even niet meer nodig, en de slachtoffers zijn de uitzendbureau's.
Dat levert mensen op die minder te besteden hebben, waardoor er nog minder goederen worden gekocht, en zo begint het verhaal van voren af aan. De bekende neerwaartse spiraal.
Deze dynamiek maakt dat de neergang op de beurs fundamenteler is. En daarom stappen beleggers uit, en blijven weg.
Regeringen proberen de totale ineenstorting te voorkomen. Na de beurskrach van 1929, die in essentie ook alles te maken had met krediet, financiering en leeglopende bubbels, lieten regeringen de zaken op hun beloop en deden niets.
Het gevolg: het huis stortte in, met massawerkloosheid als gevolg. Dat is nu anders. Regeringen hebben hun lesje geleerd en zijn alweer bezig met het opnieuw bouwen van draagmuren, en het stutten van nog staande draagmuren.
Het subsidiëren van de autoindustrie is één van die stutten. Het gaat onze politici niet om het in stand houden van onrendabele bedrijven, maar om het tegengaan van de neerwaartse spiraal.
Naast de honderdduizenden mensen die in Europa in de autoindustrie werken, zorgen die autobedrijven voor veel werkgelegenheid bij toeleveranciers en dienstverleners. Dat gaat direct en indirect om miljoenen mensen.
Die mensen moeten ten eerste de salarissen binnen blijven krijgen die ze uitgeven om de economie te stimuleren.
Ten tweede mogen ze niet massaal werkloos raken en een grote kostenpost worden door de werkloosheidsuitkeringen.
De geldschietende overheden weten dat een huis niet kan staan op één draagmuur, de banken. Daarom moeten ook andere draagmuren gestut worden.
Pas als de fundamenten van het huis weer staan en de eerste zonnestralen door het wolkendek breken, zal ook de AEX de weg omhoog weer vinden.
Kaj Leers