Wat een opgeblazen gedoe

Hier in de buurt ligt een dorp waar veel criminaliteit is, moorden worden gepleegd en nog vanalles. Nu hangt mijn broer er vaker rond, omdat zijn vrienden daar ook te vinden zijn. Helaas voor hem, was hij ergens bij, een zogenaamde ripdeal met een dealer, en werd dus opgepakt.
Staat vandaag een stuk in de krant, allemaal onzin. Een of andere klotejournalist die wel eens herrie wil schoppen, drugs hier, drugs daar. Net alsof dat dorpje de walhalla van de criminaliteit is.

Ze blowen, slikken, snuiven. Tanken zonder te betalen en beroven andere dealers bruut van hun drugs. Zestig jongeren uit Susteren glijden steeds meer af in het criminele circuit, zo constateert de politie Limburg-Noord bezorgd.
Susteren als het "Harlem van de groene taille"? Het dorp zelf zwijgt er het liefst over.

Sollicitere. Clarence Pielaat, Susternaar en politieman in hart en nieren, beseft goed dat hij met een clichenummer op de proppen komt om de worstelingen van de jeugd in zijn dorp te beschrijven. Maar de in 1983 door de Janse Bagge Bend geschreven klassieker heeft volgens de politieman ook echt niets aan actualiteit ingeboet. "Dat ze toen al zongen over de uitzichtloosheid in deze regio zegt genoeg. Eigenlijk is er weinig veranderd. Zodra er ontslagen vallen bij Nedcar of Philips krijgt dit dorp de eerste klappen. Jong en oud. Daardoor krijg je ook ontwrichte gezinnen en zijn die kinderen op zoek naar een snelle en gemakkeljike manier van geld verdienen.
Van oorsprong zoekt iedereen elkaar hier op, zoeken ze naar saamhorigheid. Dat betekent ook dat als er een paar op het foute pad zitten, ze de rest daarin meesleuren. Zo laat Pielaat zijn eigen sociologische analyse los op de groep van zestig jongeren, die zich in en rondom Susteren schuldig maken aan vergrijpen als tanken zonder te betalen of vernieling.

Inmiddels hebben ze de jonge veelplegers hun grenzen zo verlegd dat afpersing, het rippen van drugsdealers en mishandeling ook tot het standaard repertoire behoren. En die activiteiten ook openlijk verheerlijken.
Dat laatste lijkt een taboe sinds de politie afgelopen maanden een aantal groepsleden heeft opgepakt voor zeker vijf ripdeals in 2005 en 2006. Op het raadhuisplein is het de laatste weken rustig. Wat heet, avonden lang is er geen kip te vinden bij het bij "het knon", de oorlogstank op het plein waar het "krepuul van Zustere", zoals ze op internetfora genoemd worden, normaal gesproken rondhangt.

Alleen in jongerencentrum Purple Haze is een aantal van de raadhuispleiners maandagavond terug te vinden.
De jongeren zelf ontkennen ten stelligste dat ze iets met die clan te maken hebben. Wie je ook vraagt in het dorp, niemand zegt "die van het raadhuisplein" te kennen.
Jong Susteren lijkt zich aan een stilzwijgende afspraak te houden dat "over het kanon niet gepraat wordt" zo bevestigen meerdere jongeren anoniem.
Die hanggroep is geschrokken van de publiciteit over de ripdeal arrestaties, zo schat jongerenwerkster Kim Verkuijlen van Sociaal Werk Echt in. Zij lijkt zelf doodsbenauwd om iets te zeggen over de groep. Ook haar superieuren willen niets kwijt over de achtergronden van de raadhuispleingroep. We hebben net het vertrouwen van ze terug. Een deel komt ook weer in de jongerensoos die we lange tijd niet konden draaien. Die band willen we niet schaden. Het is een gezellige groep, zo luidt de reactie van Welzijnswerk op de vraag hoe het kan dat in een dorp als Susteren tientallen jongeren niet zomaar kwajongensstreken uithalen maar zich ontwikkelen tot notoire veelplegers.

Waar een kleine gemeenschap al niet groot in kan zijn. Pielaat kent de zestig jongens en meiden - want ook die doen net zo hard mee - van 17 tot 27 jaar stuk voor stuk, zegt hij.
En hij ziet hoe een harde kern zo sterk afglijdt dat ze meelopers en jonge wannabees makkelijk meezuigen in dat criminele gedrag. Zoveel jongeren die iets op hun kerfstok hebben, dat verwacht je inderdaad meer in de grote stad.
Maar tegelijkertijd is het typisch Susteren dat de groep zo hecht is dat je er moeilijk tussen komt legt de politieman uit die regelmatig in het kader van "operatie Kanon" op het raadhuisplein te vinden is om met de jongeren te praten.
Volgens de politie kent het dorp een lange historie van jeugdgroepen die op straat hangen. En die ook steeds meer samensmelten.
De paar allochtone jongens in het dorp gaan gebroederlijk met de autochtone Lonsdalers naar hardcorefeesten in de buurt.
Het is Susteren tegen de rest, zoals ook wel duidelijk werd tijdens een enorme vechtpartij bij de disco in buurdorp Echt, twee jaar geleden.
Aanhoudingen van toen zetten de politie op het spoor van andere veelplegers.

In iedere gemeente heb je hangjeugd. Dat wij ons de laatste jaren heel specifiek richten op de jongeren verklaart ook waarom we deze groep zo goed in beeld hebben stelt Pielaat. Hij vindt dat de groep niet als georganiseerde bende betiteld kan worden. wel ziet hij bezorgd toe hoe de RHP groep een aanzuigende kracht heeft op de van oorsprong niet-criminele en veel jongere hangjeugd die vroeger op mariaveld en kapittelhof hing: kinderen van soms net 13 jaar die opkijken tegen de ouderen van het raadhuisplein en daar ook steeds vaker getolereerd worden.
Door die vermenging zie je dat het aantal criminele jongeren de afgelopen jaren is toegenomen. Er zit geen hierarchie in de groep, er zijn geen concrete leiders of symbolen die ze gebruiken.
Wel heb je een paar gasten in de harde kern die de anderen steeds verder in de sores sleuren.
Voornamelijk ook onder invloed van drugs. Het THC gehalte van de wiet die ze roken is ontiegelijk hoog tegenwoordig. Daardoor verliezen ze oog voor grenzen.

Ik wil gewoon mijn jointjes roken. Er is hier geen klap te doen met werk en met uitgaan. Susteren is kut, dus ze vragen er zelf om dat we een beetje rotzooi trappen zegt een jongen - petje achterstevoren, strepen trainingspak - die naar de soos van Purple Haze komt om te poolen.
Dat hij daar op maandag terecht kan voor activiteiten is wel het minste zegt hij. Ook ik hing er vroeger weleens. Het zijn gewoon vrienden die stoer doen. Nu wil ik er niks meer mee te maken hebben, ik wil studeren enzo. Die lui van die ripdeals ken ik niet.

De politie en de gemeente Echt-Susteren denken ook dat de neerwaartse spiraal alleen gestopt kan worden als de hanggroep minder interessant is.
Gebeurt dat niet, dan vervallen de kruimelboefjes van nu al snel in crimineel gedrag, zoals onlangs nog duidelijk werd bij de onruststokers die lange tijd het Amsterdamse Mercatorplein onveilig maakten met aanvankelijk lichte vergrijpen. Pielaat: "je ziet dat als ze een baan en een huisje krijgen ze die wereld veel sneller verlaten. Het stomme is dat sommige van die gasten die weop hebben gepakt voor ripdeals juist bezig waren met een baan. Die worden gepakt voor delicten van maanden geleden. Maar juist nu kunnen we dat gedrag van vroeger niet zomaar door de vingers zien. De rest van de groep is hopelijk gewaarschuwd.